Kişiye Özel Lazer Tedavisi

Kişiye özel lazer tedavisi nedir? Nasıl yapılır? Gözde kaç dereceye kadar miyop, hipermetrop ve astigmatlara lazerle tedavi şansı bulunur? Lazer ameliyatı tetkikleri ve muayene süreci ne kadardır? Kişiye özel lazerle göz tedavisinin avantajları nelerdir? Katarakt ameliyatı için en uygun zaman hangisidir? Katarakt ne gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar ve ne tür belirtilere yol açar? Ameliyat nasıl gerçekleştirilir? İki göze aynı anda mı yapılır?  Tüm bu soruların yanıtını, İstanbul Göz Hastanesi’nden Göz Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Aylin Kılıç Sağlığım İçin Herşey’de veriyor.

. Kişiye özel lazer tedavisi nedir?
“Toplumda birçok hasta miyop, hipermetrop ve astigmat ya da bunların bir arada olması nedeniyle gözlük kullanmaktadır. -2 derece miyop pekçok kişinin, bu görme kusurunun yanında kaliteli görme anlamında desteğe ihtiyacı olduğu gözlemlenmiştir. Gözlüğün dışında, gözbebeğinin büyüklüğü, kırılmalar, korneanın yapısı gibi birçok özellik detaylı olarak ölçüldüğünde sadece gözlükle görülen kısım değil, görme kalitesi de daha iyi hale getirilebilir.”

GÖRÜŞ KALİTESİNDE YÜZDE 100 BAŞARI

. Kişiye özel lazer tedavisi nasıl yapılır? Vaka seçiminde özellikle nelere dikkat edilmelidir?
“Kişiye özel lazer tedavisinde öncelikle çok detaylı ölçümler alınır. Hedef sadece numarayı düzeltmek değildir. Aynı zamanda kişinin bulanık görmesine sebep olabilecek yapısal özellikleri de detaylı ölçülür. Böylece ameliyat sırasında ona göre bir lazer profili belirlenir. En önemlisi de gece görüşüdür. Gözbebeği karanlıkta büyüdüğü için geceleri ışıklarda yansımalar bulanık görülür. Karanlıkta herkesin gözbebeği eşit olarak büyümez. Bazılarının daha az, bazılarının ise daha fazla büyür. Bu nedenle ölçüm çok önemlidir. Geceleri gözbebekleri çok fazla büyüyen hastaların, lazer tedavileri bu baz alınarak yapılır. Böylece gece görüşü desteklenmiş olur.

Bunun dışında astigmat da kişiye özel açısı olan bir durumdur. Astigmat, sadece numarayla değil, aynı zamanda açıyla, gözün eğimiyle de ifade edilir. Bu düzeltilirken de ameliyattan önce alınan ölçümler, gözün renkli kısmında bazı referans noktalarını tespit eder. Ameliyat sırasında da o referans noktaları yine cihazla aynı şekilde saptanır. Eğer en ufak bir dönme, başta en ufak bir oynama varsa, cihaz onu tam referans noktalarına göre takip ederek lazerle en ideal şekilde düzeltebilmektedir. Günümüz teknolojisi ile görüş kalitesi yüzde 100’ün üzerine çıkabilmektedir.”

. Kişiye özel lazer tedavisini her vakada uygulamak mümkün müdür?
“Kişiye özel lazer tedavisi hemen her vakaya uygulanabilir. Bazı çok kısıtlı durumlarda yapılamaz; bazı vakalarda da gerek olmayabilir.”

“BAZI GÖZLER 2 DERECE BİLE OLSA TEDAVİ OLAMAZ”

. Gözde kaç dereceye kadar miyop, hipermetrop ve astigmatlara lazerle tedavi şansı bulunuyor?
“Genelde üst sınır miyopta 8 derece, hipermetrop ve astigmatta da 6 derecedir. Ancak çok üst sınırlara yaklaşıldıkça bu kriterler yüzde 100 uygulanmaz. Bazı gözler 2 derece bile olsa tedavi olamaz. Diyelim ki hasta 8 derece miyop. Bu gözün çok ekstra kalın bir korneaya sahip olması lazım. Kavisi de ekstra belirgin olmalıdır. Bunlar eğer saptanamıyorsa zaten ameliyat için hasta uygun değildir. Bunların önceden çok detaylı ölçülmeleri gerekir. Hata yapmamak için sadece lazer ameliyatındaki değil ameliyat öncesi değerlendirilen ölçüm cihazları da çok özellikli olmalıdır.”

“LAZER SANİYELER İÇERİSİNDE BİTİYOR”

. Lazer ameliyatı, tetkiklerden daha mı kısa sürüyor? Kişinin muayene süreci ne kadar zaman alıyor?
“Lazer ameliyatı saniyeler içerisinde biter. Numaraya bağlı olmakla birlikte, maksimum 30-40 saniyede biten ameliyatlar vardır. Tabii damla koyma ve uyuşturma ile birlikte 5-6 dakikayı bulur. Muayene süreci ise bir saattir. Çünkü ilk başta bir görme muayenesi yapılır, öyküye alınır ve topografi haritası çekilir. Gözün harita görüntülenmesi çok önemlidir. Kornea kalınlığına bakıldıktan sonra da gözbebeği büyütülüp ayrıntılı retina muayenesi yapılır. Ameliyat gözün ön kısmına uygulanır ama her katmanın çok iyi değerlendirilmesi gerekir.”

LAZERLE TEDAVİNİN AVANTAJLARI

. Kişiye özel lazerle göz tedavisinin avantajları nelerdir?
“Lazerle göz tedavisinin avantajını ilk ve son jenerasyon televizyonları örnek vererek açıklayabiliriz. İki televizyon yan yana konduğunda, aslında görüntü kalitesinin ne kadar önemli olduğu ortaya çıkar. Lazerle tedavide de hastanın sadece görmesi değerlendirilmez; aynı zamanda görüntü kalitesi de arttırılır. Teknoloji, kişiye özel tedavide bizi destekler. Özellikle gece görüşünde çok şikayet olabilir. Eskiden lazer olan hastalar geceleri ışıklardan yansımalar hissedebiliyordu. Ama bugün bu şikayetleri minimuma indirgeme yönünde çalışılıyor.”

‘‘AMAÇ, GÖZLÜKLE GÖRÜNENİN ÖTESİNİ GÖSTERMEK’’

. Kişinin muayene sürecinde, ameliyat sonrasında hastanın ne kadarlık bir görüşe sahip olacağını kestirebiliyor musunuz?
“Ameliyat öncesi değerlendirmede en öncelikli amaç, hastayı gözlüğe bağımlılıktan kurtarmaktır. Böylece hastanın hayatını kolaylaştırmak ve daha kaliteli hale getirmektir. Zaten hastaya ameliyat öneriliyorsa, gözlükte ne görüyorsa, onu göstermek hedeflenir. Ama artık kişiye özel tedaviler, özel ölçümler ve wavefront (kartal göz) tedavisi ile sınırlar zorlanmaktadır. Bunlarla hastaya, gözlükle gördüğünün ötesini göstermek mümkün hale gelmiştir.”

. Birkaç yıl önce ameliyat olmuş veya olmak isteyen bir hasta ameliyat olursa, gözündeki numara ilerler ya da lens veya gözlük gibi şeyleri kullanmak zorunda kalır mı?
“Lazer ameliyatı olan gözlerde hedef, hiçbir zaman ‘Bu ameliyat 5 yıllık, 5 yıl sonra dönecek’ diye olmaz. Planlamalar, hayatın sonuna kadar taşınacak şekilde yapılır. Ancak, göz sonuçta yaşayan bir dokudur. İyileşirken, çok ekstra farklı bir cevap da verebilir. Bunlar sık rastlanan durumlar değildir. Önemli olan nokta riskin olmamasıdır. Doğru verilmiş bir kararda, en ufak bir numara geri dönse bile, hastanın gerçek numarasına dönme ihtimali yok denecek kadar azdır.”

. Bir kişiye ikinci kez lazer ameliyatı yapılması mümkün mü?
“Göz sıfırdan değerlendirilerek, eğer kornea ve haritaların yapısı uygunsa, ikinci kez lazer ameliyatı yapılabilir.’’

LAZERLE KATARAKT AMELİYATI

. Lazerle katarakt ameliyatı nasıl gerçekleştiriliyor?
“Eskiden tek aşamada olan ameliyat, bugün, ilk aşamada lazerle kesiler hazırlanarak, ikinci aşamada da katarakt alınarak yapılıyor. Bu teknoloji ile büyük bir monitörden, yapılan işlem mikronlar derecesinde takip ediliyor. Joystickler yardımıyla, ekran üzerinde görerek, kesileri istenildiği gibi kaydırmak, merkezde kapak açılması, katarakt ameliyatı sırasında merceğin daha merkeze yerleşmesi gibi aşamaları hızlandırıp, kolaylaştırmak mümkün oluyor. Aynı zamanda göze giriş yerlerindeki kesiler de lazerle yapılabiliyor. Ameliyat açısından, özellikle kataraktı sert olan hastalarda, enerji kullanılarak kataraktın alınması aşamasını kısaltıyor. Gözde daha az enerji kullanılması iyileşme açısından da büyük bir avantaj sağlıyor.”

. Lazer devreye girmeden bu sistem nasıl yapılıyordu?
“Eskiden mikroskobun altında, göz kararı ile yandan, üstten, cerrahın stiline göre girilirdi. Çok sert bir katarakt, hem güç hem de fako enerjisi kullanılarak alınırdı. Yeni sistemde yine fako enerjisi kullanılıyor ancak önceden lazerle parçalanmış bir kataraktı alma aşamasında daha az enerji harcanıyor. Bu önemli bir avantajdır. Çok sert kataraktlar, riskli kataraktlardır. Böyle bir durumda beklemek de iyi değildir.”

. Katarakt ameliyatı için en uygun zaman hangisidir?
“Eskiden dikişli sistemle katarakt ameliyatı yapılırdı. Geniş bir kesi olurdu ve o kesiden katarakt alınıp dikiş atılırdı. Fako sisteminin ve lazerlerin çıkmasından sonra, kataraktı çok bekletmemek gerekiyor. Çünkü sert bir katarakt, bir kayayı matkapla delip, onu tamamen parçaladıktan sonra gözden almaya benzetilebilir. Sertleştikçe daha çok enerji kullanılır ki bu yaşayan bir dokunun içerisinde kullanılıyor. Bunu minimum indirgemek, her zaman daha avantajlıdır.”

HEM UZAK HEM DE YAKIN GÖZLÜKTEN NASIL KURTULURSUNUZ?

. Katarakt, ne gibi faktörlere bağlı olarak ortaya çıkar ve ne tür belirtilere yol açar?
“Katarakt, görme kaybıyla çok belirgin hale gelir. Özellikle görme kaybı giderek son dönemlerde artıyorsa, alacakaranlıkta daha çok sıkıntı çekiliyorsa, ışıklarda yansımalar arttıysa, bunlar kataraktın ilk bulguları olabilir. Şeker hastalarında katarakt daha erken yaşta gelişebilir. Aslında doğuştan bile katarakt olunabilir. O yüzden ‘Katarakt ileri yaşta oluyor’ diye düşünülmemelidir. Artık katarakt ameliyatıyla sadece katarakttan değil gözlükten de kurtulmak mümkündür. Günümüzde hem uzağı hem de yakını gösteren multifokal gözlükler kullanılıyor. Artık bu fonksiyonda olan göz içi mercekler var. Katarakt ameliyatı yapılırken gözün içerisine bu mercek yerleştiriliyor. Bu özel dizayn, multifokal mercekler sayesinde, hastalar hem uzak hem yakın gözlükten kurtulabiliyor.”

. Sadece uzak ya da yakın gözlüğünden kurtulmak için o kişinin katarakt mı olması gerekiyor? Katarakt olmayan bir kişi de, gözü lazere uygun değilse, bu yöntemden faydalanabiliyor mu?
“Bazı hastalara lazer önerilmez. Yakın görme sorunları da başladıysa numaraları uygun olan hastalarda multifokal mercekler katarakt gelişmeden uygulanabilir. Bunun avantajı, erken uygulanmış olmasına karşın hastanın yaşamının sonuna kadar katarakt ameliyatı geçirmeyecek olmasıdır.”

“TEK GÖZÜ KATARAKT AMELİYATI OLAN ERTESİ GÜN NORMAL HAYATINA DÖNEBİLİR”

. Ameliyat nasıl gerçekleştiriliyor? İki göze aynı anda mı yapılıyor? Bir bekleme süresi var mı?
“Katarakt ameliyatı biraz da kataraktın sertliğine bağlıdır. Yaklaşık 10-12 dakikada bitebilir. Damlayla uyuşturulduğunda hasta zaten hiçbir şey hissetmez. Doktorlar konuşup sohbet edebilir. Gözün içerisine yerleştirilen mercek, kabaca 2 milimetre civarında bir kesiden, gözün içerisine enjektör ile çok rahat bir şekilde yerleştirilir. Mercek, hiç el değmeden gözün içerisinde açılıp, kendiliğinden oturabilir. Katarakt ameliyatı sırasında hasta gayet rahat olur ve ertesi gün de normal günlük hayatına dönebilir. Öncelikle tek göze yapılır; ikinci göz iki gün ya da bir hafta sonra da olabilir.”

. Tedavi olmaya şehirler arası yolculukla ya da bir başka ülkeden gelecek hastalar için, bekleme süresine uygun vakalarda daha da kısaltmak mümkün mü?
“Her hasta için mümkün olmayabilir. Çünkü merceklerin numaralarını ayarlamak, bir takım tetkikler yapmak gerekir. Hiç risk alınmadan ameliyat yapılmalıdır. Hastalar zaten hastanede yatırılmazlar; ister katarakt ister lazer ameliyatı olsun ertesi gün günlük hayatlarına dönerler.’’