Klimik'ten Aşı Karşıtlarının Tezlerini Çürüten Yanıtlar

Türk Klinik Mikrobiyoloji Ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (Klimik) koronavirüs salgınına karşı üretilen aşılarla ilgili merak edilen sorulara yanıt verdi. 

Koronavirüs aşısının bireyleri korumak ve pandemiyi durdurmanın yanı sıra varyant (mutasyon) gelişimini engellemek için de en etkili yöntem olduğunu ifade eden Klimik Derneği, salgının kontrol altına alınabilmesi için Türkiye’de yaklaşık 60-70 milyon kişinin aşı olması gerektiğine işaret ediyor.

Özellikle delta varyantının ortaya çıkması ve Covid-19 vakalarında görülen artış aşının ne kadar hayati olduğunu gözler önüne serse de  toplumun bir kesimi aşı olmayı savunurken bir kesimi de aşı olmayı reddediyor. Aşıların hızlı bir şekilde geliştirilmiş olması, yan etkilerine ilişkin yeterince veri edinilememesi kimilerini aşıların güvenliği konusunda şüpheye düşürerek aşı karşıtlığı oluşmasına neden oluyor.

Aşı olmayı reddedenlerin kafasında en çok aşıların yan etkileri konusunda soru işaretleri bulunuyor. "Aşı kısırlık yapar mı?", "Gebeler veya gebe kalmak isteyenler aşılansınlar mı?", "BioNTech aşısı kalp kası iltihabı yapıyor mu?", "BioNTech aşısı genetik yapımızı bozar mı?" gibi merak edilen pek çok soruya Türk Klinik Mikrobiyoloji Ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (Klimik) cevap verdi.

İşte o sorular ve yanıtları...

Aşı olmak COVID-19’a neden olur mu?

Hayır. Acil kullanım onayı almış aşılar bağışıklık sistemimize virusu tanıtmak için farklı teknolojileri kullanırlar ancak hiçbirinin içerisinde canlı virus bulunmamaktadır.

Acil kullanım onayı çok hızlı verilmedi mi? Aşıların güvenli oldukları kesin bilgi mi?

COVID-19 aşılarının hızlı geliştirilmiş olmaları ve kullanılmaya başlanmaları aşıların güvensiz olduğu anlamına gelmez. Bilimsel teknolojik ilerlemenin geldiği nokta, teknolojik altyapının hazır olması, salgının en başında virusun genetik haritasının çıkartılmış olması, ulusal ve uluslararası kuruluşların büyük desteği, aşıların bu kadar hızlı geliştirilmesini sağlamıştır. Örneğin mRNA aşıları üzerinde yüzlerce bilim insanı 30 yıldan uzun bir süredir çalışmakta olduğu için hızla üretilebilmişlerdir. Aşı sonrası ciddi yan etkiler genellikle ilk 2 ay içerisinde ortaya çıktığından acil kullanım onayı veren kuruluşlar çalışmalarda 2 ay sonunda yan etki görülmemesini yeterli kabul etmişlerdir. Bugüne kadar 6 aydan uzun bir süre içinde farklı aşılardan toplam 2,5 milyar doz uygulanmış ve sonuçların gözlenme şansı olmuştur. Hem Sinovac® hem BioNTech® dünya genelinde güvenle uygulanmaya devam etmektedir.

COVID-19 aşılarının yan etkisi yok mu?

Tüm aşılarda olduğu gibi COVID-19 aşılarının da yan etkileri olabilmektedir. Sık görülen yan etkiler aşı yerinde ağrı, ateş, halsizlik, baş ağrısı, kas ağrısı, ishal gibi yan etkilerdir. Bu yan etkiler, aşı ile verilen antijene karşı vücudumuzun yanıt vermesi nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle kısa (1-3 gün) sürer ve çoğunlukla günlük yaşantımızı engellemeyecek kadar hafiftirler. İki dozda uygulanan aşılarda ikinci dozdan sonra yan etkiler biraz daha sık görülebilir. Şikayetler ağrı kesici, ateş düşürücü ile azaltılabilir. 3 günden uzun süren yan etkilerde doktora başvurmanızda fayda olacaktır. Nadir görülen yan etkiler %1’den daha az sıklıkta karşımıza çıkar. Alerji bunların başında gelir. Çoğu alerjik yan etki önemsizdir, çok nadiren ciddi alerji gelişebilir. Ciddi alerji aşıdan sonraki ilk dakikalarda ortaya çıkacağı için aşılanan kişilerin sağlık kuruluşunu 15-30 dakikadan önce terk etmemesi gerekir.

Aşı kısırlık yapar mı? İleride sahip olacağım çocukta olumsuz etki yapar mı?

Aşılar kısırlık yapmaz. Aşıdan sonraki aylarda, yıllarda gerçekleşecek gebeliklerden doğacak bebekler üzerinde hiçbir aşının olumsuz etkisinin olması beklenmez. Aşı hamilelere yapıldığında bile bebeğe zarar vermemektedir.

Gebeler veya gebe kalmak isteyenler aşılansınlar mı? Hangi aşıyı ne zaman olsunlar?

Gebe veya gebe kalmak isteyenler COVID-19’a karşı aşılanmalıdır. Hiçbir aşının gelecekte gerçekleşecek bir gebelik üzerinde olumsuz etkisi yoktur.

COVID-19 aşıları gebeliğin başından itibaren uygulanabilir. Ancak ilk üç ayda farklı nedenlere bağlı düşükler sıktır ve bu dönemde gerçekleşebilecek bir bebek kaybının aşıyla ilişkilendirilmemesi için aşıların gebelikten önce veya üçüncü aydan sonra yapılması tercih edilmektedir. Mevcut COVID-19 aşıları arasında gebelikte kullanıma dair en fazla veri BioNTech® aşısına ait olup güvenli olduğu gösterilmiştir. 3. aydan sonra uygulanabilir.

Emziren anneler aşı olabilir mi?

Evet. Emziren anneler de COVID-19’a karşı aşılanmalıdır. Mevcut COVID-19 aşıları anne sütü alan bebeklerde herhangi bir yan etkiye neden olmaz.

BioNTech® aşısı kalp kası iltihabı yapıyor mu?

Ülkemizden henüz böyle bir bildirim olmamıştır. Ancak ABD’den veriler BioNTech® aşısının uygulandığı 25 yaş altı grupta kalp kası iltihabı görülme sıklığının aynı yaş grubunda beklenen sıklıktan fazla olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte Amerikan Kardiyoloji Derneği bu artışın sınırlı olduğunu, hastaların iyi seyrettiğini ve doğrudan aşıya henüz bağlanamadığını belirtmektedir. Amerikan Hastalık Önleme Merkezi (CDC) bu verileri değerlendirerek 12 yaş üstüne BioNTech® aşısının yapılmasına devam etme kararı almıştır.

BioNTech® aşısı genetik yapımızı bozar mı?

İnsan hücrelerinde genler hücre çekirdeğinde bulunur ve DNA yapısında bilgilerden oluşur. BioNTech® ve benzer teknolojili aşılarda bulunan genetik şifre bileşeni (mRNA) bağışıklık sistemini uyaran proteinlerin hücrelerimizde sentezlenmesini sağlarlar. Ancak bu şifre (mRNA) hücre çekirdeğine giremez, genlerimize ulaşamaz, genlerimizi değiştiremez. 2008 yılından beri insanlarda kansere ve başka infeksiyonlara karşı aşı geliştirilmesi için denenmekte olan bu teknoloji güvenlidir.

Sinovac aşısı felç yapıyor mu?

Halk arasında felç olarak bilinen durum çeşitli bakteri ve virus infeksiyonlarından sonra görülen ve beyinle ilgili olmayıp kaslara giden sinirlerdeki hasardan kaynaklanan bir hastalıktır ve Guillain-Barre Sendromu olarak tanımlanır. Grip aşılarında da gündeme gelen bu nadir sendrom aşılanmayan topluluklarda aşılanmış topluluklara kıyasla daha sık görülmektedir. Sinovac® aşısı bu açıdan güvenlidir.

BioNTech aşısı ileri yaştaki kişilerde daha çok yan etki yapıyor mu?

BioNTech® aşısının yan etkileri yaş ilerledikçe azalmakta buna karşın koruyuculuğunda ise önemli bir değişiklik olmamaktadır. Sinovac® aşısının koruyuculuğu ileri yaştaki kişilerde azaldığından ileri yaş grubunda ülkemizdeki aşılardan BioNTech® aşısının uygulanması önerilir.