KOAH ve Balon Tedavisi

KOAH nasıl bir hastalıktır? KOAH’dan kaynaklanan nefes darlığının ayırıcı bir özelliği var mıdır? KOAH’ın kalıtımsal bir yönü var mıdır? KOAH tedavisine yaklaşım nasıldır? Geliştirdiğiniz Balon tedavisi nasıl bir yöntemdir? Tedavide ilaçların yeri nedir? Balon tedavisi kimlere önerilir? Bronşlar balonla nasıl açılır? Balon tedavisi kimlere uygulanamaz? KOAH’lı hastalar içinde Balon tedavisine en uygun hastalar hangileridir? Yöntemin yeniden tekrarlanması gerekir mi? Balon yöntemin riskleri nelerdir? Oksijen cihazına bağlı yaşayan hastalar Balon tedavisi ile bu cihazdan kurtulur mu? KOAH’lı hastalar nelere dikkat etmelidir? KOAH yaşlı ya da orta yaşı geçmiş kişilerde görülen bir hastalık mıdır? Yaşlı hastalarda Balon tedavisi güvenle yapılabilir mi?

Medical Park Göztepe Hastanesi Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yalçın Karakoca merak edilen bu soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. KOAH nasıl bir hastalıktır?
‘‘KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), bronş darlığı anlamında uzun süren ilerleyici bir hastalıktır. Hastalarda başlangıçta hafif olan nefes darlığı, hafif-orta-ağır-çok ağır şeklinde dört basamakta gider. Bu hastalığı oluşturan en önemli etken, sigara içilmesidir. Uzun yıllar sigara içilmesi önce KOAH’a yol açar; daha ilerlediğinde akciğer kanseri ile sonlanabilir. Çevresel etkenler; toz, toprak, tarladan yapılan işler, tandırdan gelen dumanlar ve organik maddeler de sebep olur. Ayrıca madenlerde, çeşitli sıcak duman olan atölyelerde ve döküm fabrikalarında çalışanlar gibi çok çeşitli meslek ile ilgili olarak da KOAH hastalığı gelişir.’’

‘‘KOAH’DAKİ NEFES DARLIĞI İLERLEYİCİDİR’’

. KOAH’dan kaynaklanan nefes darlığının ayırıcı bir özelliği var mıdır?
‘‘KOAH hastalarına yapılan ölçümlerde, solunum fonksiyon testleriyle ilerleyici nefes darlığı ortaya koyulur. Kardiyak durumlarda ortaya çıkan KOAH benzeri tablolar da vardır ama onlar kalp hastalığı tedavisi ile ilgili olduğu için kendiliğinden düzelen durumlardır. Oysa KOAH’daki nefes darlığı ilerleyici ve düzelmeyen nefes darlığıdır. Kullanılan ilaçlar başlangıçta solunum borusundan geçtikleri sürece etki ederler. Ancak solunum yolları daraldığında artık ilaçlar da kifayetsiz kalırlar. Gene nefes darlığı yapan astım da tedavi ile birlikte tamamıyla düzelen bir hastalıktır. Ama KOAH, tedavi ile tamamen düzelmeyen bir hastalıktır.’’

. KOAH’ın kalıtımsal bir yönü var mıdır?
‘‘KOAH’ta amfizem denilen akciğerlerin en uç noktasındaki alveollerin balonlaşması ile giden bir durum daha çok kalıtsal olabilir. Ama ronik bronşit denilen yüzde 85’ lik kısmını oluşturan KOAH’larda öyle durum söz konusu değildir.’’

KOAH’IN EVRELERİ

. KOAH tedavisine yaklaşım nasıldır?
‘‘KOAH’lı bir hasta önce evrelendirilir. Evreler şöyledir:

1. Evre: Hafif bir KOAH’lı hasta sadece çok ağır iş yapmaz. Çok fazla merdiven çıktığında, çok fazla koşması gerektiğinde ortaya çıkan nefes darlığıdır.
2. Evre: Orta KOAH’larda, daha az eforla daha az iş yapmada ortaya çıkan nefes darlığı olur.
3. Evre: Ağır KOAH’larda iş yapmadan ortaya çıkan nefes darlığı vardır. Ev içinde tuvalete giderken, oda içinde yürürken ortaya çıkan nefes darlığı olur.
4. Evre: Çok ağır grupta ise oturduğu yerden ortaya çıkan nefes darlığı söz konusudur. Bunlar oksijen kullanırlar. Başka aletlere ihtiyaç duyabilirler; sıkça yoğun bakıma girip çıkarlar.

KOAH, küçükten büyüğe ağır bir hastalık grubu olduğu için hastalar genellikle uzun yıllar içerisinde duruma adapte olurlar. Çok fazla şikayet etmezler ancak ağır eforla veya oturduğu yerden nefes darlığı çekmeye başladığında artık doktora başvururlar. İşte bu durumda zaten çok fazla yapacak bir şey kalmamıştır. Hastalar zaman kaybetmiştir. Solunum borusu denilen bronşlar ilaçların dahi geçemeyeceği kadar daralmıştır.’’

Prof. Dr. Yalçın Karakoca

BALON TEDAVİSİ NASIL BİR YÖNTEM?

. Geliştirdiğiniz Balon tedavisi nasıl bir yöntemdir? Tedavide ilaçların yeri nedir? Balon tedavisi kimlere önerilir?
‘‘KOAH’lı hastalarını tedavisinde bronş açıcı ve bronş içindeki iltihabı giderici olmak üzere iki türlü ilaç var. Bunlar kısa ve uzun süreli etkili ilaçlardır. Üçüncü olarak da oksijen vardır. Oksijen ileri evrelerde KOAH’lı hastaların kullanması gereken bir ilaçtır.  Ancak bütün bunları kullanmak için hastanın bronşlarının açık olması gerekir. Bu hastalarda kurduğum ilişkide bronşları tıkanan hastaların artık hiçbir ilaçtan fayda görmediklerini fark ettim.  Bronşları tamamen tıkanmış hastada ilaç değil oksijen bile geçmiyor. Bunlar zaten artık yoğun bakım düzeyine inmiş hastalar.  yani artık ölmeden önce son duraktaki hastalar. İşte bu hastalarda dahi geriye dönüşün mümkün olduğunu ispat ettim.

Akciğer, 14 defa dallanan bronşlara sahip, dış ortamla direkt ilişkili bir organdır. Dolayısıyla dış ortamda ne kadar duman, kir, toz, pislik varsa hepsini içine alıp çıkartan bir organdır. Eğer bunlara ilave olarak sigara içilip yıllarca dumanı içeri gönderilirse aynen baca tıkanmalarında olduğu gibi bronşlar da tıkanır. Bu tıkanıklık öyle bir noktaya gelir ki artık hasta olduğu yerde bile rahat nefes alamaz. Bu hastalıkta kullanılan ilaçlar bu boruyu geçemediği için de etki etmeyecektir. Yaklaşık 25 yıldır akciğerde bronş içi tümörleriyle uğraşıyorum ve terapötik bronkoskopi ile işlem yapıyorum. Akciğer kanseri olan hastanın bronşları tıkandığında değişik tekniklerle açılır. Kullanılan teknikler genellikle 1000 derecenin üstünde lazer, dondurma veya çip bronoskopi denilen ağır mekanik işlemlerdir. Ben 2006 yılında daha kolay ve daha ulaşılabilir bir teknik olan balon tekniğinin geliştirdim. 2010 yılında aynı tekniği bir kanserli hasta da kullanırken köpürme fark ettim ve bu köpürmenin üstüne gittiğimde köpürmenin kronik bronşitten kaynaklandığını ortaya koydum. KOAH’lı hastaların yüzde 85’i olan kronik bronşitin tedavi edebileceğini ispat ettim ve bu yöntemi Dünya Tıp Literatürü’nde yayınladım. KOAH’ta kronik bronşit olan hastaların, yani tıkalı bacaya sahip insanların ölüm noktasına gelmeden önce başvurmaları halinde bronşları çok daha iyi bir şekilde açılıp rahat nefes alıp verecek noktaya gelebileceklerini ispat ettim.’’

‘‘BALON TEDAVİSİNDEN 1-2 GÜN SONRA HASTANIN AKCİĞER KAPASİTESİ YÜZDE 50 ARTAR’’

. Bronşlar balonla nasıl açılır?
‘‘Uygulama, genel anestezi altında bronoskopla yapılır. Hastanın tıkalı olan bronşlarına gelinir ve bronşunu açma kapama işlemi bir saniyede 5 ile 10 kere çalıştıracak şekilde bronş açılır. Sonra bir ileri aşama, bir ileri aşama derken 60 ile 90 dakikada hastanın tüm bronşlarını açılabilecek hale gelinir. Hasta, bu işlemden çıktıktan 1-2 gün gibi kısa süre içerisinde akciğer kapasitesinin en az yüzde 50 arttığını fark eder ve artık ilaçlardan daha çok fayda görecek hale gelir. Hastanın bir ya da iki gün hastanede kalması istenir.’’

. Balon tedavisi kimlere uygulanamaz?
‘‘Balon tedavisi, kardiyoloji izin vermediği için ağır kalp hastalarna yapılmaz.’’

. KOAH’lı hastalar içinde Balon tedavisine en uygun hastalar hangileridir?

‘‘60 dakikada çok ağır KOAH’lı bir hasta ağır KOAH’lı, ağır KOAH’lı bir hasta orta KOAH’lı, orta KOAH’lı bir hasta hafif KOAH’lı hale getirilir. Çok ağır KOAH’lı bir hastayı bir seansta hafif KOAH’lı hale getirmek mümkün değildir.’’

‘‘100 HASTANIN 90’INDA TEK SEANS YETERLİDİR’’

. Yöntemin yeniden tekrarlanması gerekir mi?
‘‘100 hastanın 90’ında tek seans yeterlidir. 100 hastanın 9’unda iki seans, 100 hastanın 1’inde üç seanslık işlem gerekebilir. Çünkü çok fazla tıkalı bronşu vardır ve hastanın 60-90 dakikalık işlem sırasında kardiyak açıdan bir instabil durumu ortaya çıkabilir. Anestezi işlemi orada sonlandırılır. On binlerce bronşun her birisini temizlemek mümkün değildir; hastanın işine yarayacak kadar temizlemek hasta için yeterlidir.’’

. Balon yöntemin riskleri nelerdir?
‘‘Yöntemin kendisi açısından hiçbir riski yoktur. Hastanın riski, kalbi ile ilgili hastalıklardan kaynaklanır. Ağır kalp yetmezliği, ağır kalp damar tıkanıklığı yoksa işlemde bir risk yoktur.’’

. Oksijen cihazına bağlı yaşayan hastalar Balon tedavisi ile bu cihazdan kurtulur mu?
‘‘Çok ağır hasta eğer cihaza bağlıysa ilk seansta cihazdan kurtulur. İkinci seansta dışarı çıkar. Üçüncü seansta koşmaya başlayabilir. Her bir kademe, uygun hastada, bir üst kademeye çıkmasını sağlar.’’

. KOAH’lı hastalar nelere dikkat etmelidir?
‘‘KOAH’lı hastalar mutlaka sigarayı bırakmalıdır. Ayrıca kirli havadan uzak durmalı; çok sıcak havalarda dışarı çıkmamalıdırlar. Çok nemli havalarda da dışarı çıkmamaları gerekir. Bulundukları ortamlarındaki havanın kurutulmuş ve klimatize olmasında fayda vardır.’’

‘‘ÇOK YAŞLI HASTALAR DA BALON TEDAVİSİNDEN FAYDA GÖRÜR’’

. KOAH yaşlı ya da orta yaşı geçmiş kişilerde görülen bir hastalık mıdır? Yaşlı hastalarda Balon tedavisi güvenle yapılabilir mi?
‘‘KOAH en az 30 sene günde bir paket sigara içen insanlarda gelişir. Tedavi edilmesi gerekenler orta, ağır KOAH’lılardır. Hafif KOAH birkaç yılda gelişebilir. Üst limit maalesef yoktur. Hasta 90-95 yaşlarda olsa dahi eğer endikasyon varsa yani bronşlar tıkalıysa işlemden kesinlikle fayda görebilir. Yeter ki kardiyak açıdan stabil olsun.’’

. KOAH açısından hangi şikayetleri bulunan insanlar mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalıdır?
‘‘Dünyada 100 milyon,  Türkiye’de altı milyon KOAH’lı hasta bulunmaktadır. Altı milyon da astım hastası vardır. var. Türkiye’de şu an en az 12 milyon nefes darlığı ile mücadele eden insan bulunmaktadır. Kişi, oturduğu yerde nefes darlığı çekiyorsa, göğsünde hırıltı-hışıltı varsa, balgam çıkartıyorsa göğüs hastalıkları bölümü doktorlarına KOAH açısından başvurmalarında büyük fayda vardır.’’