Kolon ve Rektum Kanserlerinin Tedavisi

Kolon ve rektum kanserleri ne tür kanserlerdir ve görülme sıklığı nedir? Rektum ve kolon kanserlerinin benzeşen belirtileri var mıdır? Kalın bağırsaklardaki polipler kansere dönüşür mü? Poliplerin mutlaka çıkartılması gerekir mi? Kolon ve rektum kanserlerinde tarama ve tanı testleri nelerdir? Özellikle kimler hangi yaştan itibaren hangi tarama testlerini yaptırmalıdır? Kolonoskopi ile poliplerin çıkartılmasında polipin yeri, büyüklüğü, sayısı ya da polipin saplı olup olmaması gibi faktörler önemli midir? Rektum ve kolon kanserlerinin tedavisinde cerrahinin yeri nedir? Hastalığın evresine ve tümörün cinsine göre nasıl bir tedavi planı yapılır? Kapalı ameliyat her vakaya uygulanır mı?

Medistate Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Adil Baykan merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Kolon ve rektum kanserleri ne tür kanserlerdir ve görülme sıklığı nedir?
‘‘Kolon ve rektum, sindirim sitemimizin son kısımlarıdır. Genelde buraya vücuda çok yararlı olan bütün besinler ince bağırsaklarda emildikten sonra atılmış olarak gelir ve dışkı haline dönmeye başlar. Sadece kolonun daha üst kısımda ince bağırsağa yakın olan kısımlarda su emilimi olur. Kolon, yaklaşık 1 buçuk metrelik bir organdır ve karnın içinde ters dönmüş bir U harfi gibi çerçeve şeklinde sağdan başlayıp yukarıya doğru karaciğerin altına gelir. Oradan tam dik açıyla dönerek sola geçer ve dalağın altında aşağıya doğru bu sefer 90 dereceyle döner; leğen kemiklerinin iç tarafına geldiğinde, dar olan bu kemik sisteminin içerisinden aşağıya anüse doğru sonlanır. Rektum, bunların leğen kemikleri içerisinde olan kısmını oluşturur. Anüsün hemen üst tarafında 15-16 santimetrelik son kısmıdır. Anatomik yapı ve hastalığın tedavisi açısından kolon ve rektum kanseri olarak ayrılması gerekir. O nedenle tedavide farklılıkları vardır. Kadınlarda meme kanserinden sonra ikinci sırada gelen organ kanseridir. Erkeklerde de akciğer ve prostat kanserlerinden sonra üçüncü sırada gelir. Amerika’da yıllık 35 bine yakın rektum kanseri tespit edilmektedir. Bu çok büyük bir oranı oluşturur.’’

EN ÖNEMLİ BELİRTİ REKTAL KANAMA

. Rektum ve kolon kanserlerinin benzeşen belirtileri var mıdır?
‘‘İlk ve en önemli belirtileri rektal kanama denilen makattan kan gelmesidir. Dışkıdan bir kere bile kan gelmesi o kişinin hemoroidi de varsa bir doktora gitmesi için önemli bir nedendir. Çünkü vücudun bir yerinden, bir açık damardan kan gelmesi doğal bir şey değildir. Ancak bu kanamanın ne olduğu öncelikle ortaya koyulmalıdır. 20 yaşında olup sınavlara hazırlanan bir gençte statik oturuşlar nedeniyle hemoroitlerden bu tip kanamalar olabilir. Bu gibi durumlarda bir-iki kez kanama önemsenmeyebilir. Fakat 35-40’lı yaşları geçmiş bir kimsede bu kanama durup tekrar devam ediyorsa mutlaka bir hekime gitmelidir.

Bunun dışında kabızlık, ishal gibi bağırsak alışkanlığında ve tuvalete çıkma alışkanlığında değişiklikler olur. Ayrıca hastanın daha önce hiç yaşamadığı biçimde karnına ağrılar girer. Özellikle 40-50 yaşı geçtikten sonra bu belirtilerde biraz daha dikkatli olunmalıdır. Genç yaştan beri kabızlık şikayeti olan kadınlar, bu belirtilere özellikle dikkat etmelidir. Ancak tüm bu belirtiler kanser anlamına da gelmez.’’

Prof. Dr. Adil Baykan

POLİPLER KANSERE DÖNÜŞÜR MÜ?

. Kalın bağırsaklardaki polipler kansere dönüşür mü? Poliplerin mutlaka çıkartılması gerekir mi?
‘‘50’li yaştan sonra kadın erkek iki cinste de poliplerin sayısında ve oluşmasında artış başlar. Kolon ve rektum kanserlerinin yüzde 85’i poliplerden oluşur. Bu çok ciddi bir rakamdır. Yüzde 15 farklı nedenlerden de kanser olabilir. Poliplerin alınması gerekir. Poliplerin çok farklı grupları vardır. Örneğin ailesel poliplerde orada bütün kolonun alınması gerekir. Çünkü yüzde 100’e yakın kanserleşme riski taşıyan bir durumdur.’’

. Kolon ve rektum kanserlerinde tarama ve tanı testleri nelerdir? Özellikle kimler hangi yaştan itibaren hangi tarama testlerini yaptırmalıdır?
‘‘Araştırmaların başında kolonoskopik tetkikler gelir. Kanama ve bağırsak değişikliği olan kişiler mutlaka kolonoskopik tetkike girmelidir. Ancak önce gaitada (dışkıda) gizli kan testi yapıldıktan sonra daha ileri araştırmalara geçilir.’’

. Kolonoskopi ile poliplerin çıkartılmasında polipin yeri, büyüklüğü, sayısı ya da polipin saplı olup olmaması gibi faktörler önemli midir?
‘‘Bir santimi bulan ve geçen poliplerde kanser çıkma riski artar. Yeni büyümeye yüz tutmuş, 3-5 milimetre gibi poliplerde risk çok daha az oranda olabilir. Saplı polipler daha az kanser riski taşır ama bağırsak iç duvarına oturmuş, sapı olmayan poliplerde bu risk biraz daha artar. Yani polipin sapsız olması ve bir santimden büyük 2 santimi bulmuş poliplerde bu risk daha da artar.’’

TEDAVİDE CERRAHİNİN YERİ NE?

. Rektum ve kolon kanserlerinin tedavisinde cerrahinin yeri nedir? Hastalığın evresine ve tümörün cinsine göre nasıl bir tedavi planı yapılır? Kapalı ameliyat her vakaya uygulanır mı?
‘‘Kolon kanserlerinin ameliyatı, karnın daha üst kısmında olduğu için daha geniş bir ortamda yapılır. Leğen kemiklerinin iç kısmında olan rektum ameliyatında ise 15 santimlik ve etrafı kemikle sınırlı bir organ söz konusudur. Ve hemen altında da makat vardır. Burada gaz ve dışkıyı tutan kaslar bulunur. Son derece kritik bir yerdir. Rektum tümöründe cerrahi, tamamen kişiye yönelik uygulanır. Tedavi şekli tümörün buradaki yerleşimine göre çok farklıdır. Bunun için de ameliyat öncesinde tümör, MR ile çok iyi teşhis edilip değerlendirilmelidir. Ona göre ışın tedavisi, kemoterapi verilmesi gerekir. Ameliyattan önceki bu tedavi süreci yaklaşık bir buçuk sürebilir.

Kalın bağırsak kanserlerinde bugün için laparoskopik yöntemler uygulanmaktadır. Ancak kalın bağırsağın farklı yerlerine göre laparoskopinin de açık ameliyata göre sınırlı olduğu yerler olabilir. Cerrahın hangi yöntemi ne şekilde yapacağına kendisinin karar vermesi hasta ile de bunu paylaşması gerekir.’’