Koronavirüs Hakkında Merak Edilenler

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Doç. Dr. Funda Şimşek koronavirüs hakkında merak edilenleri anlattı.

Koronavirüs nedir?

Koronavirüsü, Çinin Wuhan kentinde bir balık pazarındaki çalışanlarda görüldü ve hızla yayılmaya başladı. Koronavirüsün 7 tane alt tipi var. Bunlardan 4 tanesi solunum yolu etkeni olarak karşımıza çıkabilir. Aynı grup içinde olan SARS koronavirüs 2002 yılında çok ciddi hastalıklara ve ölülere sebep olmuştu. Yine 2012 yılında da MERS koronavirüs aynı sorunları yaratmıştı. Şimdide yine aynı gruptan koronavirüs COVID-19 olarak adlandırılan virüsle karşı karşıyayız. Bu virüsü bilmiyoruz, tanımıyoruz ve ona karşı henüz bağışıklığımız yok. Nasıl hareket edeceğimiz yaşayarak ve görerek öğreniyoruz.

KORONAVİRÜS NASIL BİR SEYİR İZLEDİ?

Virüs geçen sürede siz uzmanlar için nasıl bir seyir izledi?  İlk hastalığa karşı düşünceleriniz neydi? Şimdi nedir? Yani beklediğinizden daha büyük bir tehlikemi yoksa virüs o kadar agresif gitmiyor mu?

Zaman içinde riskin arttığını görüyoruz. Öncelikle sadece Çin de görülmüştü. Hastane yaptılar ve gerçekten görülen bu salgını sınırlamaya çalıştılar. Fakat hava yoluyla, damlacık yoluyla daha çok bulaştığı için birçok ülkeye yayıldı. Dolayısıyla şuan için riskin daha arttığını söyleyebiliriz.

Günümüzde SARS ve MERS tamamen ortadan kalktı mı?

Şuanda MERS koronavirüs enfeksiyonu ile karşılaşmıyoruz. Dünyada bildirilen yeni vaka yok. Sars içinde aynı şeyi söyleyebilirim. Umuyoruz ki koronavirüs de kontrol altına alınabilecek.

Maskenin koruyuculuğu nedir?

Maskelerin koruyuculukları farklıdır. Aslında cerrahi maske dediğimiz kullanılan maskelerin koruyuculukları yüzde 94 oranında. N95 ya da FFP2, FFP3 diye maskeler var. Bunlar aslında dışarıdan gelen virüs partiküllerini tutma derecesine göre tanımlanıyorlar. FFP2 de yüzde 96’larda, FFP3’te de yüzde 99,5 gibi koruma oranı var. Bu maskeler aslında daha çok sağlık çalışanları gibi hastane ortamlarında özellikle koronavirüs şüphesi olan koronavirüs tanısı konulmuş kişilere 1 metreden daha fazla yaklaşacak kişilerin kullanması gereken maskelerdir. Topluma baktığımızda cerrahi maske dediğimiz maskeleri gerekli durumlarda kullanabiliriz.

UÇAK YOLCULUĞUNDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER

İş gereği sık sık seyahat etmek zorunda kalan insanlar. Uçaklarda havalandırmayla bu virüs bulaşabilir mi? Uçak yolculuğu yapacak kişilere ne öneriyorsunuz?

Hava yoluyla bulaştığı için virüsü taşıyan kişi o ortamdaki kişilere bulaştırabilir. Öksürme, hapşırmasıyla yayılabilir. Uçak yolculuklarında korunmak için yapılacak şey maske takmaktır. Ayrıca ağız ve el için antiseptik malzemeler var onlar da kullanılabilir. Kolonya da alkolden oluşuyor kullanılabilir.

DoÇ. Dr. Funda Şimsek

VİRÜS KİMLERİ ETKİLİYOR?

Virüsün bu iki aylık süreçteki esirine bakıldığında çocukları çok etkilemedi; ama virüs kadınlara göre erkekleri daha çok etkiledi.  Bunlar gerçekten bilimsel olarak doğru mu?

Araştırmaları takip ediyoruz. Çocukları gerçekten çok fazla etkilemiyor ve çocuklarda ağır seyir etmiyor. Daha çok aslında altta yatan hastalığı olan ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde hastalığın daha ağır geçtiğini söyleyebiliriz.

Nasıl tanı konuluyor?  

Kesin tanı, şüphelenilen kişiden alınan solunum yolu örneklerinin incelenmesi ile konulur.  Bunlar boğaz, burun sürüntüsü ya da balgam olabilir.  Özellikle entübe dediğimiz cihaza bağlı hastalarda akciğer sıvısından alınan örneklere yapılan moleküler testlerle konulur. Moleküler testlerle, polimeraz zincir reaksiyonuyla tanı konulur.

Bu konuda uygulanacak standart bir tedavi var mı?

Virüsün henüz kanıtlanmış bir aşı ya da tedavisi yok. Çalışmalar devam ediyor. Bazı ilaçlar denendi ama onay almış bir tedavisi şu anki bilgilerle yok. Daha çok destek tedavisi dediğimiz tedaviler uygulanır. Hastanın ateşi varsa destek tedavisi, sıvı tedavisi; tansiyonu düşükse ona göre destek tedavisi yapılır.

Koronavirüsün belirtileri neler?

Koronavirüs, mevsimsel griple karışabilir hatta beraber bile görülebilir. Kişinin mevsimler grip geçirmesi korona virüs enfeksiyonu geçirmeyeceğinin bir garantisi değildir. En sık görülen belirtiler; ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum sıkıntısı, daha az oranda kas ve eklem ağrısı diyebiliriz. Çok az oranda ishalden de bahsediliyor.

Koronavirüsü olan bir kişi bağışıklık kazanmış olabiliyor mu? Yoksa sonra tekrardan yakalanma olasılığı var mı?

Virüs enfeksiyonlarında bağışıklık oluşur; fakat bir süre sonra bağışıklık kaybolabilir ya da azalabilir, virüse göre değişebilir. İşte bu yüzden aşı devreye giriyor. Koronavirüs aşısını da ilerleyen zamanlarda kullanacağız diye düşünüyorum.

Kimler ne tür belirtilerin varlığında, ne tür durumlarda hastaneye başvurmalı?

Sağlık Bakanlığı’nın bir algoritması var. Biz de ona göre hareket ediyoruz. Her gün yenileniyor. Olası tanı dediğimiz bir şey var. Bir kişide ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum sıkıntısı varsa ilk olarak bakılması gereken son 14 gün Çin, Filipinler, İtalya gibi görülen ülkelere gittiler mi? Ateş, öksürük, nefes darlığı, solunum sıkıntısı bulgularıyla beraber koronavirüs enfeksiyonunun tanı konulduğu bir hastanede çalışıyor olmak, bu kişilere yakın temaslı olmak da önemlidir.

Koronavirüsten korunmak için neler önerirsiniz?

Hem toplum olarak kendimizi hem de yakınlarımızı korumak için almamız gereken önlemler var. Çok yoğun kalabalık ortamlara gitmemeliyiz. Özellikle bağışıklık sistemi baskılanmış, yaşlı kişiler ve hamileler. Direkt risk altında olarak tanımlanmıyor ama sonuç olarak onlar için önemli. Bu tür şeylere dikkat etmeliyiz. El yıkama konusunda özellikle okullarda çocuklarımızı sık sık uyarmalıyız.