Korunmasız İlişki AIDS Tehlikesi Yaratıyor

Anadolu Sağlık Merkezi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Hakko, 1 Aralık Dünya AIDS günü nedeniyle, son yıllarda korkutucu boyutlara ulaşan AIDS hastalığı hakkında bilgi verdi.

Cinsel yolla bulaşan hastalıklar dünyada ilk 10 ölüm nedeni arasında yer almaktadır. Her yıl 250 milyondan fazla yeni olgu ortaya çıkmaktadır. Görülme sıklığı tüm dünyada ve Türkiye’de gün geçtikçe artmaktadır. Bazen belirtisiz seyrettiğinden halk içinde daha kolay yayılır. Kısırlık ve dış gebeliğe, kansere neden olabilir. Bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar doğumdan önce, doğum sırasında veya doğumdan hemen sonra anneden bebeğe bulaşabilir. Erken tanı ve tedavi ile tam iyileşme sağlanabilir. Çoğu cinsel yolla bulaşan hastalık,  AIDS bulaşmasını da kolaylaştırır. 

HIV (Human Immunodeficiency Virus)

AIDS, (Acquired Immunodeficiency Syndrome-Edinilmiş Bağışıklık Yetersizliği Sendromu) etken HIV (Human Immunodeficiency Virus) Retroviridae ailesinin lentivirüs alt ailesine ait zarflı bir RNA virüsüdür. Türkiye’de ilk AIDS olgusu 1985 yılında rastlanmıştır. Bu tarihte bir AIDS ve bir taşıyıcı olmak üzere toplam 2 olgu tespit edilmiştir. Ancak 2005 sonu itibariyle 2254 bildirilmiş HIV pozitif olgusu bulunuyor.

HIV virüsü vücudun bağışıklık sisteminin yıkıma uğramasına neden olur, vücut direncini azaltır. Sağlıklı insanlarda hastalık yapmayan bazı mikroorganizmalar çok ciddi klinik tablolara yol açar. Kaposi sarkomu ve lenfoma gibi kanser türleri gelişir.

Daha çok kimler risk altındadır?
Risk altındaki kişiler; çok kişi ile cinsel ilişki kuranlar, cinsel ilişkiyi kazanç yolu yapanlar, korunmasız cinsel ilişkiye giren kişiler, eşlik eden cinsel yolla bulaşıcı hastalık olması, damar içi ilaç bağımlıları, yurtdışında kendini AIDS’ten koruyamayanlar, kan ve kan ürünleri ile tedavi gören hastalar, enfeksiyonlu annelerin çocuklarıdır. Ancak AIDS el sıkışmayla, deriye dokunmayla, hastanın kullandığı çatal, bıçak, bardak, tuvalet, duşun da kullanılmasıyla, besinler, sivrisinek ve böceklerle, hava yoluyla ve  günlük yaşamdaki olağan davranışlarla bulaşmaz.

Hastalığın gelişimi nasıldır?
HIV enfeksiyonu 5 evreden oluşur. Evre 1: akut enfeksiyon, Evre 2: Erken evre hastalık, Evre 3: orta evre hastalık, Evre 4: Geç evre hastalık Evre 5: İleri evre hastalık. Belirtiler bu evrelere göre değişiklik gösterir; 

Evre I: Belirti olmayabilir veya virüs alındıktan 2-6 hafta sonra ateş, lenf bezlerinde şişme, farenjit ve deri döküntüleri görülebilir.

Evre II: Yakınmasız veya ağız lezyonları oluşabilir. Tedavisiz ölüm %5 oranındadır.

Evre III: Çoğunlukla yakınmasız geçer. Kas ve eklem ağrıları, halsizlik olabilir. Solunum yolu enfeksiyonları görülebilir. Tedavisiz ölüm oranı %20-30’dur.

Evre IV: AIDS evresidir. Bu evrede enfeksiyon riski yüksektir. Tedavisiz ölüm:%50-70’tir.

Evre V: Fırsatçı enfeksiyonlar, kanserler, nörolojik hastalıklar bu evrede görülür. Tedavisiz yaşam süresi en fazla 2 yıldır.

Tanısı ELISA yöntemi ile Anti HIV’ye bakılarak konur

AIDS tanısı nasıl konur?
Tanısı ELISA yöntemi ile Anti HIV’ye bakılarak konur. Ancak Anti HIV pozitifse doğrulama testlerinin yapılması gerekir. Doğrulanıktan sonra ise CD4 düzeyi ve HIV RNA sonuçlarıyla tedavisi düzenlenir. 

Nasıl tedavi edilir?
Tedavide çok sayıda ilaç kullanılır. Son yıllarda geliştirilen ilaçlar HIV tedavisinde çok büyük başarılar sağlamıştır ancak hala virüsü tamamen ortadan kaldıran ilaçlar mevcut değildir. Aşı ile ilgili uzun yıllardır çalışmalar yapılmasına rağmen henüz AIDS’ten korunmada etkili bir aşı bulunmamıştır.  

Korunmak için nelere dikkat etmeli? 
AIDS’ten korunmanın en önemli ve etkin yolı, sadakate dayalı tek eşliliktir. Bunun dışında tek korunma yolu prezervatif kullanımıdır. Bu nedenle kullanımı teşvik edilmelidir. Kimin HIV ile enfekte olduğunu veya AIDS olup olmadığını dışarıdan bakarak anlamak mümkün değildir. Kişinin kendisi tek eşli olsa bile cinsel partneri tekeşli olmayabilir. Bu nedenle ne olursa olsun korunmasız ilişki önerilmez.

Kaynak: Anadolu Sağlık Merkezi web sitesi
(www.anadolusaglik.org)