Laboratuvar Ortamında Yumurta Toplama

Laboratuvar ortamında yumurta toplama işlemi nasıl yapılır? Yumurta toplama işlemi sonrasında mikroenjeksiyon ne zaman yapılır? Mikroenjeksiyon sonrası embriyonun gelişim aşamaları nasıl olur? Beşinci gün embriyo değerlendirmesi nasıl yapılır? Embriyo transferi 3. gün mü yoksa 5. gün mü yapılmalıdır?

İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi Embriyolog Burcu Tırpancı, laboratuvar ortamında yumurta toplama işlemi ile ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘İŞLEM GENEL ANESTEZİ ALTINDA GERÇEKLEŞİR’’

. Laboratuvar ortamında yumurta toplama işlemi nasıl yapılır?
‘‘Hekim, genel anestezi altında yatan hastadan yumurta toplama iğnesi (aspirasyon iğnesi) ile tüm foliküllerin (yumurta kesesi) içerisini yıkayıp boşaltmak suretiyle tüplere aktarır. Daha sonra hemşireler tarafından tüpler ısısı korunacak şekilde laboratuvara iletilir. OPU adı verilen bu işlem hızlı ve dikkatlice yapılmalıdır. Embriyolog tüpleri teslim aldıktan sonra steril bir kaba boşaltarak mikroskop altında bunları taramaya başlar. Kümülüsler ile çevrili yumurtalar tek tek bulunarak toplanır. Yumurtalar toplandıkça PH’ı dengede tutan dış ortam midyumu denilen bir sıvı içerisine alınır. Burada yıkama yapılarak kanlı ortamından uzaklaştırılır. Daha sonrasında toplanan tüm yumurtalar yine PH’ın dengede olmasını sağlayan bir sıvı içerisine alınır ve anne karnını taklit eden inkübatör denilen ortamlara konularak bir sonraki işlem için hazırlanır.’’

‘‘METAFAZ 2 AŞAMASINDAKİ YUMURTALARA ENJEKSİYON YAPILIR’’

. Yumurta toplama işlemi sonrasında mikroenjeksiyon ne zaman yapılır?
‘‘Toplanan yumurtalar, kümülüs hücrelerinden ayıklanabilmesi için hastanın OPU saati ve çatlatma iğnesinin saati esas alınarak hesaplama yapılır ve 2-4 saat arasında inkübasyona bırakılır ki yumurtalar olgunlaşabilsin. Sonrasında ayıklama saati geldiğinde yumurtalara önce enzimatik daha sonra mekanik işlemler yapılarak yumurtaların temizlenmesi dış çevre hücrelerinden arındırılması sağlanır. Böylelikle yumurtaların metafaz 2 metafaz 1 ve GV olanları tespit edilerek ayrılmış olur. Ancak metafaz 2 aşamasındaki olgun yumurtalara mikroenjeksiyon yapılabilir. Mikroenjeksiyon yapılabilmesi için tüm hazırlıkların tamamlanması gerekir. Spermin ve yumurtanın konulacağı kaplar hazırlanır, aynı zamanda mikro pipetlerin de tamamının setabı yapılmış olmalıdır. Tüm işlemler tamamlandıktan sonra intra cytoplasmic sperm enjeksiyonu (ICSI) işlemine geçilebilir.’’

Embriyolog Burcu Tırpancı

EMBRİYONUN GELİŞİM AŞAMALARI

. Mikroenjeksiyon sonrası embriyonun gelişim aşamaları nasıl olur?
‘‘Mikroenjeksiyon işleminin yaklaşık 16.-18. saatlerinde yani ertesi sabah döllenme kontrolü yapılır. Görmek istediğimiz görüntü, yumurtalığın tam ortasında anne ve babadan gelen iki çekirdeğin belirmiş olmasıdır ki bu, zigot olarak adlandırılır. Yaklaşık 25. saatte döllenmiş yumurtanın iki hücreye bölünmüş olması ideal olanıdır. İkinci gün kontrolünde iki hücreli embriyonun artık 3-4 hücreye, üçüncü gün kontrolünde ise 6-8 hücreye ulaşmış olması beklenir. Bu günlerde kalite değerlendirmesi de yapılır. Kaliteyi değerlendirirken bölünmüş olan hücrelerin boyutlarının birbirine eşit olması ideal olandır. Aynı zamanda fragmantasyon denilen hücrenin metabolik artıklarının yüzde 5’in altında olması en idealidir. Yüzde 10’luk bir fragmantasyon ve hücreler arasındaki hafif çap farkı tutunmaya engel değildir.’

GÜN EMBRİYO DEĞERLENDİRMESİ

. Beşinci gün embriyo değerlendirmesi nasıl yapılır?
‘‘Beşinci gün embriyoları artık 100’den fazla hücre sayısına sahiptir ve blastokist adını alır. Embriyoda hücreler artık kutuplaşmaya başlar. İçeride iç hücre kitlesi denilen bebeği oluşturacak olan kısım dışarıda trofoektoderm diye adlandırılan, öncelikle tutunmayı sağlayan ve sonrasında plasentayı oluşturacak kısım ayrılmaya başlar. Bundan sonraki süreçte embriyonun içi sıvı dolar ve yavaş yavaş aşama aşama genişleme başlar. İşte bu genişlemeye göre birden beşe kadar bir sınıflandırma yapılır. Kalite değerlendirilirken 1 en erken evre, 5 en ileri evredir. Aynı zamanda bunun yanında hem tutunacak kısım açısından hem de bebeği oluşturacak kısım açısından a, b, c diye harfler verilir. Örneğin; 5aa kalitedeki bir embriyo hem iyi kalitede hem de tutunmaya en yakın embriyo olarak değerlendirilebilir.’’

. Embriyo transferi 3. gün mü yoksa 5. gün mü yapılmalıdır?
‘‘Embriyo transferinin yapılacağı gün hastanın yaşına, deneme sayısına, daha önceki denemelerinde elde edilen embriyoların kalitelerine ve bu siklustaki gelişen embriyoların sayısına göre değişiklik gösterir. Öncelikli olarak 5. gün embriyosunun transferi tercih edilmelidir. Çünkü 5. gün elde edilen blastokistler gebeliğe en yakın embriyolar, direncini korumuş ve kendini kanıtlamış embriyolardır. Üçüncü gün değerlendirme yapılırken, embriyonun beşinci güne takip edilecek mi veya üçüncü gün transfer yapılacak mı kalite ve sayıya göre karar verilir. Üçüncü gün elde edilen embriyoların yaklaşık yüzde 50’sinin blastokiste ulaşması beklenir. Eğer hastanın çok az embriyosu varsa ve transfer edilecek embriyolar belli ise o zaman üçüncü gün transferi önerilir.’’