Marijuana nedir?

Marijuana; esrar-otu bitkisinin (cannabis sativa) kurumuş, parçalanmış yaprakları, tohumları, çiçekleri ve saplarından oluşan yeşil, kahverengi ya da gri bir karışımdır. Günümüzde, gençlerin en sık olarak kullandığı yasal olmayan uyuşturucudur. Cannabis, marijuana ve aynı bitkiden yapılan diğer ilaçlar söz konusu olduğunda kullanılan bir terimdir. Cannabisin güçlü biçimleri esrar (hash) adıyla bilinir.

Tüm cannabis türleri zihinde değişikliğe yol açan psikoaktif maddelerdir. Tümü marijuanada bulunan temel etkin kimyasal olan THC (delta-9-tetrahidrocannabinol) ve aynı zamanda 400`den fazla kimyasal içerirler.

Marijuana`nın kullanan kişi üzerindeki etkisi içerdiği THC`nin gücüne ya da etkililiğine bağlıdır. Sıradan marijuana, ortalama olarak %3 THC içerir.Esrar (dişi bitkilerin çiçeklerinden elde edilen yapışkan sakız) ortalama yüzde 3.6 THC içerir, bu oran %28`e kadar yükselebilir. Esrardan damıtılan katran benzeri bir sıvı olan esrar yağı ortalama %16 THC içerir,ve %43`e kadar yükselebilen bir orana sahiptir.

. Marijuana için kullanılan güncel argo terimler nelerdir?
Marijuananın pek çok farklı ismi vardır. Uyuşturucular için kullanılan argo terimler hızla değişir ve ülkenin bir bölgesinden diğerine değişiklik gösterir. Hatta büyük bir kentin kısımları arasında bile farklılık gösterebilirler. Pot, ot ya da ganja gibi isimler de duyabilirsiniz.

. Marijuana nasıl kullanılır?
Çoğu kullanıcı marijuanayı bir sigaranın içine sarar ya da pipoyla içer. Çok iyi bilinen bir kullanma şeklide su piposu`dur. Bazı kullanıcılar marijuanayı yemeklere karıştırır veya çay gibi demleyerek kullanırlar. Diğer bir yöntem bir puronun içini açmak ve tütünü boşaltıp yerine marijuana doldurmaktır, buna blunt adı verilir.

. Marijuana içen kaç kişi var? Çocuklar genellikle kaç yaşında başlıyorlar?
Marijuana , en sık olarak kullanılan yasal olmayan ilaçtır.12 yaşın üzerinde kullanılmaya başlanır. İlk deneme için ortalama yaş 16`dır. Yapılan çalışmalarda, ülkemizdeki lise öğrencilerinde % 1-5 arasında denendiği anlaşılmaktadır.

. Gençler neden marijuana kullanıyor?
Çocuklar ve gençler birçok nedenden ötürü marijuana kullanmaya başlarlar. Merak ve sosyal bir gruba uyum sağlama arzusu yaygın olan nedenlerdir. Kuşkusuz, daha önceden sigara içmeye veya alkol kullanmaya başlamış olan gençler marijuana kullanımı konusunda daha büyük bir risk altındadır.

Ayrıca bilgilerimiz diğer aile üyeleri tarafından alkol ve ilaç kullanımının çocukların marijuana kullanmaya başlayıp başlamamasında önemli bir rol oynadığına işaret etmektedir. Ebeveynler, büyükanne-büyükbabalar, ablalar ve ağabeyler çocukların model alabileceği kişilerdir.

Uyuşturucu kullanan bazı gençler, anne-babalarıyla anlaşamazlar. Bazılarının uyuşturucu kullanmakta olan geniş bir arkadaş çevresi vardır ve bu kişiler onları da aynısını yapmaya teşvik ederler. Bir çocuğun ev, okul, semt gibi çevresinin tüm yönleri onun uyuşturucu kullanmayı deneyip denemeyeceğini belirlemeye yardımcı olur.

Daha yoğun biçimde marijuana kullanan gençler bağımlı hale gelebilirler bu da uyuşturucuyu kullanmaya devam etmelerinin esas sebebidir. Bazı gençler ise uyuşturucu kullanmalarının nedeni olarak psikolojik problemlerle (bunaltı, öfke, depresyon, sıkıntı ve benzeri durumların üstesinden gelememek) başa çıkmamadan söz ederler. Fakat marijuana kullanmak yaşamda karşılaşılan sorunlarla başa çıkmada etkili bir yöntem değildir. Kafayı bulmak, sarhoş olmak ile büyümenin getirdiği sorunlarla başa çıkılamaz.

Araştırmacılar, fiziksel ve cinsel istismara uğrayan gerek erkek gerek kız gençlerin marijuana veya başka uyuşturucuları kullanmaya erken bir yaşta başlama konusunda diğer genç insanlara oranla daha büyük bir risk altında olduğunu bulgulamıştır.

. Marijuana kullanımı başka ilaçların da kullanılmasına yol açar mı?
Kliniğimize tedavi için başvuran bağımlılarda uyuşturucu kullanım örüntüleri üzerine yapılan çalışmalar, çok az kişinin ilk önce marijuanayı denemeden diğer ilaçları kullanmaya başladığını göstermiştir. Kokain kullanma riskinin marijuana kullanmış olan kişiler için marijuanayı hiç denememiş olanlardan 104 kat daha fazla olduğu hesaplanmıştır. Marijuana kullanımından diğer ilaçlara geçmeyle ilişkili etkenler üzerine hiçbir kesin çalışma bulunmamasına karşın, giderek çoğalan deliller biyolojik, sosyal ve psikolojik etkenler birleşiminin etkili olduğuna işaret etmektedir.

Araştırmacılar, uzun bir dönemi kapsayan çalışmalarında marijuana kullanımının beyinde, alkol, eroin ya da kokain gibi başka uyuşturuculara bağımlılık kazanma yönünde daha büyük bir risk altına sokacak birtakım değişikliklere yol açma olasılığını göstermişlerdir.

. Marijuananın etkileri nelerdir?
Marijuananın her bir kişi üzerinde bıraktığı etkiler şu noktalara bağlıdır: Cannabisin tipi ve ne kadar THC içerdiği, kullanılma biçimi (sigara gibi içerek veya yiyerek), kullanıcının deneyimi ve beklentileri, kullanıldığı ortam ve ayrıca alkol veya başka bir uyuşturucu ile birlikte kullanılıp kullanılmadığı. Bazı kişiler marijuanayı ilk denediklerinde hiçbir şey hissetmezler. Diğerleri kafayı bulabilir, kendini sarhoş veya neşeli hissedebilirler.

Marijuana kullanıcılarının dikkatlerinin sıradan görüntüler, sesler veya tatlarla meşgul olması yaygındır. Önemsiz, anlamsız olaylar onlara aşırı ilginç veya komik gelebilir. Zaman çok yavaş geçiyor gibi görünür, öyle ki dakikalar saatlere benzer. Kimi zaman ilaç kullanıcıların susamasına ve çok acıkmasına neden olur.

. Kişiye, marijuana içtikten sonra neler olur?
Marijuana dumanını içe çektikten sonra birkaç dakika içerisinde, kullanıcı büyük bir olasılıkla sarhoşluğun beraberinde, ağızda kuruluk, hızlı kalp atışı, belli bir oranda eşgüdüm kaybı ve yetersiz denge duygusu ile birlikte tepki verme zamanında yavaşlama yaşayacaktır. Gözdeki kan damarları genişleyecek ve bu yüzden kullanıcının gözleri kanlanmış görünecek-tir. Bazı kişilerde kan basıncını hafif miktarda yükselir ve normal nabzı iki katına çıkarabilir. Marijuana ile başka uyuşturucular karıştırıldığında bu etkiler daha da fazla olabilir. Fakat kullanıcılar böyle bir durum gerçekleştiğinde bunu her zaman bilemezler. Kullanımın ardından hemen hissedilen etkiler, genellikle 2-3 saat sonra hafifler, kullanıcı uykulu bir hale bürünebilir.

. Marijuana, kullanıcının bedeninde ne kadar bir süre kalır?
Marijuanada bulunan THC çeşitli organlardaki yağlı dokularca kolaylıkla emilir. Genellikle, THC metabolitleri kullanımın birkaç gün sonrasında standart idrar testi yöntemleriyle saptanabilir. Bununla birlikte, yoğun bir biçimde marijuana kullanan kronik kullanıcılarda, kullanımı bırakıldıktan haftalar sonra bile marijuana izleri tespit edilebilir.

. Kullanıcının marijuanaya olumsuz bir tepkisi olabilir mi?
Evet. Bazı kullanıcılar, özellikle de alışkın olmayan yeni kullanmaya başlayan bireyler ani yoğun sıkıntılar yaşayabilir ve paranoid düşüncelere sahip olabilirler. Bunun gerçekleşme olasılığı yüksek THC dozlarında daha da fazladır. Ayrıca, bazı durumlarda kullanıcı şiddetli psikotik belirtiler yaşayabilir ve acil tıbbi tedavi yapılmasına gerek duyabilir.

. Marijuana ne şekilde zarar verir?
Marijuana kullanımın hemen ardından yaşanan olumsuz etkileri olabileceği gibi zaman içerisinde de sağlığa verdiği zararlar olabilir. Kullanıcının kısa süreli hafızasına (yakın geçmiş ve son günlerde olan olaylara ilişkin bellek) engel olur. Birey güç, karmaşık işlerle uğraşırken zorluk yaşayabilir. Algılar ve tepki verme zamanı üzerindeki etkileri nedeniyle, kullanıcılar otomobil kazaları yapabilirler. Bunun yanında marijuana kullanan bireyler riskli cinsel davranışlar sergileyebilirler ve AIDS yapan virüsün,yani HIV`nin yayılmasına neden olabilir. Marijuana`nın etkisi altındayken öğrenciler ders çalışmada ve öğrenmede güçlük çekebilirler. Genç sporcular performanslarının kötüleştiğini, bozulduğunu fark edebilirler.

. Marijuananın uzun vadedeki etkileri nelerdir?
Marijuana kullanımının uzun vadedeki bütün etkileri bilinmese de, kimi çalışmalar ciddi sağlık problemlerine neden olduğunu göstermektedir. Kullanıcılar, solunum sorunları ve benzeri hastalıklar nedeniyle rahatsız oldukları günler oldukça fazladır ve bu yüzden sık sık doktora gitmek zorunda kalırlar.
Şimdiye değin edinilmiş bulgular, düzenli marijuana veya THC kullanımının; kanser, solunum,bağışıklık ve üreme sistemleri ile ilişkili sorunlarda bir rol oynayabileceğini göstermektedir.

KANSER: Tek başına marijuananın kansere neden olup olmadığını bulmak oldukça güçtür. Çünkü marijuana içen birçok kişi sigara da içmekte ve başka ilaçlar kullanmaktadır. Marijuana dumanı, tütünde bulunan ve kansere neden olan aynı bileşiklerden bazılarını içerir. Bunlar kimi zaman daha yüksek konsantrasyonlarda olabilmektedir. Çalışmalar, haftada beş joint (sigara gibi sarılan marijuana) içen birinin bedenine, günde bir paket sigara içen biri kadar çok miktarda kansere yol açıcı kimyasal madde girebileceğini göstermektedir.

BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ: Bağışıklık sistemimiz hastalıklara yol açan ajanlara karşı bedeni korur. Marijuananın insanların bağışıklık sistemine zarar verip vermediği kesin değildir. Fakat hem hayvanlar hem de insanlar üzerinde yapılan çalışmalar marijuananın, akciğerin bağışıklık savunma sistemindeki T-hücrelerinin bazı enfeksiyonlarla mücadele etme yeterliliğini zayıflattığını göstermiştir.

AKCİĞERLER VE HAVAYOLLARI: Marijuana içen kişiler çoğunlukla sigara kullananlarla aynı türden solunum sorunları yaşarlar. Bu kişiler de öksürük ve balgam belirtileri sıklıkla gözlenir. Kronik bronşite veya daha sık soğuk algınlığına yakalanırlar. Aynı zamanda bu kişilerde, zatürre gibi akciğer enfeksiyonlarının oluşma riski daha fazladır.

. Gebelikte marijuana içmek bebeğe zarar verir mi?
Doktorlar büyümekte olan fötüse zarar verebileceği için hamile kadınların hiçbir ilaç kullanmamalarını öğütlerler. Hayvanlar üzerinde yapılan bir çalışmada marijuana kullanımı ile gebeliğin erken bir döneminde fetüsün ölümü arasında ilişki kurulmuştur. Ayrıca bebeklerinin bu maddeyi kullanmayan annelerin bebeklerine kıyasla daha kısa ve düşük kiloda olduklarını ve kafalarının daha küçük olduğunu bulgulamıştır.

. Emziren bir anne marijuana kullanırsa ne olur?
Emzirmekte olan bir anne marijuana kullanırsa, THC`nin bir bölümü sütü aracılığıyla bebeğe geçer. Bu endişe edilmesi gereken bir konudur. Çünkü annenin sütünde bulunan THC, annenin kanında bulunandan çok daha konsantredir. Bir çalışma, bebeğin emzirildiği ilk ayda annenin marijuana kullanmasının bebeğin motor gelişimini yıkıma uğratabileceğini göstermiştir.

. Marijuana beyni ne şekilde etkiler?
THC, beynin anıların oluştuğu ve biçimlendiği bölümündeki sinir hücrelerini etkiler. Marijuana içmek beyni etkiler ve kısa-süreli belleğin, algının, muhakeme yeteneğinin ve motor becerilerin zarar görmesine yol açar.

. Marijuana zihinsel bir hastalığa neden olabilir mi?
Bilim adamları marijuana kullanımı ile zihinsel hastalık arasında nasıl bir ilişki olduğunu henüz tam bilmemektedir. İsveçli bazı araştırmacılar düzenli, uzun-süreli THC alımının şizofreni gibi belli bazı zihinsel hastalıklar geliştirme riskini artırabileceğini bildirmektedirler. Diğer bazıları da düzenli marijuana kullanımının kronik anksiyete, kişilik bozuklukları ve depresyona yol açabileceğini ileri sürerler.

. Marijuana kullanan kişiler motivasyonlarını yitirirler mi?
Sık sık ve uzun bir süre marijuana kullanan bazı bireyler motivasyon eksikliği belirtileri sergilerler. Bu kişilerin sorunları yaşamlarında olanları ve ne olacağını umursamamayı, düzenli çalışma yönünde hiçbir arzu duymamayı, yorgunluk, bitkinlik ve görünüşleriyle hiç ilgilenmemeyi içerir. Bu belirtilerin bir sonucu olarak bazı kullanıcılar okulda veya işte başarısız olma eğiliminde olurlar. Bilim adamları hâlâ bu sorunları incelemekte ve üzerinde çalışmalar yapmaktadırlar.

. Kişi marijuanaya bağımlı hale gelebilir mi?
Evet. Marijuana kullanan herkes bağımlılık kazanmayabilir. Ancak bir kullanıcı tekrarlayıcı bir biçimde maddeyi arayıp bularak kullanıyorsa, bu takdirde kullandığı maddeye bağımlı olduğu söylenir. Yoğun bir biçimde marijuana kullanan bazı bireyler bağımlılık belirtileri gösterirler. Çünkü marijuana kullanmadıkları zaman, huzursuzluk, iştah kaybı, uyumada sıkıntı çekme, zayıflama ve ellerde titreme gibi yoksunluk belirtileri yaşarlar.

. Marijuana`ya karşı “tolerans” nedir?
“Tolerans”, kullanıcının daha önceden daha az miktarlarda ulaştığı arzu edilen sonuçların aynısını elde etmek için giderek daha yüksek dozlarda uyuşturucuya gereksinim duymasıdır. Sık sık ve yoğun bir şekilde marijuana kullanan bazı bireyler buna karşı tolerans geliştirebilir.

. Marijuana kullanıcılarına yardımcı olmaya yönelik tedaviler var mı?
Marijuana bağımlılığına yönelik tedaviler diğer uyuşturucu ilaç kullanım sorunlarına yönelik tedavilerle hemen hemen aynıdır. Bunlar arındırma, problem çözme, yeniden yaşamı düzenleme için davranışsal terapiler ve Adsız Narkotikler gibi destek grupları toplantılarına düzenli katılımı ve bireysel psikiyatrik takibi içerir. Günümüzde, marijuana bağımlılığını tedavi etmeye yönelik spesifik hiçbir ilaç tedavisi bulunmamakla birlikte ortaya çıkan sorunların çözümü için çeşitli ilaçlar kullanılabilir. Tedavi programları danışmanlık ve grup desteği sistemleri üzerinde yoğunlaşır.

. Marijuana tedavi etme amaçlı bir ilaç olarak kullanılabilir mi?
Marijuananın olası tıbbi kullanımı yoğun bir münazara konusu olmuştur. Sigara gibi içilen biçimi için ortaklaşa olarak kabul edilmiş hiçbir tıbbi kullanım yoktur. Ağızdan alınan bir hap içinde imal edilen THC, belli bazı kanser tedavilerine eşlik eden mide bulantısı ve kusmaların tedavisinde kullanılabilir.

Doç. Dr. Ayhan Kalyoncu
Psitiyatri Uzmanı
www.ayhankalyoncu.com