Meme Kanseri Hastalarının Ameliyatını Kolaylaştıran Yöntem: Sentinel Lenf Nodu

Nükleer tıp uzmanının haritalama yöntemi sonrasında belirlenen sentinel lenf nodu, hekim tarafından işaretleniyor, kesi yapılacak yer tespit ediliyor ve “sadece” o nod alınıyor. Böylece gereksiz yere diğer lenf nodları çıkarılarak hastanın zarar görmesi engelleniyor.
Meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanserlerin başında geliyor. Ancak erken evrede yakalandığı taktirde tedavisi yüz güldürücüdür. Meme kanserini geçmişteki gibi korkutucu bir sorun olmaktan çıkaran noktalardan biri de artık gelişmiş teknoloji sayesinde erken tanının mümkün olabilmesi. Son yıllarda kadınlarda, meme kanseriyle ilgili bu bilinç düzeyinin oluştuğu gözleniyor. Artık kadınlar tümör çok küçük safhadayken ya da mamografi aşamasında hekime gidiyor. Erken evre meme kanserlerinde Anadolu Sağlık Merkezi`de uygulanan ve hastaların yaşam standardında önemli bir kazanım sağlayan “Sentinel lenf nodu” ayrı bir önem taşıyor.

TEDAVİYİ ŞEKİLLENDİRİYOR
Meme kanserinde en önemli noktalardan biri, tümörün başka organlara yayılıp yayılmadığı. Meme kanserlerinin yüzde 90`ı lenf yoluyla yayılıyor. Yani aksilla (koltuk altı) lenf bezlerine o tümörün gitmesi anlamına geliyor. Bu nedenle eskiden, koltuk altında bulunan üç seviyedeki lenf nodlarının (bezeler) tamamı temizlenirdi. Elbette bunun sonucunda hastada komplikasyonlar ortaya çıkabiliyordu. Ancak sentinel lenf nodu sintigrafisi işlemi sonrasında tüm bunlara gerek kalmadan tedavi şekillenebiliyor.

Anadolu Sağlık Merkezi Genel Cerrahi uzmanlarının verdiği bilgiye göre, sentinel lenf nodu koltuk altındaki tüm lenf nodlarının ilk durağı olarak tanımlanıyor. Kanserli hücrelerin koltuk altındaki yayılımı da, bu lenf nodundan başlayarak diğer nodlara ulaşmaktadır. Bu nedenle sentinel lenf nodundaki yayılımı saptamanın bir sonraki aşamayı belirlediğini anlatan Opr. Dr. Kihtir şu bilgileri veriyor: “Elde edilen sonuç çok önemli oluyor. Çünkü tümör koltuk altına atlamamışsa hastaya kemoterapi verilmiyor ve hastanın yaşam beklentisi değişiyor. Eğer hastalık lenf nodlarına atladıysa yaşam beklentisinde yüzde 40 azalma görülüyor. Oysa burası temizse sonuçlar mutluluk verici oluyor.”

Meme kanserinin gidişatını belirleyen önemli bir diğer nokta ise tümörün boyutları oluyor. Genel Cerrahi uzmanı, istatistiklere göre tümörü 2 cm`nin altında olan hastaların lenf nodlarına atlamış olma riskinin yüzde 30 civarında olduğunu, yani açılan koltuk altının yüzde 70 negatif çıktığını anlıyor. Elbetteki koltuk altına girmek hasta için hiç de kolay bir operasyon olmuyor. Çünkü tüm lenf bezleri alındığında kolda şişme ve hissizlik olabiliyor. Sinirlere zarar verildiği taktirde omuz hareketlerinin kaybına kadar gidebilen sonuçlar yaşanabiliyor. Ayrıca operasyon süresi ve hastanın anestezide kalma süresi de çok önemli .

İŞLEM NASIL UYGULANIYOR?
Sentinel lenf nodu, deneyimli bir cerrah ve bir nükleer tıp uzmanının birlikte çalışmasıyla uygulanıyor. İki aşamalı olan bu işlemde hastaya ilk olarak nükleer tıp uzmanının yanında “haritalama” denilen uygulama yapılıyor. Anadolu Sağlık Merkezi`nde sistemin ilk aşaması olan haritalama işlemini Nükleer Tıp Uzmanı Dr. Kezban Berberoğlu gerçekleştiriyor. Dr. Berberoğlu yaptıkları işlemi şöyle anlatıyor:

“Hasta sabah erken saatlerde önce geliyor. Hastaya meme üzerinden küçük bir iğne ile bu lenf nodlarına gidecek olan madde enjekte ediliyor. Gama kamera denilen cihaz ile enjekte ettiğimiz bu maddenin hangi lenf noduna gittiği dinamik olarak gözleniyor ve bir harita çıkarılıyor. Görüntüde tespit ettiğimiz lenf nodununun izdüşümünü hasta üzerinde işaretliyoruz. Daha sonra hastayla birlikte ameliyata giriyoruz. Ameliyatta öncelikle elimizde bulunan Gamma Prop denilen bir cihazla da verdiğimiz bu radyoaktif maddenin sayımını yapıyoruz. Yüksek sayım yapılan yer ki genellikle bizim de işaretlediğimiz yer oluyor, sentinel lenf nodunu işaret ediyor. Sonraki işlemleri cerrah yapıyor.”

Nükleer tıp uzmanının haritalama yöntemi ve sonrasında belirlenen sentinel lenf nodu, hekim tarafından işaretleniyor ve böylece kesi yapılacak yer tespit ediliyor. Anadolu Sağlık Merkezi`nde belirlenen sentinel lenf nodu doğruluğunun kontrolü için ikinci bir yöntem daha kullanılıyor. Boya testi denilen bu yöntem ve işlemin diğer aşamalarını Genel Cerrahi Uzmanı şöyle anlatıyor: “Mavi boya denilen bu boyayı ameliyattan hemen önce memenin içine enjekte ediyoruz. Bu boya da ilk olarak sentinel lenf noduna gittiğinden, doğru nod olup olmadığına dair ikinci bir kontrol daha yapılmış ve testin hassasiyeti artmış oluyor. Gama prop ölçümlerini ayrıca boyanın varlığı ile de test ederek işlemin doğruluğunu arttırmış oluyoruz.
Küçük bir insizyonla sadece o nod alınıyor. Böylece bölgedeki 15-20 tane nod yerine tek bir tane alınmış oluyor. Ölçümlerin de çok hassas yapılması gerekiyor. Ameliyata patalog da girdiğinden özel boyama ve kesilerle rapor hazırlanıyor, 15-20 dakika içinde patalogtan alınacak negatif ya da pozitif cevabına istinaden karar veriliyor. Kanser yoksa kapatılıyor. Böylece gereksiz yere diğer lenf nodları çıkarılarak hastanın kol şişmesi, hassasiyet gibi durumlar yaşaması engelleniyor. Ayrıca ameliyat süresi de oldukça kısalıyor Aksi taktirde kanser varsa o zaman girip lenf nodları temizleniyor. Böylelikle klasik koltukaltı ameliyatlarında görüle bilen komplikasyonlar önleniyor.”

YAN ETKİSİ YOK
Genel cerrahi uzmanı , uygulamanın son derece hassas olduğunu ve yanlış verilen bir kararın büyük kayıplara neden olabileceğini hatırlatarak, uygulamayı yapacak hekimlerin yeterli deneyime sahip olması gerektiğini vurguluyor. Sentinel lenf nodu sintigrafisi ve gama prob uygulama yönteminin bir yan etkisi yok. Ancak boya yönteminde çok az kişide boyaya karşı reaksiyon oluşabiliyor.

Sentinel lenf nodu biyopsisinin ikinci bir kullanım alanı ise, melanom hastaları. Bir tür cilt kanseri olan melonamda bu yöntem artık rutin uygulamaya girmiş durumda. Ancak, yöntemin başarılı olabilmesi için hastalığın erken evrede olması gerektiğini söyleyen Dr. Kezban Berberoğlu, “Eğer hastalık koltuk altındaki lenf nodlarına yayılmamışsa; kol şişmesi, hissizlik gibi lenf nodlarının hepsinin çıkarıldığı zaman oluşan yan etkiler ortadan kaldırılabiliyor ve hastanın kaliteli yaşam sürmesine olanak sağlanıyor” diyor.
Kimlere uygulanamıyor?
• Sentinel lenf nodu her hastaya uygulanamayan bir sistem.
• Meme kanserindeki kitlesi 5 santimden büyük kadınlarda sentinel nod yapılamıyor. Kitlesi 5 santimden büyük olan kadınlarda aksilla yüzde 80 pozitif olduğundan, bu hastalarda aksillanın temizlenmesi gerekiyor.
• Ameliyattan önce kontrol edildiğinden lenf nodları ele gelen hastalarda uygulanamıyor, çünkü onların çıkarılması gerekiyor.
• Ameliyattan önce kemoterapi ya da radyasyon görmüş, aksillasında majör bir ameliyat geçirmiş hastalarda da uygulama yapılamıyor.

Kaynak: Anadolu Sağlık Merkezi web sitesi
(http://www.anadolusaglik.org/)