Meme Kanseri Sonrası Memenin Yenilenmesi

Kanser nedeniyle memesi alınan bir kadında memenin onarımı ne zaman yapılmalı?  Tedavi sonrasında memesini kaybeden kadının psikolojisi bu durumdan nasıl etkileniyor? Meme rekonstrüksiyonu tek bir ameliyattan mı oluşur? Meme onarımı nasıl yapılır, silikon kullanılması kanser kontrolleri açısından risk teşkil eder mi?

Plastik, Rekonstrüksif ve Estetik Cerrahi Uzmanı Doç. Dr. Ahmet Sönmez, merak edilen bu soruları yanıtladı.

. Meme kanseri teşhisi konduktan sonra hastalığın tedavisi için tek yöntem ameliyat ile memenin alınması mıdır?
“Her zaman değil ama çoğu zaman memenin bir kısmının ya da tamamının alınması gerekir. Eğer hasta ameliyat olabilecek ise, aslında bu kendisi için bir şans gibi görülmeli. Hastaların büyük bir kısmı ameliyattan memelerinin ya bir kısmını ya da tamamını kaybederek çıkıyorlar.  Sonrasında kemoterapi ve / veya radyoterapi almak zorunda kalıyorlar.”

. Meme, kadın için ne anlama geliyor?
“Meme tıbbi açıdan sadece süt vermeye yarayan bir organ belki ama kadın açısından bakıldığı zaman psikolojik anlamı farklı.  Öncelikle cinsiyetini, sonra anneliği ifade ettiği bir organ. Kadın vücudunun tamamlanmış hali. Aynaya baktığında vücudunu tam görmek çok anlamlı.

Kadın memesini kaybettiğinde kadınlığını ya da cinsel kimliğini de kaybetmiş gibi hissediyor. Psikolojik olarak çok büyük sıkıntılar çekiyor. Bu durum, sosyal hayatına, eşiyle olan ilişkilerine yansıyor. Takip eden yıllarda ise çok büyük sıkıntılara sebep olabiliyor.”

MEME ALINIRKEN AYNI ESNADA YENİDEN ŞEKİLLENDİRİLEBİLİR
. Yeni meme dokusu en erken ne zaman yapılabilir?
“Aslında daha önceki aşamalarda da devreye girebiliriz. Ülkemizde meme kanseri ameliyatlarını genel cerrahlar yapıyor. Ama elbette bir ekiple birlikte. Ekipte,  genel cerrah dışında, bir tıbbi onkolog, radyasyon onkoloğu, bir plastik cerrah, bir fizik tedavi uzmanı ve  bir psikiyatrist olur. Aslında kanserli meme dokusu çıkartılırken, aynı seansta memenin yeniden şekillendirilmesi mümkün.  İşte bu müdahale bizim en erken müdahalemizdir. Memenin bir kısmı da çıkartılsa, tamamı da çıkartılsa; hastayla konuşarak, hastalığın durumu göz önüne alınarak ve kanser ameliyatını yapacak cerrahla da fikir birliği içinde, aynı seansta bile ameliyat yapmam mümkün.”

. Hasta ameliyattan, memesini hiç kaybetmemiş gibi çıkabilir mi?
“Uygun hasta grubuna giriyorsa, evet.”

. Bu yöntem hangi hasta grubu için uygun?
“Tümörün büyüklüğüne, hastalığın lenf nodlarına yayılımına,  hastanın arzusuna bağlı olarak değişen faktörler var.  Bu hastaya özel olarak hazırlanması gereken bir reçete gibi düşünülmeli. Tümörü çıkartacak olan cerrahın bu konudaki yaklaşımı,  plastik cerrahiye bu aşamada ihtiyaç gösterebilir ya da daha sonra yani kanser ameliyatı yapıldıktan sonra memenin yenilenmesi tekrar gündeme gelebilir. Durum şartlara göre değişecektir.”

“MEME REKONSTRÜKSİYONU KONUSUNDA BİLGİLENDİRME YETERSİZ”
. Ameliyatı yapan cerrah hastasına, eğer isterse kanserli doku alınırken aynı zamanda başka bir ameliyatla meme dokusunun yenilenebileceğini de söylemeli midir?
“Normalde söylemesi gerekiyor elbette. Amerika`da ya da Avrupa`da pek çok ülkede bu şekilde yapılıyor. Ülkemizde bu bilgilendirme biraz ihmal edilmekle birlikte bu bilgiyi veren genel cerrahlar da var ve sayıları da giderek artıyor.  Ancak oranın düşük olduğunu söylemeliyim.

Bu biraz da bizim sosyo-kültürel yapımızdan kaynaklanıyor.  Kanserle baş etmek, hasta için zor bir durum olarak düşünülüyor. Kadının hayat kalitesi ve memesiyle birlikte hayata devam etmesi ikinci planda kalıyor maalesef. Öncelik  kanser tedavisi ve kanserin arındırılmasına veriliyor. Bundan sonrası galiba biraz hafife alınıyor.”

. Kanser tedavi edilsin önemli olan bu; meme dokusunun yerine gelmesi ya da kadının kendini nasıl hissettiği daha az önemli" gibi bir yaklaşım mı var?
“Ne yazık ki. Benzer yaklaşımları ben de kendi yakın çevremde görüyorum. Memenin psikolojik olarak kadın için ne kadar önemli olduğunu hafife alıyorlar. Hastayı meme rekonstrüksiyonu konusunda yeterince bilgilendirmede istekli olmuyorlar. Hastalar memesiz yaşamak zorunda olmadıklarını öğrenemiyorlar ve vücut bütünlüklerine yeniden kavuşma şansından mahrum oluyorlar.

Bu şekilde yıllarını geçiren hastalarla karşılaşıyoruz bazen.  Hastanın tesadüfen, memesi yapılmış başka bir arkadaşından öğrenerek bize yönlendiği oluyor. Bu konuda ülkemizde gidilmesi gereken daha çok mesafe var.”

. Kanserin tedavisi için moral çok önemli.  Aynada yenilenen görüntü ya da ameliyat sonrasında meme dokusunu yerinde görmek kadına ihtiyacı olan morali mi veriyor?
“Kesinlikle. Kadın ameliyatla kadınlığını, vücudunun bütünlüğünü kaybettiğini  ve bu  ameliyatın izini ömür boyu taşıyacağını düşünüyor. Halbuki  alınmış memenin yerine yenisi yapıldığı andan itibaren, psikolojik olarak kansere karşı 1-0 öne geçiyor.

Bu süreçte ailenin, doktorların ve tedavinin önemi büyük elbette.  Tedaviyi desteklemek için kendini yeniden eskisi gibi hissetmesini sağlayacak her şeye ihtiyacı olacak kadının.  Bu arada rekonstrüksiyon sonrası tavsiye ettiğimiz fizik tedavi programı da bu anlamda çok önemli.”

. Meme kanseri ameliyatı ile memesi alınmış ancak yerine rekonstrüksiyon yapılmamış kadınlar, plastik cerrahi ameliyatı şansını kaybetmiş midir?
“Hayır tabii ki kaybetmemiştir. Meme kanseri ameliyatının  zamanından bağımsız olarak diğer kontrolleri zamanında ve düzgün yapıldığı takdirde, kadına meme dokusunu yapmak her zaman mümkündür. Yani ameliyattan beş, on hatta yirmi sene sonra da bu tür ameliyatları yapmak mümkündür. İlk yapılabileceği dönem, kanser ameliyatı ile eşzamanlıdır. Ama son yapılacağı dönem diye bir kısıtlamamız yoktur.”

MEME ONARIMI BASAMAKLI BİR AMELİYAT
. Meme rekonstrüksiyonu tek bir ameliyattan mı oluşur?
“Hayır, meme yapma ameliyatı basamaklı bir ameliyattır. Genellikle iki basamaktan oluşur. Bazen rötuş ameliyatı ile birlikte üç veya dört basamağa kadar çıkabilir. Tek seansta baştan aşağı bir meme dokusunu yapmak genelde çok mümkün değildir.”

. Kanserli memeye yapılan müdahale ve yerine yapılan yeni meme ile hasta olmayan meme arasındaki simetri problemi nasıl gideriliyor?
“Basamaklardan kastedilenin bir kısmı budur. İlk basamakta hasta meme dokusu yerine yenisi konumlandırıldıktan sonra, ikinci ve sonraki basamaklarda bu simetri problemini gidermeye çalışırız. İki memeyi birbirine mümkün mertebe simetrik hale getirmek için diğer basamakları planlarız.

. Yeni meme dokusunu oluştururken ihtiyacınız olan dokuyu nereden alıyorsunuz? Silikon kullanıyorsanız bunun bir sakıncası yok mu? Son dönemde silikonlarla ilgili kanser yaptığına dair pek çok olumsuz haber çıktı.
“Silikon aşağı yukarı 50 yıldır meme cerrahisinde, estetik meme ameliyatlarında   kullanılıyor. Şu ana kadar hakkında pek çok şaibeler çıktı ama, 50 sene içinde yapılan araştırmalar silikonu zararsız çıkarttı. Bu yüzden günümüzde,  hala hem meme estetiğinde,  hem meme kanseri sonrasında yeniden meme yapılmasında silikon son derece yaygın kullanılan bir yöntem.”

HASTANIN KENDİ DOKUSUNDAN MEME YAPMAK MÜMKÜN!
. Silikonun alternatifleri var mı?
“Hastanın kendi dokusunu kullanmak en büyük alternatifimiz. Hastanın karnından, sırtından ya da kalçalarından aldığımız kendi dokusu ile memeye şekil vermek mümkün.”

. Ameliyatın kaç çeşidi var?
“Bu ameliyatları silikonlu ve hastanın kendi dokusundan elde edilen doku ile yapılan gibi iki temel başlığa ayırdıktan sonra da farklı alt başlıklar oluşturmak mümkün. Bu tamamen hastanın vücut yapısına, ihtiyacına, karşı taraftaki sağlıklı memesinin yapısına, hastanın kendisine ait dokunun kullanılmasını isteyip istemeyeceğine,  göre değişecektir. Hastanın protez isteyip istemediği, radyoterapi alıp almadığı da doktorun vereceği kararı etkileyecektir.”

. Ameliyattan hemen sonra meme rekonstrüksiyonu yapılmış olması kemoterapi ya da radyoterapi sürecini etkiler mi?
“Önceden planlanması gereken bir konu da budur. Radyoterapi alacak hastalarda biz genelde silikon protezleri en azından başlangıç aşamasında kullanmak istemeyiz. Hastanın radyoterapi kullanma ihtimali varsa, seçilecek olan meme rekonstrüksiyon yöntemi buna göre olacaktır. Bu durumda hastanın kendi dokusunu kullanarak meme yapmayı ya da ameliyatı daha ileri bir tarihe ertelemeyi tercih ederiz.”

MEME KANSERİ TEDAVİSİ SONRASI EMZİRMEK MÜMKÜN MÜ?
. Genç bir hasta söz konusu ise, meme rekonstrüksiyonundan sonra bebek sahibi olursa, bebeğine süt verebilir mi?
“Yeniden yapılmış bir meme ile süt vermesi mümkün değil. Çünkü memenin deri ve deri altındaki yapısını başka dokulardan sağlıyoruz. Süt kanalları kanser ameliyatı gereği zaten çıkartılıp vücuttan uzaklaştırılmak durumunda.

Dolayısıyla bu memeden süt vermek olası değil. Yapılan işlem fizyolojik olarak memenin yerini alamayacak, yani kadın süt veremeyecek ama kadın için en az bunun kadar önemli olan görsel eksikliği kapatacak, kadının vücut bütünlüğünü tamamlanacaktır. Böylece kadın kendini eski, sağlıklı günlerindeki gibi hissedecek, ayna karşısında kendini eksikli görmeyecek, giydiği giysileri yine kendine yakıştıracaktır.”

. Meme rekostrüksiyonu ameliyatlarından sonra hastanın kontrolleri nasıl düzenleniyor?
“Meme kanseri hastalarının zaten mevcut hastalıklarından dolayı, medikal onkologlar ve ameliyatı yapan genel cerrahlarla rutin takipleri var. Bunun dışında ayrıca meme dokusu yaptığımız zaman, biz de hastayı yılda bir görmeyi arzu ederiz.

Böylece ileri yıllarda ortaya çıkabilecek bir deformasyona da hemen müdahele şansı elde etmiş oluruz.  Ameliyat sonrasında ise kendisine fizik tedavi  programı tavsiye ederiz. Bu süreç de hastayı yakından takip ettiğimiz bir dönemdir.”