Miyomlar Kısırlığa Neden Olur mu? Op. Dr. Hande Akbaş Anlattı

İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Hande Akbaş, miyomların nedenlerini, tedavisini ve üreme sağlığına etkilerini Sağlığım İçin Herşey'e anlattı.

. Miyom nedir? Hangi sıklıkta görülür? Orta yaşlı kadınlarda görülen bir problem midir?

‘‘Rahmin düz kas tabakasından kaynaklanan iyi huylu tümörlerine miyom denir. Genellikle ailede birkaç kuşak geride de olsa miyom hikayesi olan kadınlarda daha sık görülür. Özellikle kadının adet görmesiyle birlikte, ufak kökler varsa bunların giderek büyüyüp fark edilir hale gelmesi orta yaşlarda olduğundan orta yaşların hastalığı gibi anlaşılır. Ama hızlı büyüyen bir miyomsa 20’li yaşlarda da rastlanabilir. Dolayısıyla kadınlar 6 ayda bir jinekolojik tedavi görmelidirler. Çünkü bu sırada yapılan ultrasonla çok rahat miyom tanısı koyulabilir.’’

HANGİ BELİRTİLERİ VERİYOR?

. Her miyom belirti verir mi? Neden olduğu şikayetlerde miyomun yeri, büyüklüğü ya da sayısı gibi faktörlerin etkisi nedir?

‘‘Miyomların belirti vermesi için bulunduğu yer ve büyüklüğü çok önemlidir. Bir kadında birçok miyom olabilir ama hiçbir belirti hissetmeden çok rahat yaşamına devam edebilir. Ya da tek bir miyom vardır ama inanılmaz karın ağrısı ve aşırı kanamalarla doktora gitmek zorunda kalabilir. Bunun nedeni miyomların bulunduğu yerdir. Kas tabakasının dışına doğru büyümüşse ve 5 santimin üstüne çıkmışsa çevre dokulara bası yapar. Bu genelde bağırsaklar ya da idrar torbası olabilir ve sık idrara çıkma, kabızlık ve birtakım hazımsızlıklar yapabilir. Eğer kas tabakasının iç kısmında yani rahmin adet tabakasında atılan kısımda yer alıyorsa aşırı kanamalar (kramplı pıhtılı kanamalar) yapabilir. Rahmin iç tabakasına doğru olan miyomlarda genel olarak hasta daha erken teşhis alır. Çünkü aşırı kanamada her kadın hemen doktora gitmeyi tercih eder. Kabızlık, sık idrara çıkma gibi çok başka sebeplerle daha geç teşhis edilir. O yüzden düzenli muayeneler çok önemlidir.’’

MİYOMLARIN ÇEŞİTLERİ

. Miyomların çeşitleri nelerdir?

‘‘Saplı miyomlar tamamen rahmin dışında olup en az bulgu veren ve çıkarılması kolay olan miyomlardır. Bunlar hasta başka bir sebepten doktora gitmişken teşhis edilen iyi huylu miyomlardır. Rahmin üst tabakasında olanlar ise büyüdükçe hem rahmi büyütür hem çevre basılarından dolayı hasta karnım büyüyor ya da tümör var diye doktora gelir. Rahmin orta kas tabakasında yer alanlar daha geç fark edilir ve  daha 3-4 santimken belirtiler vermeye başlar. Özellikle gebelik sırasında bunlar daha hızlı büyür. Erken doğum gibi bebeğin de hayatını tehlikeye atabilecek sonuçları olabilir. Rahmin iç tabakasındaki miyomlarsa en sık adet kanamaları ya da nadiren hasta gebeyse düşüklere sebep olabilir.’’

MİYOMLAR NEDEN BÜYÜR?

. Miyomlar neden büyür?

‘‘Miyomları özellikle besleyen faktör kadındaki üreme çağındaki hormonlardır. Bunlar östrojen ve progesterondur. O yüzden kadının adet görmesinden menopoza kadar herhangi bir yaş grubunda miyom oluşabilir. Ama bulgularını vermesi, hastanın jinekolojik tedavilere başlaması belli bir yaşın üstünde olduğu için 25 ile 35-40 yaşlar arası en sık gördüğümüz yaşlardır. Türkiye ortalaması menopoz yaşı için 50-51 olduğu düşünülürse bu yaşlardan sonra miyomlar giderek daha selim hale gelir. Yani bulgu vermemeye başlar. Çünkü büyümüş olan miyomlar menopozdaki östrojenin çekilmesiyle birlikte artık büyümesini kaybeder. Var olanlar da yıllar içinde küçülmeye başlar.’’

. İyi huylu bir tümör olan miyomlar daha sonra habisleşerek kansere dönüşür mü?

‘‘Miyom, nadiren yumuşak doku kanseri ile karışabilir. Ama bir miyom miyom olarak başladıysa sonradan habisleşemez. Ancak erken dönemde bir doktor bunu ilk kez ultrasonda teşhis ettiyse büyüme hızına ve başka organlara sıçrama var mı diye mutlaka dikkat etmelidir. Çünkü yumuşak doku kanseri ise eğer, en baştan beri yumuşak doku kanseri olarak başlamıştır ve bu hayatı tehdit eden bir tümör tipidir.’’

MİYOMLAR KISIRLIK YAPAR MI?

. Miyomlar kısırlık yapar mı?

‘‘Miyomların sadece yüzde 2-3’ü kısırlığa sebep olur. Miyomların özellikle tüplerin girişlerinde bası yapan şekilde olması, spermle yumurtanın buluşmasını sağlayan organ tüp olduğu için doğurganlığı bozabilir. Rahmin iç tabakasına bası yapan miyomlar olduğu zaman da bebeğin tutunmasına engel oluyor olabilir. Gebeliğe engel olan bir tip de rahim ağzını kapatan miyomlardır. Burada da yine spermle yumurta buluşamayacağı için hasta daha zor gebe kalır. Ancak hepsinin de tedavisi mevcuttur. Özellikle rahmin içinde bası varsa kamerayla rahmin içine girilerek (histeroskopi) herhangi bir kesi yapılmadan sadece bası yapan miyom çıkarılarak patolojiye gönderilir. Eğer tüplere bir bası varsa yine rahmi korumaya özen göstererek laparoskopik olarak göbekten girip yine kamerayla sadece o miyom çıkarılır. Sonra o hastaya, rahmin kas dokusunun tekrardan bebek taşımaya uygun hale gelmesi için 4-5 ay dinlenme süresi verilir.’’

HER MİYOMUN ÇIKARILMASI GEREKİR Mİ?

. Her miyomun çıkarılması gerekir mi? Miyomların çıkartılması kısırlığa yol açabilir mi?

‘‘Hastanın öyküsü çok önemlidir. Mesela hasta kontrolünde 3 santimlik bir miyom saptandı ve yavaş yavaş büyüdüğü biliniyorsa ve hastanın çocuk isteği yoksa sadece 6-8 ayda bir jinekolojik takip önerilir. Ama hastanın geliş sebebi tekrarlayan düşükler, çocuk isteği ya da miyom saptanmışsa ve boyutu da 4-5 santimin üzerindeyse gebelikte zaten büyüme riski olduğu için miyomlar öncesinde çıkarılmalıdır. Ancak tüplere yakın olan miyomlar fark edilmeden çıkarıldığında eğer cerrahın bu konudaki deneyimi de azsa tüpler devre dışı kalabilir. Belki de doğurgan olan bir kadının kısır olup bize ihtiyaç duymasına neden olabilir. Yine rahmin içindeki miyomlar çıkarılırken bebeğin de tutunacağı bir tabaka olduğu için onun aşırı kazınması da birtakım yapışıklıklara sebep olarak ilerde kadının gebe kalamamasına yol açabilir.’’

LAPAROSKOPİK CERRAHİNİN AVANTAJLARI

. Laparoskopik cerrahi miyomların çıkartılmasında ne gibi avantajlar getirir?

‘‘Üreme sağlığıyla uğraşan kadın hastalıkları ve doğum uzmanlarının yüzde 99’u kapalı cerrahiyi tercih eder. Çünkü hastanın karnının açılması iyileşme süresini uzatır; ameliyat sonrası ağrı ve birtakım komplikasyonlara yol açabilir. En önemlisi de çevre dokulara yapışıklıklarla hastanın doğurganlığı daha da bozulabilir. Dolayısıyla laparoskopi yöntemiyle (endoskopik) göbekten girilerek ve tüplere hiçbir zarar gelmeden, yumurtalıklar tamamen koruma altındayken miyomların tek tek çıkarılması tercih edilir. En büyük avantajı hastanın hastanede en fazla bir gece yatması, ertesi gün 6 saat içinde ayağa kalkıp istediğini yemeye başlamasıdır.’’

. Bir kadın miyom ameliyatı olduktan bir süre sonra tekrar aynı yerde miyom oluşabilir mi?

‘‘Yan dokularda, kas tabakasında o miyomun kökü varsa yıllar içinde görülme riski bulunmaktadır. Cerrahi sırasında bütün miyomları toplamaya çalışırız. Ama bir santimin altında olan miyomlar kanayıp hastada cerrahi riski arttıracağı için çok ellenmez. Dolayısıyla da yıllar içinde tekrardan büyüyüp miyoma neden olabilir ama genelde şikayet veren miyomların tümü cerrahi olarak sonlandıysa bir daha onun görülmeme ihtimali çok yüksektir.’’