MS Hakkında Merak Edilenler

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi ve Türkiye Multipl Skleroz Derneği Yönetim Kurulu Başkanı Uzman Dr. Melih Tütüncü MS hastalığı hakkında merak edilenleri anlattı.

MS EN ÇOK KADINLARI ETKİLİYOR

MS hastalığı nedir?
MS, otoimmün bir hastalıktır. Bağışıklık sisteminin yanlış çalışması sonucunda vücudu mikroplara karşı koruması gereken hücreler; beyin, omurilik ve göze saldırmaya başlar. Göz, beyin ve omurilikte bulunan sinir hücrelerinin etrafında miyelin vardır. Bu saldırılar özellikte miyelin ve sinir hücrelerinde zarar oluşturur. Bu oluşan zarar sonucunda MS semptomları ortaya çıkar. Bu semptomlar tuttuğu bölgeye göre çeşitli farklılıklar göstermektedir. MS hastalığı daha çok kadınlarda görülür. Özellikle 20-40 yaş arası kadınlarda görülmektedir. Ama nadir olsa da daha erken yaşlarda da görülebilmektedir. Bu hastalık; kuzey, sosyo-kültürel düzeyi yüksek ya da daha az güneş gören ülkelerde görülmektedir.

MS BELİRTİLERİ

MS tuttuğu bölgeye göre kişilerde ne tür yakınmalara yol açıyor?
En sık olarak; uyuşma, karıncalanma, görme ilgili şikayetler olabiliyor. Hasta görme kaybı yaşayabiliyor, gözün önüne bir perde inebiliyor, çift görebiliyor ya da odaklanma güçlüğü yaşayabiliyor. Daha sonra yürüme güçlüğü, kollarda ve bacaklarda güçsüzlük gelişebiliyor. Dengesizlik gelişebiliyor, düşmeler olabiliyor. İdrarı tutamama, idrarı kaçırma, sık tuvalete gitme gibi problemler yaşayabiliyor. Cinsel ilişki sorunları gelişebiliyor, unutkanlık az da olsa başlayabiliyor. Tüm bu semptomlar görülebiliyor. Burada önemli olan belirtilerin 24 saatten fazla sürmesi ve bütün bir eli, kolu, bacağı, gövdeyi kısacası yaygın bir yeri tutmasıdır.

MS tanı aşamasında en çok hangi hastalıklarla karıştırılır?
MR’da görülen her leke MS değildir. Kişinin öncelikle şikayetlerinin olması gerekir. Artık baş ağrısı, migren de bile bazen lekeler beyinde gözükebiliyor. Dolayısıyla her leke MS değildir. MS bir otoimmün bağışıklık sistemi hastalığı olduğu için diğer bağışıklık sistemi hastalıklarıyla da karışabiliyor. Lekelerin yeri, şekli, ilaç tutma durumlarına bakılarak MS ile karışabilecek hastalıklar dışlanır. Onun dışında damarsal hastalıklar, az da olsa mikrobik hastalıklarla da karışabiliyor. Yine Lyme; yani keneyle bulaşan bir hastalıkla da karıştırılabiliyor.

Dr. Melih Tütüncü

MS TANISI İÇİN OMURİLİK SIVISI

Ayırıcı tanı için hangi tetkiklere gereksinim oluyor?
Ayırıcı tanı için omurilik sıvısı alım işlemi yapılıyor. Omurilik sıvısı hastalığın aktivitesi hangi boyutta olduğunu gösterir. Hastanın belinden ufak bir iğne ile girilerek alınır ve analiz edilir. Bu işlemin kişiye hiçbir zararı yoktur. Spinal anestezi yönteminin aynısıdır. Elektro fizyolojik yöntemler de vardır. Sinir ileti hızını ölçen EMG ile vücuda ufak elektrik akımları verilir. Diğer hastalıları dışlamak adına yine bazı kan tahlilleri de yapılmaktadır. Tüm bunların yanı sıra hastanın tüm öyküsü dinleniyor ve iyi bir nörolojik muayene yapılıyor.

MS TEDAVİSİ

MS’in tipleri nelerdir? MS’in kesin bir tedavisi var mıdır?
En çok görülen ataklı MS’tir. Bu türde hastalığın bir atağı oluyor, sonra hasta zaman içerisinde ya da tedaviyle iyileşiyor ama daha sonra tekrar bir atak geçiriyor ve sonrasında tekrar iyileşiyor. Bu en sık görülen, hastalığın başlangıç şekli olan gruptur. Yıllar içerisinde hastalık ilerleyici tip denilen bir şekle dönüşebiliyor. Çok az bir grup MS’in baştan ilerleyici tip grubudur. Bu ilerleyici grupta atak olmaksızın yavaş yavaş yıllar içeresinde yürüme bozukluğu, dengesizlik gibi beceri kayıpları gelişir.

MS’i tamamen kaldıracak bir tedavi yöntemi yok. Yapılan tedavi yöntemleri MS’in ataklarını baskılamaya yönelik tedavilerdir. İlk olarak atak tedavileri var. Bu dönemde kortizon tedavisi veriliyor. Genellikle yüksek kortizon damardan, atağın şiddetine göre 5-7-10 gün uygulanabiliyor. Bazı ataklar se tedavi edilmiyor. Çünkü çok basit, hafif ataklar da olabiliyor. Tedavi gerektirmeden kendi kendine bir iyileşme de olabiliyor. Bunlar dışındaki tedavi yöntemleri ise hastalığın gelmesini engelleyici tedavilerdir. Türkiye bu konuda çok şanslı bir ülkedir. Dünyadaki yeni çıkan tedaviler birkaç yıl içerisinde Türkiye’ye geliyor. Şu anda 12-13 çeşit MS ilacı var. MS’te hastalığın şekline, seyrine, MR bulgularına, beyin omurilik sıvısının değerlendirilmesine göre tedavi belirleniyor.

MS YAŞAMI NASIL ETKİLİYOR?

MS sosyal yaşamı nasıl etkiliyor? MS konusunda Multipl Skleroz Derneği olarak neler yapıyorsunuz?
Son yapılan bir çalışma, hastaların yüzde 40’ının sosyal statü kaybına uğramaktan korktuğu için hastalığını kimseye söyleyemediğini gösteriyor. Bu yüzden boşanmalar bile olabiliyor. İş hayatında da sıkıntı yaşayan kişiler olabiliyor. Maalesef bunları görüyoruz. Bizim dernek olarak amacımız öncelikle Türkiye’de MS konusunda farkındalık yaratmak. MS hakkında Türkiye’yi bilgilendirmek istiyoruz. Bunun için çalışmalar yapıyoruz, önceden farkındalık projeleri yapıyoruz. Hasta ve hasta yakınlarına yönelik her ay bilgilendirici toplantılar yapıyoruz. Hasta ve hasta yakınları bu toplantılarda rahatlıkla merak ettiklerini sorabiliyorlar. Dernek bünyesinde hastalara psikoterapi ve fizik tedavi imkanları sunuyoruz. Sosyal faaliyetlerde bulunuyoruz. Resim kursu, nefes terapisi, yoga egzersizleri gibi aktiviteler konusunda imkanlar sağlıyoruz. Yani derneğimizde MS’li hasta ve hasta yakınlarına faydası olacak her şeyi yapıyoruz.