Ne Sıklıkla Kan Verilmelidir?

RÖPORTAJ: Demet DEMİRKIR

Kronik bir rahatsızlığı olmayan, 18 ve 65 yaşında 50 kilo olan sağlıklı her bireyin kan vermesi öneriliyor. Toplamda 30-45 dakika süren kan alma işleminde, seyrek de olsa baygınlık, soğuk terleme, bulantı gibi geçici ve önemsiz reaksiyonlar görülebiliyor.

Bir kadın yılda 4 ünite, bir erkek ise 6 ünite kan bağışlayabiliyor. Bağışlar arasından en az 8 haftalık bir süre geçmesi tavsiye ediliyor. Medical Park Hastanesi Kemik İliği ve Hematoloji Bölümü’nden Uzm. Dr. Şebnem İzmir Güner, kan verildiği zaman kemik iliğinin tekrar yeni kan yaptığını söyledi.
Uzm. Dr. Şebnem İzmir Güner, kan verince kilo almak gibi bir durumun olmadığını, kişilerin kilo alacaklarını düşündükleri için kan vermemelerinin yanlış olduğunu söyledi.

Türkiye ve Avrupa ülkelerinde kan verme oranlarının farklı olduğunu belirten Uzm. Dr. Şebnem İzmir Güner, kan verme ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

. Kan vermek sağlıklı bir eylem midir? Nedir kan vermek?
“Eğer kişinin sağlığı ve kan değerleri uygunsa belli aralıklarla kan verilmesi sağlıklıdır. Kişiye hiçbir zararı yoktur. Bir seferde 400-500 ml arasında kan alınmaktadır, bu miktar, toplam kan hacminin sadece yüzde 7.5 – 9’u kadardır.”

“SAĞLIKLI HERKES KAN VEREBİLİR”

. Kimler kan verebilir? Kan verecek kişinin yaşı, kilosu, sağlık durumu ne olmalıdır?
“18 ve 65 yaşında, 50 kilonun üzerinde sağlıklı (ilaç kullanmasını gerektirecek kronik bir hastalığı olmayan)  olan herkes kan bağışlayabilir. Cinsiyet ayrımı yoktur.”

. Kimler kan veremez?
“Kanser hastaları, creutzfeldt – jakob Hastalığı (CJH) olanlar, diabet hastası olanlar, kalp ve damar hastalığı olanlar, enfeksiyöz durumlar (HIV, Hepatit B-C taşıyıcıları, akut enfeksiyonu olanlar), orak hücre taşıyıcıları gibi kişiler kan veremez.”

“10 DAKİKADA KAN ALINIYOR”

. Kan verme işlemi ne kadar sürer? Kan veren kişi ne kadar süreyle istirahat etmelidir? Kan bağışlayan kişi, kan verdikten sonra nelere dikkat etmelidir?
“Kan bağışlamak için kan merkezlerine başvurulduğunda bir form doldurulur. Burada kaydedilen kişisel bilgiler gizli olarak tutulur. Tansiyon ölçülerek genel bir muayene yapılır. Kan vermeye engeli bulunmayanlardan tamamen steril şartlar altında ve kan almakta uzmanlaşmış personel tarafından yaklaşık 10 dakikalık süre içinde kan alınır. Yiyecek ve içecek ikramı ile birlikte 15-20 dakikalık bir dinlenme süresinin ardından kan verme işlemi tamamlanır. 30-45 dakika süren bir bağıştır. Kan bağışına bağlı olarak seyrek de olsa baygınlık, soğuk terleme, bulantı gibi geçici ve önemsiz reaksiyonlar görülebilir.”

. Sağlıklı bir insan ne sıklıkla kan verebilir?
“Bir kadın yılda 4 ünite kanı, bir erkek ise 6 ünite kanı rahatlıkla bağışlayabilirler, bağışlar arasından en az 8 haftalık bir süre geçmelidir.”

. Kan vermenin ne gibi faydaları vardır?
“Kan verildiği zaman kemik iliği tekrar yeni kan yapıyor, tekrar yenileniyor.”

“KAN VEREN KİŞİ KİLO ALMIYOR”

. Kan vermekle kişinin kilo alacağı söylenir. Bu nedenle kan vermekten çekinen insanlar olabiliyor. Gerçekten kan veren kişi kilo alır mı?
“Kan verince kilo almak gibi bir şey yok. İnsanlar şöyle düşünebiliyor, “Kan alınıyor ve tekrar kan olurken vücut fazla malzeme istiyor, iştah artıyor ve buna bağlı olarak da kilo artıyor.” Ama böyle bir şey yok. Zaten vücut olanı kullanır.”

“HER GÜN İLAÇ ALAN KİŞİ KAN VEREMEZ”

. İlaç kullanan bir kişi kan verebilir mi?
“Kişi geçici bir şekilde ilaç kullanıyorsa verebilir. Mesela sinüzit oldunuz, antibiyotik kullandınız, hastalığınız geçti. Bu kişiler tabii ki kan verebilir, kronik hastalığı nedeniyle sürekli ve her gün ilaç alan kişiler kan veremez.”

. Türkiye’deki kan bağışı oranlarına baktığımızda durum nedir? Bir Avrupa ülkesiyle kıyasladığımızda bizdeki kan verme oranı nedir? Avrupa ülkelerindeki insanların kan bağışı kültürü ve işleyişi nasıl?
“Türkiye’de 2010’da 1 milyon 14 bin 516 ünite kan bağışlandığı, geçen yıl bu oranın yüzde 26 artışla 1 milyon 276 bin 211 üniteye ulaştığı bildirildi.
Avrupa ülkelerinde kan bağışının nüfusa olan oranının ortalama yüzde 5 olduğu düşünüldüğünde, ülkemizde bu oranın sadece yüzde 1.5 civarlarında olması bu konuda hasta ve hasta yakınlarının ne derece sıkıntı yaşadığını gösteren önemli bir istatistiki veri olarak göze çarpmaktadır.”

. Kan vermek isteyen biri nereye başvurmalıdır?
“Kızılay’a kan bankasına başvurmaları gerekmektedir.”

. Verilen kanlar nerede ve hangi koşullarda saklanır?
“Çeşitli kan formları vardır, bazıları hemen taze taze kullanılır. Bazıları da bekletilir, içerisine koruyucu madde ilave edilerek bir yıla kadar saklanabiliyor.”

. Hastanelerde, hasta ameliyatta iken, hasta yakınına, “hastan için kan bul” denildiği söylenir. Oysa hasta ameliyata alınmadan önce, hasta için gerekli olabilecek kan, hastanenin kan bankasında hazır bulunduruluyor. Hasta yakınını endişelendiren bu uygulamanın nedeni nedir?
“Böyle bir uygulama yok, biz ameliyata acil olmadıkça önce kanı hazırlar sonra ameliyata sokarız. Kişi, trafik kazası geçirdiyse ve acil ameliyata alınırsa yeterli miktarda elimizde kan yoksa önce kendi bankamıza bakarız yeterli değilse hasta yakınları devreye sokulur.”

. Kan bağışının önemine dikkat çekmek ve halkı bilinçlendirmek için neler yapılıyor, yapılanlara ek olarak ne tür çalışmalar önerirsiniz?
“Kızılay birtakım projeler yapıyor. Bizde gelen hastaları bilinçlendirmeye çalışıyoruz kan vermelerinde bir sakınca olmadığını söylüyoruz. Kızılay ve Sağlık Bakanlığı gerekli bilinçlendirmeyi yapıyor ama biraz daha sık yapmak lazım.”