Obezite Tedavisinde Cerrahi Yöntemler

Obezite tedavisinde hangi cerrahi yöntemler uygulanmaktadır? Bir kişinin zayıflama ameliyatıyla tedavi olabilmesi için hangi kriterler gerekir? Sigara ameliyatın başarısını etkiler mi? Obezite cerrahisine uygun hastaya tüp mide ameliyatı mı yoksa gastric bypass mı yapılacağına neye göre karar verilir? Mide balonu nasıl bir yöntemdir? Mide balonu en fazla ne kadar süre vücutta kalabilir? Hangi hastalara mide balonu yöntemi önerilir? Zayıflama ameliyatı olanlar sağlıklarında ne gibi kazanımlar elde ediyorlar? Ameliyat sonrasında 30-40 kilo vermek, yavaş yavaş ideal kiloya düşmek hastaların sağlıklarını nasıl etkiliyor? Her Tip2 diyabet hastasına diyabetin cerrahi tedavisi uygulanabilir mi? Obezite cerrahisi ile diyabet cerrahisinin tekniği benzer midir? Diyabet cerrahisi hastaların sağlığını nasıl değiştirir?

Kordon Obezite ve Laparoskopik Cerrahi Merkezi’nden Op. Dr. Türker Karabuğa, obezite cerrahisi ve diyabet cerrahisi ile ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Obezite tedavisinde hangi cerrahi yöntemler uygulanmaktadır?
‘‘Obezite, dünyada yaygınlığı giderek artan bir hastalıktır. 2013 verilerine göre 700 milyon insan obezite ile karşı karşıyadır. Obezitenin cerrahi tedavisinde intragastrik balon uygulaması, tüp mide ameliyatı (sleeve gastrektomi) ve bypass yöntemleri uygulanır. Mide kelepçesi, mideye bant takılması ve tüp mide ameliyatı kalori alımını kısıtlayan yöntemlerdir. Emilimi engelleyen ameliyatlar ise bypass ameliyatlarıdır. Bunlara mini gastric bypass, Roux-en-Y gastric bypass, diversion ameliyatları dahildir. Bypass ameliyatlarında, bağırsakların yerlerinde bir değişiklik yapıldığı için alınan besinlerin emilimi bozulur. Böylece kalori alımı azalır. Tüp mide ameliyatı ve kelepçe ameliyatı ise besin alımını kısıtlayarak etki gösterir. Bu da düşük kalorili beslenmeyi sağlayarak kilo verilmesine yardımcı olur.’’

AMELİYAT OLMAK İÇİN KRİTERLER NELER?

. Bir kişinin zayıflama ameliyatıyla tedavi olabilmesi için hangi kriterler gerekir?
‘‘Kilo fazlalığının mutlaka patolojik düzeyine ulaşması gerekir. Bu, beden-kitle endeksi denilen hesaplama yöntemiyle sınıflandırılır. Beden-kitle endeksi, kilonun boyun metre cinsinden karesine bölünmesiyle elde edilen bir değerdir. Bunun 30’un üzerinde olması obezite sayılır ve patolojik bir durum söz konusudur. Ameliyat ise ikinci derece obezite denilen 35’in üzerinde devreye girer. 35’in üzerinde olması veya şeker hastalığı, yüksek tansiyon, eklem rahatsızlıkları, uyku apnesi gibi yandaş hastalıkların olması ameliyat kriterlerinin başında gelir. Beden kitle endeksi 40’ın üstünde olan hastalar da ameliyat için uygun hastalardır. Bunların yanında 18-65 yaş aralığında olmalı, herhangi bir madde veya alkol bağımlılığı bulunmamalıdır. Ameliyat sonrasındaki sürece uyum sağlayabilecek mental ve psikolojik yeterlilikte olunması da gerekir.’’

. Sigara ameliyatın başarısını etkiler mi?
‘‘Sigara içilmesi ameliyata engel değildir ama ameliyat sonrasındaki süreçte komplikasyon oranını arttırır. Yara yerine giden oksijenlenmeyi ve ulaşan besin miktarını sigara içimi etkilediği için akciğer komplikasyonlarında yara iyileşmesine kadar olan süreci olumsuz yönde etkiler. Ameliyat öncesi ve sonrası belirli sürelerde kesinlikle sigara içilmemesi önerilir.’’

TÜP MİDE EN ÇOK UYGULANAN YÖNTEM

. Obezite cerrahisine uygun hastaya tüp mide ameliyatı mı yoksa gastric bypass mı yapılacağına neye göre karar verilir?
‘‘Şu an dünyada yaklaşık yılda 500 binin üzerinde obezite cerrahisi uygulanıyor. Ülkemizde ise 10 binin üzerinde obezite cerrahisi yapılıyor. Obezite cerrahisinde hastayı doğru seçebilmek çok önemli. Dünyada en çok uygulanan yöntem, hem anatomik hem fizyolojik olması nedeniyle tüp mide ameliyatıdır. Tüp mide ameliyatı, bypass yöntemlerine çevrilebilir. Dolayısıyla her zaman ilk tercih olarak tüp mide ameliyatı önerilir. Yüksek kalorili ve şeker ağırlıklı beslenen hastalar için bypass ameliyatları daha faydalıdır.’’

Op. Dr. Türker Karabuğa

MİDE BALONU NASIL BİR YÖNTEM?

. Mide balonu nasıl bir yöntemdir?
‘‘Mide balonu ilk olarak, 1980’lerde, eski cumhurbaşkanlarımızdan Turgut Özal’ın da kalp doktoru olan DeBakey tarafından uygulanmaya başlandı. Dr. DeBakey, aşırı obez hastalarının risklerini düşünerek, ameliyata almak için mide balonunu uygulamış; sonrasında da obeziteyle ilgili uygulamalara geçmiş. Mide balonu, endoskopik yolla mide içerisine silikon ya da poliüretandan üretilen maddenin yerleştirilerek şişirilmesi esasına dayanır. Anestezi altında yapılan ve yaklaşık 15 dakika süren bir işlemdir. Balon mide içerisinde bir hacim oluşturacağı için kalori alımını kısıtlar ve iştahı keser. Böylelikle hastanın kilo vermesine yardımcı olur. Tabii hastanın uyumu, aktivitesi, egzersizi, diyetlere uyumu da çok önemlidir.’’

. Mide balonu en fazla ne kadar süre vücutta kalabilir?
‘‘Mide balonu, hava ile şişirilen ve sıvı ile şişirilen olmak üzere iki tiptir. 6-12 ay süreyle vücutta kalabilir. 12 ay süreyle kalan balonlar ayarlanabilir özelliktedir; belli bir miktar sıvıyla şişirilmiş olup eğer miktarı az geliyorsa miktarı arttırılabilir.’’

. Hangi hastalara mide balonu yöntemi önerilir?
‘‘Mide balonu, beden kitle endeksi 35’in altında olan ama kilolarını diyet ya da spor gibi yöntemlerle verememiş hastalara yardımcı yöntem olarak önerilir.’’

ZAYIFLAMA AMELİYATLARININ SAĞLIĞA KATKISI

. Zayıflama ameliyatları riskli olmalarına rağmen bugün güvenle yapılıyor. Bu ameliyatı olanlar sağlıklarında ne gibi kazanımlar elde ediyorlar?
‘‘Günümüzün gelişen teknolojisi tıbba da yansıdı. Cihazlar, kullanılan aletler çok gelişti; cerrahların deneyimi arttı. Ayrıca yeni teknikler uygulanmaya başlandı ve bilimsel veri akışı çoğaldı. Tekniğin gelişmesi komplikasyonları ve riskleri azalttı. Obezite cerrahisi de riskleri azalan cerrahi grubundadır. İlk başlarda ameliyat süreleri uzundu ve buna bağlı olarak anestezi komplikasyonları çok fazlaydı. Ama şu an cerrahi tekniği süresi çok kısa ve kullanılan cihazlar çok ileri teknolojik ürünler olduğu için ameliyatla ilgili riskler minimuma düştü. Bir tüp mide ameliyatı bugün safra kesesi ameliyatına göre daha düşük riske sahiptir. Obezite cerrahisindeki hasta grubu çok ciddi yaşamsal risk taşıyan hasta grubudur. Dolayısıyla bu hastalar ameliyat olduktan sonra riskleri hemen sıfıra inmez ama giderek azalır.’’

DİYABET HASTALARI  NASIL ETKİLENİYOR?

. Ameliyat sonrasında 30-40 kilo vermek, yavaş yavaş ideal kiloya düşmek hastaların sağlıklarını nasıl etkiliyor?
‘‘Özellikle diyabet hastalarının şeker seviyeleri düşmeye başladığı için ilaç bağımlılığından kurtuluyorlar. Yüksek tansiyon büyük oranda çözümleniyor, kolesterol seviyeleri düşüyor, reflü hastalığı gerilemiş oluyor ve diğer birçok hastalık normal seyrine dönüyor. Vücuttaki hormonel mekanizma düzene girdiği için aşırı kıllanma ve doğurganlıkta artma olumlu şekilde gelişiyor. Hastaların psikolojileri de düzeliyor.’’

. Her Tip2 diyabet hastasına diyabetin cerrahi tedavisi uygulanabilir mi?
‘‘Diyabet, komplikasyonları ağır seyreden ve organ yetmezliğine kadar giden sinsi bir hastalıktır. Diyabetik cerrahi, metabolik cerrahi olarak isimlendirilir. Diyabet cerrahisi her diyabet hastasına uygulanmaz. Diyabet cerrahisinin uygulanabilmesi için hastanın düzene girmeyen diyabetinin ve organ hasarının olması gerekir. İnsülin rezervi de yeterli seviyede olmalıdır.’’

. Obezite cerrahisi ile diyabet cerrahisinin tekniği benzer midir? Diyabet cerrahisi hastaların sağlığını nasıl değiştirir?
‘‘Diyabet cerrahisi, obezite cerrahisiyle birlikte çıkmıştır. Obezite cerrahisi için yapılan gastric bypass ameliyatlarında hastaların diyabetlerinin de düzeldiği görüldükten sonra diyabet cerrahisi olayı tanımlanmıştır. Birebir benzerlik gösterirler. Diyabet cerrahisi, hormonel mekanizmadaki normalleşmeyi sağlamak üzerinedir. Çünkü çağımızdaki beslenme alışkanlıkları nedeniyle vücudumuzdaki o diyabete olan yatkınlık artmıştır ve hormanel mekanizma bozulmuştur. Bağırsaklardaki hormonel denge bypass yapılarak arttırılır. İnsülin salınımını arttıran hormonların olduğu kısmın, besinlerle daha çok teması sağlanarak diyabet tedavi edilebilir.’’