Organ Naklinde Kan Ve Doku Uyumu Şart Mı?

Organ nakli ülkemizin önemli ve ciddi sağlık sorunlarından biri. Binlerce kişi organ nakli beklerken çok az sayıda yapılan bağış, bu sorunun her geçen gün büyümesine yol açıyor. İşte yalnızca geçen yıla ait birkaç veri:

·    2010 yılında ülkemizde 17.663 kişi böbrek bekliyordu. Aynı yıl Türkiye’ de 1032 kişinin beyin ölümü gerçekleşmesine rağmen ancak 281 kişinin organları başka hastaların tedavisi için bağışlandı.

·    Yine 2010 yılında ülkemizde 2548 böbrek nakli yapılırken, bu sayı 2011 yılı eylül ayı itibarıyla 2016’ya düştü.

Ancak bu sorun yalnızca bizim ülkemize ait değil. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de nakil sayıları istenilen oranlara ulaşılamıyor. Nakillerin çoğunlukla canlı vericilerden yapılması özellikle de kadavradan nakillerin sayısının artmaması bu alandaki en büyük sorunlarınbaşında yer alıyor.
Acıbadem Sağlık Grubu International Hospital Organ Nakli Merkezi Başkanı ve Acıbadem Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Alihan Gürkan, ülkemizde böbrek hastası sayısında artış olduğunu, bu nedenle de daha çok kişinin böbrek bağışında bulunması gerektiğini belirtiyor.

Bu konuda halkın bilinçlendirilmesinin önemine işaret eden Prof. Dr. Alihan Gülhan, ülkemizde organ nakli konusunda hala ciddi bir bilgi yetersizliği olduğunu söyleyerek 3-9 Kasım Organ Nakli Haftası nedeniyle yaptığı açıklamada organ nakli konusunda doğru bilinen 10 yanlışı açıkladı:

ORGAN NAKLİNDE DOĞRU BİLİNEN 10 YANLIŞ

1- Kişilerin kan grupları farklıysa nakil yapılamaz.
Yanlış. Kişilerin kan grupları farklı olsa da nakil yapılabiliyor.  Ancak şunu akılda tutmak gerek; bu yöntem oldukça pahalı ve riski daha yüksek.  Bu nedenle başka çözüm yollarının uygulanamadığı durumlarda, son çare olarak başvurulması gerekiyor. Asla rutin olarak kullanılmamalı, kan grubu uyumu her zaman zorlanmalı.

2-  Organ naklinde doku uyumu şart.
Yanlış. Doku uyumu tercih edilmekle birlikte, organ naklinde şart değil. Yapılan araştırmalar gösteriyor ki; hayatını kaybetmiş bir kişiden alınan böbrek yüzde yüz uyumlu olsa bile, canlıdan alınan hiç uyumsuz böbrek ile karşılaştırıldığında yine de canlıdan alınan böbrek daha iyi çalışıyor. Bu da doku uyumunun çok gerekli olmadığının bir göstergesidir.

3 – Kadından kadına nakil yapılmalıdır, erkekten yapılırsa böbrek çalışmaz.
Yanlış. Kesinlikle böyle bir kısıtlama yok. Her iki cinsten kişiler rahatlıkla karşılıklı bağış yapabilirler.

4- Çocuklara büyüklerden böbrek nakli yapılamaz.
Yanlış. Dünyanın en küçük canlı alıcısına International Hospital’da erişkin vericisinden böbrek nakli yapıldı. Biz bu sınırı çocuklarda 7,5 kg’a kadar çektik. Bu nedenle her anne baba çocuğuna böbrek bağışında bulunabilir.

5- İnsan tek böbrekli kalırsa uzun yaşayamaz.
Yanlış. Çok sayıda böbrek vericisi uzun dönem izlenmiş ve bu kişilerde yaşamlarını değiştirecek olumsuz bir etki görülmemiş. Batılı ülkelerden yapılan yayınlar bunu açıkça gösteriyor. Bu nedenle 30 yaş üzerindeki herkes rahatlıkla böbreğini verebilir.

6- İki farklı ırktan insan arasında yapılan nakil başarılı olmaz.
Yanlış. Böbreğin dini, dili, ırkı, mezhebi ve rengi olmaz! Zencilerdeki böbrek siyah değil, pembe renktedir.

7- Kadavradan alınan böbrek uzun yaşamaz.
Yanlış. Kadavradan alınan böbreklerin çalışması canlı vericilerinkine göre daha geç olmasına karşın, yine de böbrek kaynağı olarak beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerin organları tercih edilmelidir. Çünkü beyin ölümü gerçekleşmiş kişilerden alınan böbrekler, uzun yıllar canlı vericiden alınmış böbreğe yakın fonksiyon gösterirler.

8- Yüksek tansiyon hastasından ve hepatit B taşıyıcısından böbrek alınmaz. Nakil  yapılamaz.
Doğru / Yanlış. Yüksek tansiyon tanımı iyi ortaya konmalı. Eğer tedavi gerektiren bir yüksek tansiyon varsa, kişi böbrek bağışçısı olamaz.  Alıcı aşılı ise Hepatit B olan birinden böbrek alabilir. Bu kurallar hastaya göre değişebilir, katı değildir.

9- Kalp hastasından, şeker hastasından böbrek alınabilir.
Yanlış. Şeker hastaları böbrek vericisi olamaz. Çünkü zaten kendi hastalıkları, böbrek  fonksiyonlarını bozuyor. Bu kişilerin böbreklerinden birini vermeleri söz konusu olamaz.

10- Obezlere, çok şişmanlara yapılan nakil başarılı olamaz.
Yanlış. Elbette bir hekim olarak genel sağlığını koruması için kimsenin fazla kilolu olmasını istemeyiz. Ancak böyle olması da nakle engel bir konu değildir. Sadece verecek kişileri, ekip olarak, operasyon öncesi ve sonrası kilo vermeleri konusunda uyarıyoruz.