Özel Hastanelerde Engelli Sağlığı

“Engellilere Hastanelerde Sağlık Engelleri” başlığı ile başlayan yazı dizimizde; engelli vatandaşların hastaneler ve diğer sağlık kuruluşlarında yaşadıkları sorunları ele almıştık. Engelli derneklerinin yetkililerinden almış olduğumuz bilgiler; mimari açıdan yanlış yapılanan hastaneler ve Sağlık Bakanlığı’nın engelliler için yayınladığı genelge üzerineydi.

“Engelli sağlığı ve özel hastaneler” odaklı bu haberimizde ise engelli vatandaşların özel sağlık kuruluşlarından nasıl bir sağlık hizmeti aldıklarını araştırdık.

OHSAD (Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği) Başkanı Dr. Reşat Bahad, Florence Nightingale Hastaneleri Kalite Yöneticisi Nilgün Çakır, Memorial Şişli Hastanesi Medikal Direktörü Uz. Dr. Sema Akgün ve Anadolu Sağlık Merkezi İdari Hizmetler Direktörü Y. Mimar Mustafa Uslu’ya  aşağıdaki soruları yönelttik.

Özel hastanelerde engelli kişiler için ne gibi özel uygulamalar var? Engelli kişi ve hastane personeli arasındaki ilişki nasıl yönetiliyor?
Engelliler için özel asansör, özel poliklinik, engellilere eşlik eden özel refakatçi uygulamaları var mı?

İşte yanıtları…

ÖZEL HASTANELER YÖNETMELİĞİNDE BİNA İŞLETME VE CİHAZ STANDARTLARINDA ENGELLİ SAĞLIĞINA YÖNELİK ÇOK AYRINTILI KURALLAR YER ALIYOR

Dr. Reşat Bahad / OHSAD (Özel Hastaneler ve Sağlık Kuruluşları Derneği) Başkanı:

“Özel Hastaneler Yönetmeliğinde bina işletme ve cihaz standartlarında engelli sağlığına ve engellilerin sağlığa ulaşımına yönelik çok ayrıntılı kurallar vardır. Yeni açılan özel hastaneler buna bire bir uymak zorunda, eskiler ise majör uygulamaların hepsini sağlamak zorundadır.

Küçük uygulamaları ise hastane içinde yapacakları her türlü değişikliğin izni için Sağlık Bakanlığı’na müracaat ettiklerinde düzeltmek zorunda bırakılmaktadırlar. Ancak 2000 yılından önce ruhsatlandırılmış özel hastanelerin ve yapımına hastane olarak başlanmamış olan hastane binalarının arzu edilen ergonomiyi sağladıklarını düşünmüyorum.

İşin enteresan yönü, çıkmasını bir an önce beklediğimiz, tüm hastanelerin uyacağı hastaneler yönetmeliğinin hala çıkmamış olmasıdır. Özel sağlık kuruluşlarına bu yaptırımlar uygulanırken, kamu hastanelerinde bu yaptırımlara uyma zorunluluğu henüz yoktur.

Sağlık Bakanlığı’nın kalite biriminin çalışmaları neticesinde henüz yetersiz de olsa bir kısım düzeltmeler yapılmıştır. İstanbul’da şu an 200’e yakın özel hastane mevcut olup önemli bir kısmının engellilerin kullanımı açısından ciddi sorun teşkil etmediğini söyleyebiliriz.

Özel hastaneler SGK anlaşması yaptıktan sonra kamu hastanesi benzeri bir yoğunlukla karşı karşıya kalmışlar, maalesef 2008 yılı 15 Şubat planlaması sebebiyle hastanelerini büyütmek, yeni binalara taşımak, yeni teknolojiler edinmek gibi isteklerinin ön izne tabi olması ve Sağlık Bakanlığı’nın bu ön izinleri vermemesi sebebi ile ne OHSAD olarak bir çalışma yapabilmekteyiz ne de hastanelerimizi çok daha güzel binalara taşıyabilmekteyiz.

OHSAD olarak bütün vatandaşlarımızın sağlığa kolay ulaşımı ile ilgili bir çabamız var. Bu çabada SGK ve Sağlık Bakanlığı’nın da bize oldukça yardımcı olduğunu söyleyebilirim.

Özellikle engellilerin randevularının daha erken zamana verilmesi, sırada mümkün olduğunca bekletilmemesi, tetkik ve görüntüleme hizmetlerinin hızlandırılması ve beklemelerinin daha konforlu şekle getirilmesi için sektörümüzün ciddi kararları vardır. Bunun dışında yönetimin karar verebileceği ve engellilerden gelebilecek çözüme yönelik taleplere de hazırız.

Türkiye’de sağlık erişiminin ulaşımı sorunu hızının birçok ülkeden daha iyi olduğu, özellikle büyük şehirlerde bu sorunun daha az olduğu, asıl sorunun engellilerin hastaneye ulaştıktan sonra değil, evinden çıkıp mahallesinden hastaneye gelene kadar yaşadığıdır.

Yüz binlerce liraya satılan lüks dairelerin yeni yönetiliyor olmasına rağmen insanlar hiç engelli olmayacakmış gibi dizayn edildikleri, kişinin herhangi bir engeli dahilinde evini satmak zorunda kalıp başka bir mekana taşınmak zorunda kalacağı binaların hala üretiliyor olması, bütün bunların belediye, toplu konutun denetiminden geçerek yapılıyor olması engellileri ve şahsımı fevkalade rahatsız etmektedir.

Özellikle hastane ulaşımında zorlanan engellilerin çok önemli olmayan problemlerinin engellilere yönelik Evde Sağlık Hizmeti ile yapılabilmesinin onları çok daha rahatlatacağı ve engellerini geçici de olsa unutturacağını düşünmekteyim.”

“ENGELLİ HASTALARA, HASTANEYE BAŞVURDUĞU ANDAN İTİBAREN HOSTES REFAKAT EDER”

Nilgün Çakır / Florence Nightingale Hastaneleri Kalite Yöneticisi:

. Florence Nightingale Hastaneleri Sağlık Grubu`na bağlı özel hastanelerde engelli sağlığına yönelik ne gibi çalışmalarınız var?
“Kurumuzda engelli hastaların bakımına özel hazırlanmış ‘Engelli Hastalarda Bakım Prosedürü’ mevcuttur. Bu prosedürde engelli hastalarımız fiziksel, duyusal ve zihinsel engelli olarak gruplandırılarak gruplara göre bakım politikaları oluşturulmuştur. Bu hastalarımız hasta kabul, yatış ve muayene işlemlerinde öncelikli hasta grubudur.

Bu hastalara durumlarına uygun bakım planlanır. Örneğin görme engelli hastalarda, dokunma duyusunun artmış olması nedeniyle her uygulama ve dokunma öncesi mutlaka hasta sözel olarak bilgilendirilir. Hastayla sözel iletişim kurmadan dokunma gerçekleştirilmez.

İşitme engelli hastalarda dudak okumanın engellenmemesi için çok gerekli değilse sağlık personelinin maske kullanımı engellenir. Gerekli durumlarda tercüman desteği sağlanır. Zihinsel engelli hastalarda, zihin karışıklığını engellemek amacıyla basit ve sade bir dil kullanılır ve güvenliği maksimum düzeyde sağlanır.

Bu hastalarda işlem öncesi onay alınma işlemi yasal düzenlemelere uygun olarak tanımlanmıştır.

Bu hastaların eğitimi, hastanın değerlendirilmesi sonrası engel durumlarına uygun metod ve materyalle verilmektedir. Amaç hastanın verilen eğitimi alabilmesi ve anlayabilmesidir.”

. Engelliler için özel asansör, özel poliklinik, engellilere eşlik eden özel refakatçi uygulamanız var mı?
“Engelli hastalarımız için özel bir poliklinik bulunmayıp tüm polikliniklerde ‘Engelli ve Yaşlı Hastalarımız Önceliklidir’ uyarısı mevcuttur. Böylelikle personel ve hastalar bilgilendirilmektedir. Tüm poliklinik odalarımız engelli hastalara da uygun donanımda ve büyüklüktedir.

Engelli hastalara, hastaneye başvurduğu andan itibaren Hostes refakat eder. Engelli hastaların yanında mutlaka refakatçi bulunması sağlanır; eğer refakatçi mevcut değilse bu konuda kurum desteği sağlanır.

Kurumuzda engelli hastalar için özel bir asansör olmayıp tüm asansörlerimiz engellilerin kullanımına uygundur. Özel işaretleme sistemi mevcuttur ve büyüklüğü uygundur.”

. Engelli hastalara yaklaşım ve yardım konusunda hastane personeli bir hizmet içi eğitim programından geçirildi mi?
“Engelli hastalara yaklaşım konusunda mevcut bakım prosedürü konusunda personel ilk işe girişte ve periyodik olarak eğitime tabi tutulmaktadır.”

. Hastanenin girişinden hasta yataklarına ve oturma gruplarına, tuvaletlerine asansörlerine kadar engelli hastalar için neler yapıldı?
“Fonksiyonel durumda sorunu olan hastalarda doktorunun onayı ile fizyoterapi desteği sağlanır. Yasal düzenlemelere uygun olarak bu hastalar için özel WC, hasta odaları, otopark alanları, iç ve dış çıkış rampaları oluşturulmuştur.

Hastanemizin Diş Bölümü engelli hastalara uygun olarak dizayn edilmiştir. Görme engelli hastalar için asansörde kat rakamlarının kabartmalı kodlaması yapılmıştır. Engelli hastaların kurum içinde transferinde tekerlekli sandalye ve sedye gibi ekipmanlar kullanılır. Bu ekipmanlarda emniyet kemeri mutlaka kullanılır.

Kurumuzda yasal düzenlemelere uygun olarak engelli hasta odaları tahsis edilmiştir. Engelli hastaların bu odalara yatırılması sağlanır. Tüm hastabaşı ünitelerinde ve WC’lerde hemşire çağrı zili mevcuttur. Hasta yatakları engelli hastaların kullanımına uygun olarak seviye ayarlıdır ve koruyucu kenarlıkları mevcuttur.

Bu hastaların sıcak-soğuk kontrolünün azalması riskine karşı banyo su sıcaklıklarına sınırlama getirilmiştir. Ampute hastalarda, protez kullanımı eğitimi verilir. Hastalar düşme riski açısından kabulde ve yatış süresince periyodik olarak değerlendirilir ve düşme riskine uygun güvenlik önlemleri alınır.

Engelli hastalarda kullanılmak üzere resimli iletişim kartları oluşturulmuştur. Engelli hastalara yönelik olarak hasta iletişiminde kullanılmak üzere özel ekipmanlar oluşturmayı planlıyoruz. Görme engelliler için özel broşürler gibi. Bu hastalara, özellikle yeni engelli hale gelen amputasyon (kol, bacak vb uzuv kesilmesi) hastalarımıza rutin olarak psikolojik destek vermeyi planlıyoruz.

“ENGELLİ HASTALARIN GÜVENLİ VE KONFORLU BİR ŞEKİLDE HİZMET ALABİLMELERİ İÇİN PERSONELE; HASTA TAŞIMA, KALDIRMA VE HASTA TRANSFERİ EĞİTİMİ VERİLİYOR.”

Uz. Dr. Sema Akgün / Memorial Şişli Hastanesi Medikal Direktörü:

. Memorial Sağlık Grubu`na bağlı hastanelerde engelli hastaların sağlığına yönelik olarak ne gibi çalışmalarınız var?
“Memorial hastaneleri bedensel engelli hastalarımızın rahatça hizmet alabileceği şekilde dizayn edildiği için, bu kişiler diğer hastalarımız gibi hastanemizdeki tüm hizmetlerden yararlanabilmektedirler. Ayrıca ihtiyaç durumunda sağlık görevlilerimiz ya da destek birimlerimiz kendilerine refakat eder.”

. Engelliler için özel asansör, özel poliklinik, engellilere eşlik eden özel refakatçi uygulamanız var mı?
“Hastanemizin tüm alanlarında engelli hastalarımızın hizmet almasında herhangi bir engel yoktur. Asansör içlerinde hastalarımızın gün boyu katlara güvenli bir şekilde inip çıkması için yardımcı bir personel bulunmaktadır ve öncelik engelli hastalarımıza sağlanmaktadır. Ayrıca hastane içinde talep edildiğinde engelli hastalarımıza porter’larımız eşlik etmektedir.”

. Engelli hastalara yaklaşım ve yardım konusunda hastane personeli bir hizmet içi eğitim programından geçirildi mi?
“Engelli hastaların hastanemizden güvenli ve konforlu bir şekilde hizmet alabilmeleri için personelimize; hasta taşıma, kaldırma ve hasta transferi eğitimi verilmektedir.”

. Hastanenin girişinden hasta yataklarına ve oturma gruplarına, tuvaletlerine asansörlerine kadar engelli hastalar için neler yapıldı?
“Engelli hastalarımızın kullanması için genel alanlarda ve hasta katlarında engelli tuvaletlerimiz bulunmaktadır. Engelli araçları için özel park alanımız mevcut olup, kendilerinden otopark ücreti alınmamaktadır.”

“ENGELLİ KİŞİLERİN HASTANEDE ÇALIŞMASI VE SAĞLIK HİZMETİ ALABİLMESİ İÇİN GEREKLİ MİMARİ VE TEKNİK ÖNLEMLER VAR”

Y. Mimar Mustafa Uslu / Anadolu Sağlık Merkezi İdari Hizmetler Direktörü:

“Ulusal ve uluslar arası tüm sağlık hizmet sunumu sistemleri kapsamında gerek çalışan, gerek hasta ve hasta yakını, gerekse engelli kişilerin hastane kapsamında, çalışabilmesi ve sağlık hizmeti alabilmesi için gerekli mimari ve teknik önlemler alınmıştır. Ayrıca işletme ve hizmet sunumu kapsamında birçok kolaylık yer almaktadır.

Hastane otoparklarında engelli araçları için binanın tüm giriş noktalarında girişe en yakın noktalarda engelli otopark alanları tahsis edilmiştir. Bu alanların sağlıklı ve doğru kullanımı da güvenlik ve otopark görevlilerince sağlanmaktadır.

Hastane girişlerinde engelli arabalarının, sedyelerin rahatlıkla girişlerine imkan veren geniş kaymaz rampalar yer almaktadır. Hastane ana giriş kapıları, engelli sandalyelerinin girişine ve gerekirse anında şekli değiştirilerek ve kanatları açılarak daha rahat giriş yapılabilecek özelliğe sahip özel döner kapılar ile oluşturulmuştur. Hastane genelinde, takılma, düşme gibi problemlere sebep olabilecek kademe yaratılmamıştır.

Hastanede sunulan sağlık hizmetini kolaylaştırmak ve hızlandırmak için dikey taşımada genel merdiven, tasarım sırasında tercih edilmemiş, merdivenler yalnızca yangın güvenliği ve tahliye yapılabilecek şekilde planlanmıştır. Bu nedenle gerek hasta ve gerekse engelli için standardın üst seviyesinde bir asansör sayısı planlanmıştır.

Hastanedeki asansör sayısı toplam 19 adettir. Bu sayının yarısı engelli kullanımına ve sedye girişine uygun özel tip sedye asansörleridir. Tüm asansörlerin görme engellilerinin rahat kullanımı için asansör butonları üzerinde körler alfabesi ile kat rakamları oluşturulmuştur.

Hastanedeki tüm hasta odaları ve bünyelerindeki banyoları ile tüm muayene odaları dizaynı, hastaların ve engellilerin rahatlıkla kullanımına en uygun şekilde oluşturulmuştur. Hastanenin ana girişinde bir porter ve taşıma sistemi oluşturulmuş olup, gerek hasta ve gerekse engelli tüm hastalar için, özel ithal edilmiş taşıma arabaları ile hastane bünyesinde porter eşliğinde istenilen yere ulaşım kolaylaştırılmıştır.

Ayrıca hastane ana girişinden itibaren danışmada hostes sistemi bulunmakta olup bu hostesler gerek hasta ve gerekse engelli tüm hastalara bina içerisinde eşlik ederek hizmet alımını kolaylaştırmaktadır.

Hastanenin genel WC lerinde bay ve bayan bölümlerinde yeterli sayıda engelli kullanımına uygun özel WC alanları  yapılmıştır.

Hastane genelinde farklı servis alanlarında toplam 35 adet ayrı gruplarda bekleme alanı ve bölgesi bulunmaktadır. Bu bekleme alanlarında farklı ölçek ve dizaynda oturma üniteleri (sandalye, koltuk, çift kişilik koltuk, özel oturma koltuğu, vb.) kullanılmış olup, her türlü kullanıma uygundur.

Hasta yakınları ve konaklama merkezi binasında ise 40 odadan, 2 adet oda engelli kullanımı ve konaklaması için özel olarak dizayn edilmiştir.

Bunların dışında, hastanemizde, Çalışma Bakanlığı kuralları çerçevesinde engelli personel çalışmakta ve bu personelin gerek çalışma alanları gerekse genel kullanımları ile ilgili herhangi bir ergonomik sorun bulunmamaktadır.”