Pankreas Kanserinde Cerrahi Tedavi

Maslak\Altunizade Acıbadem Hastanesi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Güral Onur Ceyhan, pankreas kanseri ve tedavisindeki gelişmeleri anlattı.

PANKREAS KANSERİ NE SIKLIKTA GÖRÜLÜR?

Pankreasta görülen tümörlerin görülme sıklığı nedir? Özellikle de pankreas kanserinin habis tümörlerinin görülme sıklığı nedir? Pankreas kanseri dediğimiz tablo hangi yaş grubunda ortaya çıkar? Kadınlarda mı yoksa daha çok erkeklerde mi sık rastlanan bir tablodur?

Pankreas tümörü eşittir pankreas kanseri değildir. MR’da çekilen görüntülerde çok fazla pankreas tümörlerine rastlıyoruz. Bu oran ciddi bir şekilde arttı. Bu da hekimleri ciddi bir şekilde uğraştırıyor. Çünkü tümörün pankreas kanseri mi ya da takip edilebilecek bir tümör mü bilinmesini gerekir. Kistik ve solit tümörler gibi çeşitli tümörler var. Bunları artık yavaş yavaş ayırt edebiliyoruz. Bunun için her zaman cerrahi ile sonuçlanmıyor. Bu çok önemli bir şeydir. İkincisi, pankreas kanseri tabi hepimizin korktuğu bir şey; çünkü genellikle agresiftirler. Genellikle 60 yaşlarında ortaya çıkıyordu; ama bu gittikçe yukarıya doğru yükseliyor. Yaşam uzadı ve artık 70’lerde 80’lerde bile rastlayabiliyoruz. Ve erken dönemdeyse tedavi edebiliyoruz.

Sinsi ilerleyen bir hastalık mıdır? Yoksa bazı belirtilere yol açar mı? Ya da belirtiler tam tersine hastalık biraz ilerledikten sonra mı ortaya çıkar?

Öncelikle çok sinsi bir hastalıktır. Çünkü hiçbir şey yokken bir gün bir sarılık geçirme durumu yaşanabilir. Bir anda hastanın pankreas kanseri olduğunu, belki de metastazlı bir kanser olduğunu yani çok ileri evrede olduğunu anlayabiliyoruz. Bazı hastaları da şanslı görüyoruz. İleri seviyede bile yakalayabiliyoruz. Pankreas başı veya gövdesinde olan tümörlerde genelde hastalara karın ve sırta vuran ağrılar yapar. Son zamanlarda sağlıklı bir bireyin bir anda diyabet olması da önemli bir işaret olabilir. Bu açıdan tip 1 veya 2 diyabet olan kişilerde pankreas kanserine daha sık rastlanabilir. Ama bu daha çok sırf obezite ile diyabetik olmuş olan hastalardır. Yani bunların hepsi bir anda olursa o zaman hastaların pankreas kanseri olma riski artar. Bunu dışında alkol ve sigara da önemli etkenlerdir.

PANKREAS KANSERİNDE TEŞHİS

Pankreas kanserinden şüphelenirseniz ne tür tetkikler istiyorsunuz? Bazı laboratuvar tetkikleri de pankreas tanısını destekleyebilir mi?

Bu kanser türünde prostat kanserindeki gibi kandan PSA değerine bakma gibi bir durum yok. C19-9 olarak bilinen bir kanser tümör markerı var. Ama bunlar da her pankreas kanserinde yoktur. Pankreas kanserinde bu değeri yüksek olan hastalar vardır. O zaman bu değerlendirilir. Ameliyat edilir veya kemoterapi verilir. Daha sonra da o değerin düşmesi ya da yükselmesi izlenir. Bazı hastaların büyük tümörleri olsa da markerı yüksek değildir. Onun için mevcut olan hastalarda kullanılır. Ama olmayanların da aslında rakamı çok yüksektir. İlk tanı olarak hastaya bir bilgisayar tomografisi yapmak gerekir. Bu bilgisayar tomografisinde hastanın herhangi bir pankreas kitlesi olup olmadığını görülebilir. Tabii daha çok genç hastalarda MR da kullanabilir. Ama yine de standart, bilgisayar tomografisidir.

PANKREAS KANSERİNDE TEDAVİ

Günümüzde pankreas kanserinin tedavisine yaklaşım nasıl değişti? Bundan herhalde çok kısa bir süre öncesine kadar pankreas kanseri, tedavisinde çok başarılı sonuçlar alınabilen bir kanser türü değildi. Günümüzde ne gibi değişmeler oldu?

Pankreas kanseri yakalanan hastanın üç kategorisi vardır. İlk grup, genelde yüzde 50 oranında görülür. Bu grup tanıda metastazla beraber tanı alan hastalardır. Bunlar en çok korktuğumuz hastalar. Çünkü eski zamanda kemoterapilerle 6-9 ay veya maksimum 1 senede hastaları kaybediyorduk. Ama şimdi yeni kemoterapilerle 2 sene ve ötesine ulaşabiliyoruz. Maalesef hasta kurtarılamıyor; ama büyük bir zaman katkısında bulunuluyor.

İkinci kategorideki hastalar genelde yüzde 20 seviyesinde görülür. Lokal kontrollü, hiçbir damara sıçramamış pankreaslı hastalardır. Bu hastalara direkt cerrahi uygulanır. Cerrahiden sonra akyuvar dediğimiz cerrahi etkisini güçlendiren kemoterapiyle yüzde 40 oranında beş yıl sağ kalım sağlanabilir. Oranda çok ciddi bir gelişme var. Eskiden yüzde 15-20 oluyordu. İkinci grup çok ilginç bir gruptur; çünkü genelde metastazı olmaz ama lokal olarak pankreasın etrafında bütün vücudumuz için önemli sayılan büyük sayıda damarlara yayılımı varsa ameliyattan temiz çıkma oranı azalır. Artık ciddi etkileyici kemoterapiler var. Ameliyattan önce kemoterapilerle ve bazı ülkelerde kemo-radyoterapilerle bu tümör küçültülebilir ya da tümörün içindeki bütün kanser hücreleri yok edilebilir ve bu hastalara hemen sağ kalımı sağlayabilecek bir ameliyatlar sunulabilir. Bu 15-20 sene önce yapamayacağımız bir şeydi ve artık ciddi bir şekilde umut veriyor.

Pankreas kanserinin tedavisinde girişimsel yöntemler de var mı?

Şu an deneniyor ve kesin bir sonuç alınmadı. İlk tedavinin her zaman cerrahi olması lazım; ama cerrahi uygulanamayan hastalar da olabiliyor. Hastanın cerrahiyi başarabilecek bir duruma getirilmesi gerekiyor. Bu hastalarda yakma, dondurma gibi yöntemler de kullanmak gerekebilir.

PANKREAS KANSERİNDE CERRAHİ TEDAVİ

Pankreas kanserinin cerrahi tedavisi nasıl yapılıyor? Ameliyat tekniklerinde bir takım gelişmeler var mı?

Pankreasın başı, ortası, gövdesi ve kuyruğu var. Buna göre tümörü çıkartmak cerrahi yöntemler de değişir. Kısacası lokalizasyonun yerine göre cerrahi türü planlanır. Kuyrukta olursa ameliyat çok kolaydır. Genellikle kuyrukla, dalakla beraber pankreas çıkartılır ve herhangi başka bir yeni bağlantı gerekmez. Pankreasın başında olunca 12 parmak bağırsağın da içine alındığı bir durum olur. Yani tam mideyle safra yolunun buluştuğu bir yer. Komple o alanın çıkarılması gerekir. Bunu yapınca da safra, pankreas ve mideyle yani 3 tane yeni bölgeyle bağlantı kurulması gerekir. Bu yönteme Whipple ameliyat denilir. Bu operasyonun deneyimli ellerde yapılması gerekir. Son gelişmelerle artık sol pankreatektomideki tümörler laparoskopik; yani minimal invaziv, kapalı ameliyat dediğimiz teknikle veya robotik olarak yapılabilmektedir. Bu ameliyatlar hastayı daha az etkiler ve daha az hastanede kalmasını sağlar. Hastanın konforunu sağlayan; ama aynı zamanda onkolojik olarak, kanser tedavisini olumsuz etkilemeyecek şekilde yapılıyor.

Pankreas kanseri için bir tarama programı var mıdır? Özellikle belli aralıklarla hekime gitmeleri gereken kişiler bulunuyor mu?

Maalesef kolon kanseri ya da prostat kanseri gibi bir tarama sistemi mevcut değil. Erken evrede yakalayan hastalar genelde şansına yakaladığımız hastalar oluyor. Genel olarak kişilerin yaşlarına göre var olan genel taramaları yaptırmalıdırlar. Bu taramalar sırasında belki saptanabilir. Onun dışında eğer vücutta var olan ağrı geçmiyorsa mutlaka doktora gidilmelidir. Bu ağrının nedenini bulmak gerekir.