Peptik Ülser Ve Tedavisi

Peptik ülser ve tedavisi
Mide ve onikiparmak barsağının iç yüzeyinde oluşan yaralara peptik ülser adı verilir. Mide ülserlerinin % 70’inden, onikiparmak barsağı ülserlerinin % 90’nından Helicobacter pylori adı verilen bir mikrop sorumludur. Barry Marshall adlı Avustralyalı bilim adamı 1983 yılında ülserin nedeninin bakteri olduğuna kimse inanmadığı için  keşfettikleri bakteriyi kendisi içmiş ve kendi midesinde gastrit olduğunu ispatlamıştır. Helicobacter pylori’nin sorumlu olmadığı ülserlerin hemen hepsinde neden, ağrı kesici-romatizmal ilaçlardır. Helicobacter pylori’nin antibiyotik ve mide ilaçları ile tedavisi mümkündür ve başarılı tedavi ile hastalık genellikle bir daha tekrarlamaz.

Mide ve onikiparmak barsak ülserleri (Peptik ülserler)
Mide besinlerin parçalanması ve sindirilmesi için bol miktarda asit ve pepsin salgılamaktadır. Salgıladığı asit ve pepsinin midenin kendi yüzeyine zarar vermemesi için çeşitli organizmanın koruma mekanizmaları vardır. Helicobacter pylori adı verilen bulaşıcı bir bakteri ya da ağrı kesici ilaçlar mide yüzeyini koruyan mekanizmalarda yetersizliğe yol açmakta ve bunun sonucunda da mide yüzeyinin bütünlüğünde bozulmalar (ülserler) ortaya çıkmaktadır. Özellikle Helicobacter Pylori infeksiyonunun yaygın olduğu ülkemizde mide ve on iki-barsak (duodenum) ülserleri oldukça sık görülmektedir. Her 10 kişiden biri hayatlarının bir döneminde peptik ülser hastalığına yakalandığı bilinmektedir.

Peptik ülser belirtileri nelerdir?
Mide ve onikiparmak barsağı ülserleri karnın üst kısmında  bazen sırta  doğru yayılan ağrılara neden olurlar. Bu ağrılar kimi hastalarda yanma, kimi hastalarda kazınma kimi zamanda kramp tarzında olabilir. Bazen hiç ağrı olmaksızın ekşime, midede dolgunluk hissi, kilo kaybı gibi yakınmalar görülebilir. Peptik ülserler her zaman hastada yakınmaya neden olmazlar. Bazen hiçbir yakınma yok iken hastalık,  mide kanaması yada nadiren mide delinmesi gibi komplikasyonlar ile  ortaya çıkabilir.

Peptik ülser tanısı nasıl konulur?
Mide ve on iki-barsak ülserinin kesin tanısı gastroskopi ile konulur. Gastroskopi imkanı olmadığı durumlarda baryumlu mide duodenum grafisi de tanıya yardımcı olabilmekte ise de bu yöntem ile yüzeysel ve küçük ülserler gözden kaçabilmektedir. Ayrıca mide ve onikiparmak ülseri olan her hastada Helicobacter Pylori infeksiyonu olup olmadığı araştırılmalıdır.

Peptik ülser tedavisi
Helicobacter pylori mikrobu nedeni ile ülser hastalığı olan hastalarda öncelikle 7-14 gün süre ile 2 ayrı antibiyotik ve bir  mide asidini ortadan kaldıran ilaç (Omeprol, Lansor, Nexium, Pariet vb) ile üçlü tedavi yapılmalıdır. Daha sonra tedaviye mide asidini ortadan kaldıran ilaçlarla 4-8 hafta kadar devam edilmelidir. Helicobacter pylori  infeksiyonu olayan hastalarda sadece mide asidini ortadan kaldıran ilaçlar ile 4-8 haftalık bir tedavi yeterli olmaktadır. Ağrı kesicil ilaçlar nedeni ile ülser oluşmuştuğu durumlarda  ( Aspirin, romatizma ilaçları vb) kullanılıyor ise ülser tedavisi süresince mümkünse kesilmelidir.

Peptik ülser ve diyet
Eski yıllarda uygulanan katı ülser diyetlerinin ülser hastalığının tedavisine bir katkı yapmadığı artık bilimsel çalışmalar ile gösterilmiştir. Ülser hastalarının uzak durması gereken üç şey; alkol, sigara ve ağrı kesici ilaçlardır (aspirin, voltaren, apranax, endol vb). Bunların ülser gelişiminde rol oynadıkları ve ülser iyileşmesini geciktirdikleri iyi bilinmektedir. Hastayı yediğinde özellikle rahatsız eden besinlerden kaçınılabilir. Bu hastalara günde 3 öğün düzenli beslenmeleri önerilmektedir.

Peptik ülser tedavi edilmez ise neler olabilir?
Uygun tedavi almamış ülser hastalığı kanama, delinme, darlık gelişimi gibi komplikasyonlara neden olabilir. Ülser kanamalarının büyük bir kısmı endoskopik yolla tedavi edilebilmektedir. Ülsere bağlı darlık gelişiminde hastaların bir kısmında ilaçlarla bir kısmında endoskopik tedavi yapılabilmektedir. Ancak uzun sürmüş (kronik ) ülser darlıklarında cerrahi müdahale gerekmektedir. Ülser nedeni ile mide veya barsak duvarında delinme oluşmuş ise tek tedavi cerrahidir.

Peptik ülser kansere dönüşebilir mi?
Hayır mide ve onikiparmak barsak ülserlerinin kansere dönüşme riski yoktur. Ancak özellikle mide kanserleri ülser yapısında da olabildiğinden baştan tanının yanlış konabilmesi söz konusu olabilir. Bu nedenle mide ülseri varlığında mutlaka ülserden parça alınarak (biyopsi) patolojiye gönderilmesi ve 2 ay içinde ülserin iyileştiğinin endoskopi ile teyit edilmesi gerekmektedir. İyi huylu peptik ülser komplikasyonları arasında kanserleşme yoktur.

Prof. Dr. Hülya Över Hamzaoğlu
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı