Polikistik Over Sendromu

Düzenli adet görmek kadınların sağlığını ve özellikle de üreme sağlığını nasıl etkiliyor? Düzenli adet görememenin altında hangi problemler yatıyor olabilir? Polikistik Over Sendromu başka ne tür yakınmalara yol açar? Sadece adet düzensizliğine mi sebep olur yoksa birtakım başka şikayetleri de olur mu? Kişide Polikistik Over Sendromu varsa ve çocuk istiyorsa uyguladığınız tedavilerle doğal yollarla gebe kalabilir mi? Yoksa bazı durumlarda tüp bebek tedavisine ihtiyaç olabilir mi? Yumurtalık rezervi az olan kadınların çocuk sahibi olma şansı var mı?

İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi  Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Opr. Dr. Aret Kamar polikistik over sendromu ve gebeliğe etkileriyle ilgili soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘DÜZENLİ ADET DÖNGÜSÜ HER KADINDA FARKLIDIR’’

. Düzenli adet görmek kadınların sağlığını ve özellikle de üreme sağlığını nasıl etkiliyor?
‘‘Kadının yumurtalığı her ay bir yumurta üretir. Bu yumurta hipofiz bezinden salgılanan hormonların etkisiyle yumurtaların içinden büyümeye başlar. Aslında ilk önce birçok yumurta büyümeye başlar. Ama mekanizma öyle yaratılmış ki, hipofizin salgıladığı hormonlara en duyarlı olan yumurta büyümeye başlarken diğer yumurtaların büyümesini baskılar. Dolayısıyla kadınlar kendi kendilerine adet görürken, bir yumurta büyür, büyüyen yumurta östrojen hormonu salgılar.  Östrojen hormonu rahmin içerisinde kalınlaşmaya neden olur. Daha sonra yumurta gittikçe büyüyerek bir yerden sonra yine hormonların etkisiyle yumurtlama denilen olay gerçekleşir.

Yumurtlama olduktan sonra yumurta içerisinden atan kesecik kan dolar ve bu defa progesteron hormonu salgılamaya başlar. Progesteron hormonu da rahim içinde kalınlaşan dokuyu sekresyon denilen duruma sokar. Bu da; eğer o atılan yumurta sperm ile karşılaşır da bir embriyo oluşursa rahme geldiğinde yerleşmesini kolaylaştırır ve daha uygun ortama çevirir. Ama yumurtayla sperm karşılaşmaz ve gebelik oluşmazsa; yumurtlamadan sonra salgılanan progesteron hormonu ve oluşan o korpus luteum dednilen cisimciğin ömrü biter. Ömür bittiği zaman yavaş yavaş progesteron seviyeleri düşmeye başlar ve kadın adet kanaması görür. Bu döngü kadından kadına değişir. İlla 28 günde bir olmak zorunda değildir. Düzenli adet olmak demek kaç günde bir olursa olsun o düzende ilerlemesi demektir. Düzenli adet görmek bir kadının yumurtladığını gösterir. Düzenli adet görmenin temelinde yumurta büyümesi, östrojen salgılanması, yumurtlama oluşumu, progesteron salgılanması ve sonrasında adet görülmesi şeklinde bir döngü vardır. Eğer bu döngü olmuyorsa kadında adetin ne zaman geleceği belli değildir. Bir kadın düzenli olarak adet görüyorsa hiçbir test yapılmadan bile o kadının yumurtladığı çok net olarak söylenebilir. O zaman çocuk sahibi olamama sebebi başka bir şeylere dayanmaktadır.’’

EĞER DÜZENLİ ADET GÖRÜLMÜYORSA…

. Düzenli adet görememenin altında hangi problemler yatıyor olabilir?
‘‘Utrasonla bakıldığında rahmin yapısı, rahmin iç tabakasının yapısı, yumurtalığın durumu ve daha pek çok şey anlaşılır. Hasta, düzensiz adet görüyorum, diye geldiğimde problem temel olarak üç tane şeye dayanabilir. Beyin, yumurtalığa yeterli uyarı yollamıyordur. Kadının yumurtalığı tamamen normaldir ama yumurta üretmiyordur. İkincisi, yumurta rezervi azdır; yani beyin normal çalışıyordur ama yumurtalık ona yumurta yetiştiremiyordur. Üçüncü olarak da, yumurtalıkta bol bol yumurta vardır. Bu da polikistik over denilen durumdur. Bu, ultrasonla bakıldığında anlaşılır. Temel olarak hipofiz bezinin salgıladığı FSH hormonu değerlerine kontrol etmek için yapılan birkaç kan testi de vardır. Dolayısıyla hormon testleri yapılarak ve ultrasonla bakılarak yumurtlama probleminin nereden kaynaklandığı ve bunun için ne yapılması gerektiği çok rahatlıkla anlaşılır.’’

Op. Dr. Aret Kamar

ADET DÜZENSİZLİĞİNİN YOL AÇTIĞI PROBLEMLER

. Polikistik Over Sendromu başka ne tür yakınmalara yol açar? Sadece adet düzensizliğine mi sebep olur yoksa bir takım başka şikayetleri de olur mu?
‘‘Polikistik Over Sendromu vücutta insülin direnciyle beraber giden bir durumdur. Hipofizin normal hormon üretimine rağmen yumurta üretimi yeterli değildir. Eğer bir de kadın kilo aldıysa iyice yumurta üretmez hale gelir. Tabii ki bu, genel bir endokrin hastalık olarak değerlendirilmelidir. Polikistik overda kilo alma, tüylenme problemleri görülebilir. Adet düzensizliği olabilir de olmayabilir de. Adet düzensizliği varsa; çocuk olmama, ileriki yaşlarda metabolik problemlere bağlı olarak yağlarda yükseklik, yağlarda yüksekliğin yol açtığı damar sertliği riskinin daha artması,  ileride meme ve rahim kanseri risklerinin biraz daha fazla olması gibi pekçok problemler yaratabilir. Ama kadınlar en çok kistik lafını duyduklarında endişelenirler. Aslında yumurtalığın içerisinde birçok yumurta olduğu için polikistik denir. Ameliyat edilmesi gereken bir durum kesinlikle değildir. Sadece kadının kendini koruması gereken bir durumdur.

Eğer problem adet düzensizliği ise ve kadın çocuk istemiyorsa, en başta yapması gereken kilosu fazlaysa kilosunu düşürmektir. Çünkü polikistik over sendromlarının bir kısmı kilo normale geldiği zaman düzgün yumurtlar hale gelir. Eğer çocuk istiyorsa, o zaman yumurtaları çalıştırmak gerekir. Kendi kendine çalışmayan yumurtaya hap verilerek ya da iğneler kullanılarak yumurtalıktan yumurta çok rahatlıkla üretilebilir. Aslında en kolay hastalar, polikistik over hastalarıdır. Yumurtalıkta bol bol yumurta varsa, onları yönetmek ve hastaya çocuk vermek çok kolaydır. En zorlanılan hasta grubu yumurtalığında yumurta çıkmayanlar yani yumurtası az olanlardır.’’

‘‘HASTALARIN YÜZDE 80’İ MUAYENEHANE TEDAVİSİYLE HAMİLE KALIR’’

. Kişide Polikistik Over Sendromu varsa ve çocuk istiyorsa uyguladığınız tedavilerle doğal yollarla gebe kalabilir mi? Yoksa bazı durumlarda tüp bebek tedavisine ihtiyaç olabilir mi?
‘‘Hastaların yüzde 80’i muayenehane tedavileriyle hamile kalırlar. Polikistik overde tüp bebek yapmak kolaydır. Çünkü polikistik overde yumurtalar toplanıp uygun zamanda iğneleri verilir. Yaşa bağlı olarak rahmin içerisinde bir ya da iki tane bebeğe verilir ve kadın hamile kalır. Aslında polikistik overde muayenehane tedavilerini yapmak daha zordur. Çünkü polikistik overde ilacın dozu istediği kadar kısılsın, ya doz yetersiz gelir ve yumurta büyümez ya da o kadar çok yumurta büyür ki tedavi iptal edilir. Polikistik overde en çok korkulan, pekçok yumurta büyüdüğü için, ikiz, üçüz, beşiz olma ihtimalidir. Onun için polikistik overde ama muayenehane tedavisiyle ama tüp bebek tedavisiyle çocuk olur. Ama polikistik over olanların çoğu, zaten muayenehane tedavisinde gebe kalırlar.’’

‘‘YUMURTA TOPLAMA İŞLEMİNDE ÇOK HAFİF ANESTEZİ VERİLİR’’

. Yumurtalık rezervi az olan kadınların çocuk sahibi olma şansı var mı?
‘‘Yumurtalık rezervi az olan kadınlar kesinlikle çocuk sahibi olabilirler. Yumurtalık rezervinin az olması özellikle 25 yaş kadınlarını endişelendirmektedir. Çünkü ne zaman menopoza girecekleri belli değildir. Hele bekarsa iyice strese girer. Kadın evli değilse yumurtalar biriktirilip dondurulabilir ve saklanabilir. Bu, Türkiye’de legaldir. Kadın evli ise, normalde kadınlar bir tane yumurta atarak gebe kalırlar. Demek ki kadının yumurtalığı bir tane bile yumurta veriyorsa biz o bir yumurta ile gebelik elde edebiliriz. Tabii ki çok yumurtası çıkanların şansı her zaman daha fazladır. Ama yumurtası az olan çocuksuz kalır diye bir durum kesinlikle yoktur. FSH ve AMH tahlillerinin iyi çıkmaması çocuk olmayacak anlamını taşımaz. Sadece rezervin düşük olduğunu gösterir. Kadının yaşı genç ise iyi bir yumurta her zaman gebelik getirir. Tüp bebekte tedavi, yumurta üretimi ve yumurtayla spermin karşılaştırılmasıdır. Eğer kadının yumurtalığı çok yumurta verebilecek yumurtalıksa, iğnelerle yumurtalıkta yumurta üretimi arttırılır. Ama kadının yumurtalığı çok yumurta vermeyecek bir yumurtalıksa doğal tedaviler yapılır. İğne eziyeti ve masrafı bir kenara bırakılarak ya hap verilir ya da yumurtalığın kendi ürettiği yumurtalar yumurtlama zamanı geldiğinde dışarıya alınır. Dışarıda, erkeğin sperm ile birleştirilerek rahmin içerisine konur. Yumurta toplama işleminde çok hafif bir anestezi verilir.