Polikistik Over Sendromu Olanlar Hamile Kalabilir Mi?

Polikistik over sendromu ve tedavisini İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi’nden Kadın Doğum Uzmanı Op. Dr. Suzan Gençsoy anlattı.

ANNELİĞE ENGEL Mİ?

. Polikistik over sendromu nedir? Polikistik over sendromu anneliğe engel midir?

‘‘Polikistik over sendromu bir hastalık değildir. Ancak genetik geçişi olduğu tespit edilen bir endokrin bozukluk gibi tanımlanır. Genelde ailesel olarak bir sonraki nesile geçer. Akdeniz bölgesinde daha sık rastlanır. Bu durumdaki kadınların şikayetleri farklı olabilir. Kadınlar genelde adet düzensizliği, ciltte tüylenmede artış, sivilcelenme, erkek tipi kıllanma gibi şikayetlerle başvururlar. Bu tür şikayetlere yapılan ultrason ve genel tetkikler sonucunda polikistik over sendromu tanısı konulur. Polikistik over sendromunun kadınlar arasında görülme oranı yaklaşık yüzde 5-10’dur. Gebelik doğrudan yumurtlamayla alakalı olduğundan yumurtlamada gecikme olduğu veya yumurtlama olmadığı zaman gebelik oluşmaz. Ancak farklı yöntemlerle bu yumurtlama kontrol altına alınabilir. Tedavi altında yumurtlama sağlandığında da normal yoldan gebelik elde edilebilir.’’

ADET DÜZENİ ÖNEMLİ!

. Adet düzeninin polikistik over sendromunda nasıl bir önemi vardır?

‘‘Normalde doğurganlık çağındaki bir kadında ayda bir defa yumurtalıkta bir tane yumurta folikülü gelişir. Olgunluk derecesine geldikten sonra bu yumurta folikülden dışarı batın içerisine atılır. Buna yumurtlama denir. Eğer gebelik oluşmazsa bu süreçten 15 gün sonra kadın adet görür. Ortalama 23-31 gün arasında bir adet döngüsü normaldir. Ancak bazı durumlarda yumurtlama olmaz. Yumurtlama gelişim esnasında duraklar ve adet kanamaları uzar. Kadın 2-4 ayda bir adet olur. Bu durum polikistik over sendromunu akla getirmeli ve muhakkak bir jinekoloğa başvurulmalıdır.’’

TANI NASIL KONULUYOR?

. Polikistik over sendromu tanısı nasıl konulur? Hangi tetkiklerden faydalanılır?

‘‘Başvuran hastanın muhakkak bir adet düzensizliği hikayesi olur. Onun yanında aşırı kilo, erkek tipi kıllanma, sivilcelenme, ciltte yağlanma ve insülin direnci gibi şikayetlerle geldiklerinde öncelikle muayene edilir. Sonrasında yapılan ultrason görüntüsünde yumurtalıklarda çok tipik olarak küçük kistler gözlenir. Halk arasında kist denilen bu oluşumlar aslında gelişim esnasında duraklamış yumurtalardır. Yanı sıra birtakım hormon testleri yapılarak FSH ve LH oranına bakılır. Bunların yanına klinik belirtiler de sıralanarak teşhisi konulur.’’

TEDAVİ NASIL YAPILIYOR?

. Polikistik over sendromunun tedavisi nasıl yapılır?

‘‘Polikistik over sendromunun tedavisi yoktur. Ancak belirtilere yönelik tedavi yapılabilir. Eğer çocuk isteği yoksa aylık düzenli adet görmesini sağlamak için birtakım hormonal ilaçlar kullanılır. Ancak gebelik isteği varsa ve kısırlıkla birlikte seyrediyorsa gebelik elde etmek için farklı ilaçlar ve tedaviler kullanılır. Çoğu zaman sadece tabletlerle yumurtlama sağlanabilir ve normal yoldan gebelik oluşabilir. Bazen başka etkenler de karışıp normal yoldan gebelik olmadığında yardımcı üreme tekniklerine başvurulur. Aşılama tedavisi veya tüp bebek tedavisi yapılması zorunlu olabilir.’’

BELİRTİ YOKSA...

. Polikistik over sendromu tedavisi gören bir kadın normal yolla hamile kalabilir mi?

‘‘Bazı durumlarda polikistik over sendromu olmasına rağmen kadın düzenli adet görür. Polikistik over sendromu belirtisiz ise, farklı bir adet düzensizliği yoksa normal yoldan gebe kalabilirler. Ancak düzensiz yumurtlaması varsa şansı azalır ve birtakım ilaçlarla yumurtlama sağlanabilir. Yumurta gelişiminin etapları; büyümesi, olgunlaşması 2-3 günde bir ultrasonda gözlenir. Bir yandan da hormonal testlerle bu teyit edilir ve yumurtlama günü tespit edilebilir. Ancak bazı durumlarda eşlik eden başka sebepler de olur. Tüplerle veya endometriumla ilgili sıkıntı olabilir veya eşinin sperm sayısıyla ilgili problem vardır. O zaman aşılama veya tüp bebek gibi yardımcı üreme tekniklerine başvurulur ve gebe kalma şansı çok daha yüksek olur.’’

POLİKİSTİK OVER SENDROMUNDAN KORUNMAK MÜMKÜN MÜ?

. Polikistik over sendromundan korunmak mümkün müdür?

‘‘Polikistik over sendromu önlenemez. Kadınların bununla yaşamayı öğrenmeleri gerekebilir. Çünkü buna eşlik eden başka sıkıntılar olabilir. Kolayca kilo alabildikleri için hayat boyu beslenmelerine dikkat etmelidirler. Karbonhidrattan daha yoksun beslenmeleri; diyetisyen eşliğinde kilo vermeleri gerekebilir. İlerleyen zamanlarda insülin direncinden dolayı şeker hastası adayı olabilirler. Daha erken yaşta tip-2 diyabet hastası olma ihtimalleri artar. Yağlanma, tüylenme gibi ciltle ilgili sıkıntılar yaşayabilirler ve bunları kontrol altına almak için bazen hormonal ilaçlar da kullanmaları gerekebilir. Ailesinde polikistik over sendromu olan bir kadın mutlaka jinekolojik muayene olmalıdır. Böylece hem sendrom hem de eşlik eden belirtiler tespit edilir. Bu muhakkak kendisinin de böyle problemleri yaşıyacağı anlamına gelmez. Ancak eşlik eden belirtiler varsa da erken yaşta kontrol altına alınmış olur.’’

DİYABETLE İLİŞKİSİ NE?

. Polikistik over sendromunun diyabetle ilişkisi nedir?

‘‘Bu hormonal dengesizlikle beraber kadının yumurtalık yapısında androjen hormonu daha yüksek derecede salgılanır. Bununla ilgili ciltte birtakım sıkıntıların yanı sıra insüline karşı direnç de oluşur. İnsülin glikozun ek hücrenin içerisine girmesine yardımcı olan bir enzimdir. Ancak bu durumda insülin hücreler bu insüline cevap vermezler ve daha fazla insülin salgılanmasına sebep olurlar. Böylece insüline karşı direnç oluşur. Bu tip-2 diyabet hastalığının oluşumunda bir temeldir. O yüzden polikistik over sendromu varsa kadınların özellikle endokrin ve kadın doğum uzmanlarının takipleri altında olmaları gerekir. Uygun bir diyetle bazen de ilaç tedavisiyle bu süreci uzatabilirler ve kontrol altına alabilirler.’’

TÜP BEBEK TEDAVİSİNİN FAYDASI...

. Polikistik over sendromlu olup tüp bebek tedavisi ile gebe kalan bir kadın ile normal yollarla hamile kalan bir kadın arasında ne fark vardır?

‘‘Polikistik over sendromlu kadınlarda bazen tüp bebek tedavisi yapmak ihtiyacı doğabilir. Bu durumlarda ilaç dozları yumurtalığın yapısına, yumurta sayısına göre belirlenir. Çok düşük dozlarda ilaç kullanıldığı halde bir sürü yumurta oluşur. Bunun kontrol altına alınması gerekir. Çünkü çok yumurta oluşması bazen hiperstimulasyon sendromuna neden olur. Çok fazla embriyo gebelik şansını daha da arttırır. Kullanılmayan embriyolar dondurulup saklanabilir. İlerleyen zamanda başarısız bir gebelik oluşursa veya ikinci-üçüncü çocuk istedikleri zaman hiç yumurta toplanmadan direkt dondurulmuş embriyolar çözülerek tekrar gebelik oluşabilir.’’

HİPERSTİMULASYON SENDROMU NEDİR?

. Hiperstimulasyon sendromu nedir?

‘‘Tedavi aşamalarında normalden fazla yumurta büyüdüğünde yumurtalığın salgıladığı bazı hormonlardan dolayı karın içerisinde birtakım sıvılar birikir. Tabii mineral dengesi de bozulduğu için bu kontrol altına alınmazsa daha kötü yan etkileri olabilir. O yüzden hiperstimulasyon oranı polikistik overli hastalarda daha yüksek olduğundan bunu kontrol altında almak için tedavi aşamalarında çok düşük dozda farklı ilaç kullanılır. Böylece hiçbir problem yaşanmaz.’’