Polikistik Over Sendromu Üremeye Engel mi?

Kadınlarda görülen ve üreme sağlığını da etkileyebilen polikistik over sendromu ile ilgili bilgiyi İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Emre Karatekelioğlu verdi.

BELİRTİLERİ NELER? .

Polikistik over sendromu nasıl bir problemdir? Ne sıklıkta rastlanır? Daha çok genç kızlarda mı görülür?  

‘‘Polikistik over, genellikle genç kızlarda daha sık rastlanan bir durumdur. Ama hayatın üreme çağının hemen hemen çok büyük bölümünde de devam eder. Polikistik overde, poli yumurtalıktaki folikülleri, over de yumurtalıkları tarifler. Her kadın belirli sayıda yumurtayla doğar (yaklaşık 2,5 milyon) ve doğumla birlikte bir harcanma başlar. Bu harcanmayla birlikte buluğ çağına gelindiğinde sayı 500 bine düşer. Polikistik overde ise bu harcanma daha yavaştır. Dolayısıyla bu kadınların kendi yaşıtlarına göre yumurtalıklarında her zaman daha fazla sayıda folikül (yumurta hücresi) olur. Harcanması gerekli olan bazı foliküller hayatta kalırlar ve yaşamlarına devam ederler. Bu da yumurtalık deposundaki folikül sayısının normale göre daha az azalmasına sebep olur. Ama bu folikülleri normal foliküllerden ayıran bazı özellikler vardır. Bir kere beynin büyü sinyaline karşı az duyarlıdırlar. Bu da adet gecikmelerine sebep olur. Bu foliküllerin diğer bir özelliği erkeklik tipi hormonları daha fazla üretmeleridir. Buna bağlı olarak bu kadınlarda normal yaşıtlarına göre daha fazla tüylenme olur. Sendrom denildiğinde birden çok belirtinin bir arada olması gerekir. Örneğin ultrasonda bakıldığında normal yaşıtlarına göre daha fazla sayıda foliküllerinin olması (bu sayı genellikle tek bir yumurtalıkta adet döneminin başında en fazla 10 tane folikül iken 20’nin üzerinde olması), buna ya adet düzensizliğinin ya tüylenmenin ya da her ikisinden birinin eşlik etmesidir. Polikistik over sendromu toplumda oldukça sık görülür. Bugün her 10 kadından birinde polikistik over sendromu vardır.’’    

TÜYLENME EN ÇOK HANGİ BÖLGELERDE OLUR?

. Tüylenme daha çok vücudun hangi bölgelerinde olur?  ‘

‘Tüylenme daha çok yanaklarda, çene altında, göbek çevresinde, göğüs çevresinde ve baldırlarda olur. Erkek tipi tüylenme denildiğinde renk olarak daha koyu ve biraz daha sert olabilecek bir tüylenme görülür. Bu tüylenme için çoğunlukla kozmetik olarak çözüme gidilir. Ama alt planda polikistik over sendromunun da olacağı hiçbir zaman akıldan çıkarılmamalıdır. Çünkü böyle bir durumda temel tedavi tıbbi tedavidir. Kozmetik tedavi tıbbi tedaviyle birlikte kullanılmalıdır. Tek başına kozmetik tedavi geçici bir sonuç verebilir. Beraberinde özellikle de adet düzensizliği varsa (normalde düzenli adet denilmesi için kadının adetinin ilk gününden diğer adetinin ilk gününe kadar geçen sürenin alt sınırı 24 gün üst sınırsa 35 gündür) bu 24 günden daha kısa olmamalı, 35 günden daha seyrek aralıklarla adet görülmemelidir. Polikistik over sendromunda genellikle gecikir; bazen 2-3-6 ay hiç adet görülmediği olabilir. Ama 35 günün hep üstündedir. Dolayısıyla bu aynı zamanda yumurtlamanın olmadığının da bir belirtisi olabilir. Özellikle adet düzensizlikleriyle görülen tüylenmeler, özellikle de genç yaşlarda mutlaka polikistik over sendromunu da akla getirmelidir.’’    

. Polikistik over sendromu hiç adet görmemeye ya da çok geç adet görmeye yol açabilir mi?  

‘‘Polikistik over sendromlu kız çocuklarının ilk başvuruş şikayetleri bazen geç adet görmeleri bazen buluğ çağına girişte adet görmemeleridir. Bazen de hiç ilaç kullanmadığı, müdahale edilmediği zaman 6 ayda bir defa ya da bazen senede bir defa adet gören kız çocukları da olabiliyor. Kız çocukları utangaç olduğu için bunu saklayabiliyorlar. Ama iyi takip eden anneler genellikle çok kısa sürede bir problem olabileceğini artık tespit edebiliyorlar.’’  

İNSÜLİN DİRENCİNE NEDEN OLUR MU?

. Polikistik over sendromu metabolik bir probleme (insülin direnci) de neden olur mu?  

‘‘İnsülin direnci polikistik overle birlikte üzerinde en çok çalışılan konulardan biridir. İnsülin direncinin mi polikistik overe sebep olduğu yoksa polikistik overin sonucunda mı insülin direncinin oluştuğu net olarak her zaman ortaya konulamamaktadır. Ama özellikle kilolu olan polikistik overlerde insülin direnci daha fazla görülmektedir. O yüzden kiloyla birlikte polikistik over tanısı alan kadınlarda mutlaka insülin direncinin de taraması yapılmalıdır. Sonra da buna yönelik tedavi ve bu tedaviyle birlikte diyet ve kilo verilmesi mutlaka önerilir. Evlendikten sonra çocuk sahibi olamayan ve polikistik over tanısı almış, adet düzensizliği olan ve gebelik planlayan anne adaylarında ilk araştırılan ve tedavi edilen insülin direnci olmaktadır. İnsülin direnci yoluna koyulmadan çocuk tedavisine başlanılmaz.’’  

KİLO VERMEK ÖNEMLİ!

. Çocuk sahibi olamama durumu polikistik overin şiddetine göre değişir mi?  

‘‘Polikistik over sendromunun birçok tipi vardır. Polikistik over zayıf olup adet düzensizliği yaşamayan ya da polikistik over zayıf olup tüylenmesi olan polikistik over gibi. Polikistik overin herkeste standart bir klinik seyri olmaz. Polikistik overin gebeliğe engel olabilmesi için yumurtlamayı engellemesi ve adet düzensizliğine sebep olması gerekir. Tek başına polikistik over tanısı alan ama adetleri düzenli olan bir kadında, gebeliğin olmamasına sebep polikistik overdir denilemez. Ama polikistik overle kilo verildiği, sağlık koşullarına dikkat edildiği zaman adetlerin kendi kendine düzeldiği görülür. Çünkü insülin direnciyle birlikte olan kilo artışı adet düzensizliğine sebep olur. Kilo insülin direncine, insülin direnci kiloya ve adet düzensizliğine sebep olur. Bu kısır döngü kilo verilerek kırıldığında bazen hiçbir şey yapılmadan bile gebelik elde edilebilmektedir.’’    

. Polikistik over sendromu olup kilo da verdiği halde normal yolla hamile kalmayan bir kadına hangi tür tedaviler uygulanır?  

‘‘Kilo vermesine rağmen eğer adet düzensizliği varsa öncelikli olarak anne adayının yumurtlamasını, yumurta gelişimini, büyümesini ve çatlamasını sağlayabilecek tedavilerle doğal sürecinde gebe kalınması için gayret edilir. Bunun için folikülü büyütecek ilaçlar vardır. Bunlar 3-6 ay boyunca uygulanmasına rağmen gebelik elde edilememişse aşılama tedavisine, aşılama tedavisiyle de sonuç alınamıyorsa 2-3 aşılama tedavisinden sonra tüp bebek tedavisine geçilir. Polikistik over, direkt olarak tüp bebek önerdiğimiz bir grup değildir.’’  

‘‘KADINLARIN YÜZDE 30-40’I ÇOCUK SAHİBİ OLAMAMA ŞİKAYETİ İLE GELİYOR’’ .

Polikistik over sendromu olan kadınların ne kadarında üreme sağlığıyla ilgili problem vardır?  

‘‘Polikistik over sendromu olan kadınlarda özellikle adet düzensizliği daha fazla görüldüğü için bu hastaların hemen hemen yüzde 30-40’lık bir bölümü çocuk sahibi olamama şikayetiyle başvururlar. O yüzden adet düzensizliğiyle gelen ve polikistik over tanısı almış olan kadınlara, evlendikten sonraki ilk 6 aylık dönemde eğer gebe kalamadılarsa, adet düzensizlikleri de devam ediyorsa çok geç kalmadan destek almaları önerilir.’’