Polikistik Over Sendromu ve Tüp Bebek Tedavisi

Polikistik over sendromu nedir; belirtileri nelerdir? Yumurtalık kanserine dönüşür mü? İnsülin direnciyle bir ilgisi var mıdır? En çok kimlerde görülür? Nasıl bir tedavi uygulanır? Kısırlığa yol açar mı? Polikistik over sendromu ve tüp bebek tedavisi ile ilgili soruları İstanbul Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi’nden Kadın Doğum Uzmanı Op. Dr. Suzan Gençsoy yanıtlıyor.  

BİR HASTALIK DEĞİLDİR

. Polikistik over sendromu nedir? Belirtileri nelerdir?

‘‘Polikistik over sendromu özellikle doğurgan çağındaki kadınlarda ve gelişmekte olan genç kızlarda daha belirgin bir şekilde ortaya çıkan bir durumdur. Çok sık rastlanan birkaç tane belirtisi vardır. Ama tüm belirtiler aynı kişide olmayabilir. Belirtilerden en az iki tanesi mevcut ise ve ultrason görüntüsünde de kanıtlanıyorsa polikistik over sendromu tanısı koyulur. Polikistik over sendromunda adet düzensizliği veya adetlerin gecikmesi ile gebe kalamama durumu çok sık rastlanan belirtilerdir. Ayrıca kolay kilo alma, kilo verememe, ciltte ve saçlarda yağlanma, saç dökülmesi, çene bölgesinde erkek tipi kıllanma da en sık rastlanan şikayetlerdir. Bunların sonucunda da ultrasonda çok tipik olarak yumurtalığın içerisinde küçük küçük kist benzeri oluşumlar gözlenir. Ancak bunlar halk arasında çok sıkça diğer basit kistlerle karıştırılır. Ayrıca yumurtalığın gelişim döneminde birtakım hormonal düzensizliklerden dolayı hipofizde oluşan hormonlar farklı bir şekilde salgılanır ve bu yumurtlama döneminde yumurtalar kendiliğinden büyüyüp yumurtlama safhasına gelemezler. Ve ultrasonda küçük küçük kist görüntüsü oluşur. Bu küçük gelişim esnasında kalan yumurtalara folikül denir. Bu görüntü birtakım hormonal testlerle de teyit edilir. Polikistik over sendromu bir hastalık değildir. Ülkemizde ve İtalya, İspanya gibi Akdeniz ülkelerinde çok sık rastlanır. Ülkemizde görülme oranı ortalama yüzde 8’dir.’’

YUMURTALIK KANSERİNE DÖNÜŞÜR MÜ?

. Polikistik over sendromu ne dönüşür mü?

‘‘Polikistik over sendromu diğer kistlerle karıştırıldığı için kistin kanserleşeceği endişesi duyulur. Polikistik over sendromu ile yumurtalık kanseri arasında bir ilişki tespit edilmemiştir. Ancak polikistik over sendromlu kadınlarda yumurtlamada gecikme olur. Bazen iki-üç ay hatta dört-beş ay adet görmezler. Bu da endometrium denilen rahim zarının uzun süre östrojen etkisinde kalmasına neden olur. Bu durumdaki kadınlar takipsiz ve tedavisiz kalırlarsa endometrium yani rahim kanseri riski artmış olur. O yüzden polikistik over sendromlu kadınlarda tedavi ikiye ayrılır. Çocuk isteyen kadınlar farklı, çocuk istemeyen kadınlar farklı ilaçlar kullanırlar. Ancak çocuk istemeyen kadınlara muhakkak adet söktürücü veya doğum kontrol hapları kullandırılarak en azından ayda bir defa adet görmeleri sağlanır.’’yumurtalık kanseri

Op. Dr. Suzan Gençsoy

İNSÜLİN DİRENCİYLE İLGİSİ VAR MI?

. Polikistik over sendromunun insülin direnciyle bir ilgisi var mıdır?

‘‘İnsülin, pankreastan salgılanan bir hormondur. Birtakım hormonlar insülin benzeri etki yaptığı için insüline karşı bir direnç oluşur. Daha fazla salgılanmaya başlar.  Polikistik over sendromlu kadınlar ilerleyen zamanlarda eğer takipsiz kalırlarsa aşırı kilo alırlar ve tip2 diyabete dönüşebilir. O yüzden hayatları boyunca polikistik over ile yaşamayı öğrenmeleri gerekir. Çünkü bu durum metabolik sendroma dönüşebilir. İlaç tedavisi görmemek veya diyet uygulamamak aşırı kilo alımına sebep olabilir. İlerleyen zamanda diyabet hastası ve tansiyon hastası olabilirler. O yüzden tedavi esnasında endokrinoloji polikliniği ile kombine çalışılır. İnsülin rezistansını kırmak için birtakım ilaçların ve yöntemlerin uygulanması gerekir. Özellikle karbonhidrattan yoksun beslenmeleri ve kilo vermek için birtakım programlara girmeleri gerekir.’’

GENETİK GEÇİŞLİLİĞİ VAR

. Polikistik over sendromu kimlerde yüksektir?

‘‘Polikistik over sendromunun genetik geçişliliği vardır. Ancak bu kanıtlanmamıştır.  Özellikle gelişme çağındaki genç kızlar aşırı kilo aldılarsa ve kilo veremiyorlarsa, ciltlerinde yağlanma, akne, sivilcelenme arttıysa, saç dökülmesi aynı anda da aşırı kıllanma görülüyorsa öncelikle tedavi için bir kadın doğum uzmanına gitmelidirler. Kılları aldırmak için ilk etapta estetisyene gidenler de vardır. Epilasyon gibi  yöntemler de kullanılabilir ama bunlar tedavi değildir. Yeni kıl oluşumunu ilaç tedavisi engeller ve etkisini altı ay içerisinde gösterir. Kilolarını da bir diyetisyen kontrolünde vermeli ve bu sendromla birlikte yaşamayı öğrenmelidirler. Bu sadece semptomları gidermek için yapılan bir tedavidir.’’

NASIL BİR TEDAVİ UYGULANIYOR?

. Polikistik over sendromunun tedavisi nasıldır?

‘‘Tanıda ultrason görüntüsü çok önemlidir. Bununla birlikte birtakım hormon testleri de teyit edilir ve belirtilerinden en az iki tanesi de gözlenirse tanı koyulmuş olur. Tedavisi semptomlara göre yapılır. Polikistik overi yok etmek için bir tedavi yoktur.  Kıllanma varsa o kılların oluşmaması için bir tedavi, yağlanma varsa ona göre, insülin direnci varsa ona göre tedavi uygulanır. Evliyse ve çocuk istemiyorsa birtakım doğum kontrol ilaçları kullanılır. Genelde hormon düzensizliği olduğu için yumurtlama olmaz veya gecikmeli olur. Endometrium aşırı kalınlaşır; sonrasında da kanser riski artar. O yüzden doğum kontrol hapını sürekli kullanması gerekecektir.

Ya da adet döngüsünü oluşturmak için birtakım söktürücü tabletlerle adet görmesi sağlanır. Ancak çocuk istiyorsa ve yumurtlama olmuyorsa yumurtlamayı sağlayacak birtakım ilaçlar kullanılır.’’

KISIRLIĞA YOL AÇAR MI?

. Polikistik over sendromu her vakada kısırlığa yol açar mı?

‘‘Eğer yumurtlama olmuyorsa veya gecikmeli düzensiz yumurtlama oluyorsa muhakkak gebe kalmada problem yaratır. Ancak bu hiçbir zaman normal yoldan gebe kalınmayacak anlamına gelmez. Düzensiz yumurtlama olduğu zaman eğer bir başka problem de yoksa normal yoldan gebe kalabilirler. Birkaç yıl içerisinde normal yoldan gebelik oluşmadıysa birtakım ilaçlarla yumurtlama sağlanır. İlaca cevap verilmez ve normal yoldan gebelik oluşmazsa tüp bebek tedavisine geçilir. Tüp bebek tedavisinde birden fazla yumurta büyüdüğü için birçok embriyomuz oluşur. Daha sonra kontrollü embriyo transferi yapılır. Ancak embriyolardan iyi kalitede olanlar saklanır. İkinci ya da üçüncü çocuk için embriyolar dondurulmuş vaziyette muhafaza edilir.’’

. Polikistik over sendromu tedavisinde doğal tüp bebek yöntemi nedir?

‘‘Doğal tüp bebek tedavisi, kendiliğinden oluşan yumurtayla o daha fazla yumurta rezervi düşük olan kadınlarda kullanılan bir yöntemdir. Doğal tüp bebek yöntemi polikistik over sendromunda çok tercih edilen bir yöntem değildir. Çünkü tüp bebek tedavisinde genelde ilaç tedavisiyle birlikte birden fazla yumurta büyür ve bu durumda daha fazla embriyo oluşur.’’