Antioksidan Deposu Propolis Çocuğa Ne Zaman Verilmeli?

Gıda Yüksek Mühendisi ve Arı Ürünleri Uzmanı Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı, çocuklarda propolis kullanımını Sağlığım İçin Herşey okuyucuları için anlattı.

. Propolis nedir? Hangi özelliklere sahiptir?

‘‘Propolis arıların ağaçların yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı çok güçlü bir antioksidandır. Mesela nar, meyveler, sebzeler, tahıllar, baharatlar da antioksidan özelliktedir ama propolis bunların hepsinden daha güçlü antioksidandır. Nardan 80 kat, soğandan 100 kat, sarımsaktan 110 kat karamürverden 130 kat güçlüdür. Üstelik içerdiği antioksidan maddelerin bileşimi diğer gıdalardan çok daha zengindir. Bu antioksidan maddeler nedeniyle aynı zamanda antienflamatuar, antikanserojen, antiviral, antifungal ve antibakteriyel etkiler de gösterir. Düzenli kullanıldığında bağışıklığı güçlendirir, hastalıklara yakalanma ihtimalini azaltır. Hastalık durumunda da hastalığı vücudun çok daha kolay yenmesini sağlar.

Propolis vücuttaki zararlıları, bakteri, virüs, mantarları vücuttan uzaklaştırır; bunların vücutta çoğalmasını ve hastalık yapıcı hale gelmesini engeller. Vücuttaki hücre atıklarını, serbest radikalleri bağlayarak vücuttan uzaklaştırır. Bir anlamda vücudu arındırır. Kovanda da benzer işlevi görür. Dolayısıyla düzenli ve doğru kullanıldığında sağlıklı ve zinde kalmanın da bir formülüdür.’’

KULLANIMI NASIL OLMALI?

. Propolis kullanımı bebek, çocuk ve yetişkinlerde farklı mıdır?

‘‘Propolis her yaş için kullanılabilecek bir gıdadır. Emziren anneler doğrudan kendileri kullanabilirler. Zaten süt kanalıyla da bebeğe fayda sağlayacaktır. Ek gıdaya geçildiğinde de yüzde 10’luk suda çözünebilir damla formülü Anadolu propolisi günde bir damla olacak şekilde yavaş yavaş bebeğin sevdiği gıdalara, suyuna, sütüne, meyve suyuna karıştırılarak vermeye başlanabilir.

Yaşı ilerledikçe mesela 2 yaşa kadar 5 damla, 2 yaş üzeri yavaş yavaş 10 damlaya çıkılarak düzenli propolis kullanılabilir. Sağlıklı çocuklar için en az yüzde 10 oranında saf Anadolu propolisi içeren bir damladan günde 10 damla verilmesi tavsiye edilir. 7 yaş üzeri günlük 15 damlaya kadar çıkarak verilebilir. Zaten bizim için 11 yaş ve üzeri artık günlük 20 damla kullanabilecek yaşa erişmiştir.

Çocuklara bu şekilde düzenli her gün verildiğinde hem bağışıklığı güçlü olacak hem hastalıklara yakalanma ihtimali azalacak hem de hastalandığı takdirde hastalıkları çok daha rahat atlatacaktır. Ama hastalık döneminde dozu arttırılarak günlük 10 damla 4 katına yani 40 damlaya, günlük 5 damla veriliyorsa 20 damlaya çıkarılmalıdır. Çünkü hastalık döneminde vücudun antioksidan ihtiyacı artar. Yine sağlıklı bir yetişkinin sağlıklı kalmak ve bağışıklığı güçlendirmek için yüzde 10’luk damladan en az 20 damla kullanmaları gerekir. Eğer kilolu ve boylu bir yetişkin ise günlük  30-40 damla kullanmalıdır. Hastalık durumunda yine günlük kullandığı dozun 4 katına çıkmalıdır.’’

HAMİLELER KULLANABİLİR Mİ?

. Hamileler de propolis kullanabilir mi?

‘‘Doğrudan arı ürünlerine alerjisi olmayan herkes rahatlıkla propolisi kullanabilir. Bebek ya da yetişkin olsun ilk defa kullanılıyorsa bileğin içine bir damla damlatılıp biraz beklenerek kızarıklık ve kaşıntı var mı diye bakılabilir. Herhangi bir şey yoksa günde bir damlayla başlanır yavaş yavaş doz arttırılarak günlük doza çıkılır. Hamilelerde özellikle ilaç kullanımını azaltmak ve hastalıklara yakalanma ihtimalini ortadan kaldırmak için son derece yararlıdır. Doğal olduğu için hem bebeğin büyüme ve gelişmesine hem de anneye faydası vardır.’’

ARAŞTIRMALAR NE DİYOR?

. Çocuklarda propolis kullanımının etkilerini gösteren araştırmalar var mı?

‘‘Çocuklarda propolis kullanımıyla ilgili en çok yayın, sık hastalanan çocuklarda yapılmış. Mesela 2004’de Amerika’da sık sık üst solunum yolu enfeksiyonu geçiren 430 çocuk 2 gruba ayrılarak 3 ay boyunca bir gruba düzenli propolis verilirken diğer gruba verilmiyor. Propolis alan grubun hastalıklara ve üst solunum yolu enfeksiyonlarına yakalanma oranı azalıyor. Hastalanıldığı takdirde de ateş, öksürük gibi belirtileri çok daha hafif oluyor. Hem hastalık süresini kısalttığı hem de hastalığa yakalanma ve hastalığın tekrarlama ihtimalini de ortadan kaldırdığı gözleniyor.  Dolayısıyla bu araştırmada çocuklarda propolis kullanımı önerilmiş. 2017’de La Marina pediatri servisinde yapılan bir çalışmada da alerjik nezle geçiren çocuklarda düzenli propolis kullanımının etkisi araştırılmış. Araştırmaya 2-12 yaş aralığında 40 çocuk katılmış. Çocuklara 7 gün boyunca günde 3 defa propolisli sprey uygulanmış. Çalışmanın sonucunda düzenli propolis kullanan çocukların alerjik nezle ve soğuk algınlığı belirtilerinde bir azalma görülmüş ve bunların tedavisinde propolisin kullanımı önerilmiş. 2012’de yapılmış araştırmada ise yine enfeksiyon tanısı konmuş 41 çocuğa propolis süte karıştırılarak verilmiş. Propolis alan çocukların 2-5 gün gibi kısa bir sürede iyileştiği ve çok daha az antibiyotik kullanma ihtiyacı doğduğu tespit edilmiş. Dolayısıyla propolisin iyileşmeyi desteklediği ve antibiyotik kullanımını azalttığı bulunmuş ve bu hastalıkların tedavisine destekleyici olarak propolis kullanımı önerilmiş.’’

ASTIM, FARANJİT, BRONŞİT VE SİNÜZİT TEDAVİSİNDE ETKİLİ

. Propolisin alerjik hastalıklar üzerine etkisi hakkında da bir araştırma var mı?

‘‘Yapılan bir araştırmada düzenli propolis kullanımının yükselen immunoglobulin-E’yi düzenlediği yani alerjileri hafifletmede de bir etkisi olduğu ortaya konmuştur. 2016’da İtalya’da sık sık orta kulak iltihabı, faranjit, bronşit ve sinüzit geçiren 56 çocuk üzerinde bir araştırma yapılmış. Bu vakalar genellikle alerjik çocuklarda çok görülüyor. Bu çocukların beslenmelerine bir yıl boyunca her gün 75 miligram propolis eklenmiş. Çocukların orta kulak ve faranjit geçirme şiddetinin ve sıklığının azaldığı, ateş düşürücü ve antibiyotiklerin kullanılma ihtiyacının azaldığı; ayrıca bronşit ve rinosinüzite bağlı rahatsızlıkların gelişme oranının ve hastalıkların tekrarlama ihtimalinin düştüğü ortaya konmuş.

Dolayısıyla bir güçlü antiviral, antibakteriyel ve antiinflamatuar olarak propolisin özellikle sık hastalanan çocuklarda düzenli kullanımı tavsiye edilmiş. 2019 yılında  yapılmış bir çalışmada ise 52 astım hastasının bir grubuna bir ay boyunca düzenli olarak günde üç defa 75 miligram propolis veriliyor, diğer gruba hiç verilmiyor. Araştırmanın sonucunda düzenli propolis alan grubun astım kontrol testi sonuçları propolis almayan gruba göre çok daha olumlu ve aynı zamanda astımda görülen klinik ve fizyolojik bulguların da iyileştiği görülüyor. Yani astımın tedavisinde propolisin kullanımı özellikle tavsiye ediliyor.’’