Faydası da Sahtesi de Çok! Propolis Alırken Bunlara Dikkat!

Propolis Nedir?, Propolisin faydaları nelerdir?, Propolis çocuklar için nasıl kullanılır?, Doğru propolisi anlamak mümkün müdür?, Propolis alırken nelere dikkat edilmelidir? Gıda Yüksek Mühendisi ve Arı Ürünleri Uzmanı Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı, propolis hakkında merak edilen soruları yanıtladı.  

‘‘PROPOLİSLE OĞLUMUN HASTALIĞI NEDENİYLE TANIŞTIM’’

. Propolisle nasıl tanıştınız?

‘‘Propolisle oğlumun yaşadığı bir bağışıklık sistemi problemi sonucu tanıştım. Oğlum 11 aylıktan itibaren çok sık ateşlenmeye başlamıştı. Anne ve babam da doktor olmasına rağmen buna çare bulamıyorduk. Yaklaşık 5 yıl ayda 2-3 defa 40 dereceye varan bir ateşle karşı karşıya kalıyorduk. Antibiyotikle ateş düşüyordu ama sonra tekrar yükseliyordu. Gıda mühendisi bir anne olarak bağışıklığını güçlendireceğini düşündüğüm ne varsa yapıyordum. 5 yaşına geldiğinde yoğun antibiyotik kullanımı nedeniyle bağışıklığı düştü; sık sık enfeksiyon geçiriyordu. Henoch-schönlein vaskülit denilen ve çok nadir görülen bir tablo ile karşı karşıyaydık. Bu, bir çeşit otoimmün hastalık ve vücudun dışarısına kanın kendi kendine sızması olarak tanımlanıyor. Bir çeşit iç kanama ve teşhisi çok zor konuyor. Bu teşhisin konabilmesi için 18 profesör gezdik. En son gittiğimiz profesör, arı ürünleri uzmanı olduğunu söyledi ve propolis arı sütü vermemizi önerdi. Sene 2010’du ve ülkemizde o zamanlar propolis arı sütü üretimi yok denecek kadar azdı. Piyasadaki ürünler de Çin’den gelen sahte propolis ve arı sütleriydi. Bu profesör bana, kendin yap, dedi. İşte o zaman arıcılardan kovan aramaya başladık. Arıcıların birçoğu üretmiyor ama bir arıcı rica üzerine üretip gönderdi. Propolis, taş gibi sert balmumuyla karışık halde geldi.

‘‘LABORATUVARDA PROPOLİS ÜRETTİM’’

Propolis aslında, arıların ağaçların reçinemsi kısımlarından topladığı bir maddedir. Bunu, kovanı mikroplardan, bakterilerden, virüslerden, mantarlardan korumak için üretiyorlar. Kovandaki bütün açıklıkları propolisle kapatıyorlar. Kovan girişine de propolis sürüp oraya basıp içeri giriyorlar. Bir nevi ameliyathaneye gibi hem kendilerini hem kovanın içerisini steril ediyorlar. Ama kovandan elde ettiğimizde balmumuyla karışık halde elde edebildiğimiz için bu haliyle vücudumuz sindiremiyor. Akademik yayınlar da propolisin ham haliyle vücut tarafından sindirilemeyeceğini mutlaka özünün çıkarılması gerektiğini belirtiyor. Ben de laboratuvarda propolisi özütleyerek damla formuna getirdim. Yüzde 30 oranında saf propolis içeren ekstrakt hazırladım ve her gün 40 damla oğluma vermeye başladım. Ayrıca arı sütünü de ham bala karıştırarak vermeye başladım. Çünkü arı sütü de anne sütü gibi arıların yavrularını beslemek için vücudundan salgıladığı bir süttür. Ve bağışıklığı arttırdığı ispatlanmış bir besindir. Ham bal ise kovandan taze sağılmış ve pastörizasyon gibi yüksek sıcaklıklardaki işlemlerden geçmemiş doğal bal demektir. Besin değeri kovandaki gibi saklanmış bal demektir.

‘‘ALTI AYDA OĞLUM TAMAMEN DÜZELDİ’’

Oğlumun kan tahlillerinde bağışıklık hücrelerinin sayısı ilk başladığımızda 400 olan değeri yavaş yavaş her ay 50-50 artarak 800’ü geçti. Beş yaşındaki erkek çocuklarının ortalama immünoglobülinleri 800’müş. Bu arada iç kanamayı daha artırdığı için özellikle antibiyotik olmak üzere hiçbir ilaç vermedik. İnsanlarla temasını kestik ve doğal besledik. Ppropolis ve arı sütüyle bağışıklığını destekledik. Bu şekilde tam altı ayda bağışıklık hücrelerinin sayısı iki katına çıktı oğlum tamamen düzeldi. Ne ateşlenme ne de iç kanama problemi kaldı. Ben de arının ürettiği bu mucizevi ürünleri bütün dünyaya anlatmak istedim. Farkını, faydasını, neden düzenli kullanılması gerektiğini herkes duymalı diyerek kendimi arılara adadım.’’

DOĞRU PROPOLİS NEDİR?

. Peki, doğru propolis nedir?

‘‘Dünyanın birinci arıcılık ülkesi Çin’dir. 10 milyon civarı arı kovanı var. Ama Çinliler propolisi doğal olarak dünyaya satmıyorlar. İçerisine ağaçların yaprak, sap ve tomurcuklarını öğütüp katıyorlar; silikon dioksit, maltodesktrin ve boyalı madde katıyorlar. Toz hale getirip dünyanın bütün ülkelerine propolis adıyla satıyorlar. İçerisindekilerin yüzde 1 propolisse yüzde 99’u dolgu maddeleridir. Dolayısıyla insan sağlığına hiçbir yararı olmuyor. İstanbul Teknik Üniversitesi’nde piyasadan dünya genelinde toplam 157 propolis örneğini analiz ettik. Bunlar propolisin damlası, ekstraktı, sıvısı, şurubu gibi satılan ürünlerdi. 70’i Türkiye’den, kalanı dünyanın 20 ayrı ülkesinden olan ürünlerin etiketlerinde beyan edilen propolis oranlarının doğruluğuna baktık. Ürünlerin yüzde 98’i etiketinde belirtilen miktarda propolis içermiyordu. Su bazlı diye satılan propolislerin neredeyse tamamı su boyalı su yani hiçbir propolis içermiyor. Yağ bazlı diye satılanlarda da hiç propolise rastlamadık. Çünkü neredeyse tamamı sahte Çin propolisini kullanmış.

NASIL ANLAŞILIR?

Türkiye Çin’den sonra dünyada ikinci büyük arıcılık ülkesidir. 8,2 milyon arı kovanımız 75 bin profesyonel arıcımız var. Bu değerli arı varlığı aynı zamanda çok da değerli arı ürünlerinin üretilmesine olanak sağlıyor. Çünkü Avrupa’daki 35 bin bitki türünün 12 bini sadece Anadolu topraklarında. Bunun 3 bin 700’ü endemik yani sadece Anadolu topraklarında yetişen bitkiler. Dolayısıyla Anadolu propolisi, Anadolu arı sütü ve Anadolu poleni bu coğrafyadan elde edilmiştir. Gerçekten bitkisel içerik ve etken maddeler açısından çok zengindir. Dünyanın diğer ülkelerinde üretilenlerden de çok daha üstün özelliklerdedir. Doğru bir şekilde özütlendiğinde de vücuda çok yararlıdır. Doğru propolisinin rengi kahverengidir. Propolis hiçbir zaman su gibi renksiz ya da yağ gibi sapsarı olmaz. Propolis şeker içermez; tadı biraz soğan gibi acımtıraktır. Propolis suyla özütlenemez. Suya damlattığımızda bu kahverengilik açılır ve suyun rengini de sarıya çevirir. Bu suda çözünebilir damla formu demektir. Propolisin formülasyondaki oranı arttıkça rengi de koyulaşır. Suda çözünebilir damla formunun yüzde 10’luk formüllerini çocuklara günde 10 damla sıvı gıdalara katabiliyoruz. Ama yüzde 20-30’luk formülleri yoğurda, bala, pekmeze damlatabiliriz. Kronik hastalıklarda ya da bir enfeksiyon geçiriyorsak da mutlaka yoğun formülü yani yüzde 20’lik ya da yüzde 30’luk formülü kullanmamız gerekiyor.’’

ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİ?

. Tüketici propolis alırken nelere dikkat etmelidir?

‘‘Propolis alırken mutlaka Anadolu propolisi kullanılmalıdır. Doğru bir şekilde uzman gıda mühendisleri kontrolünde özütlenmiş olmalıdır. Aynı zamanda her şişesi içerisindeki etken maddeleri kontrol edilip doğrulanmış olmalıdır. İyi kalite bir propolis özütünün içerisinde en az 15 farklı fenolik flavonoid bulunur ve bunların miktarı her mililitresinde 500 miligramın üzerindedir. Ulusal ve uluslararası GMP sertifikaları olan, kovandan sofraya sözleşmeli arıcılık modelleriyle üretilmiş ürünleri tercih edebilirler.’’