Propolisin Çeşitli Hastalıklar Üzerindeki Etkisi

Propolisin çeşitli hastalıklar üzerindeki destekleyici tedavisini Gıda Yüksek Mühendisi ve Arı Ürünleri Uzmanı Dr. Aslı Elif Tanuğur Samancı anlattı.

INFLUENZA ÜZERİNDE ETKİLİ Mİ?

. Propolisin influenza üzerinde etkisi nedir?

‘‘Propolis, arıların ağaçların yaprak, sap ve tomurcuklarından topladığı çok güçlü bir doğal antioksidandır. Arılar propolisi hem kovanlarını bakteri, virüs ve mantarlardan hem de kovanda yavrularını ve gıdalarını korumak için kullanırlar. Dolayısıyla insanlar kullandığında da benzer etkileri gösterir. Propolis ham haliyle sindirilemez; mutlaka özütlenerek damla formuna getirilmesi gerekir. İnfluenza ile ilgili 2008’de ratlar (sıçan) üzerinde immuno koşullarda yapılmış bir araştırma var. İnfluenza virüsüyle enfekte olmuş ratlar iki gruba ayrılarak bir gruba 7 gün boyunca günde 3 defa kilogram başına 10 miligram olacak şekilde propolis özütü veriliyor. Diğer gruba ise verilmiyor. 7 gün sonunda propolis alan grubun influenza belirtilerine tekrar bakılıyor ve büyük oranda iyileştiği gözleniyor. Propolis almayan grupta herhangi bir iyileşme görülmüyor. Dolayısıyla bu durumun propolisin antiviral etkisinden kaynaklandığı ortaya konuluyor. Aynı etkiyi insanlar için yine gribal enfeksiyonlarının tedavisinde destekleyici özellik gösterebileceğini bu çalışmaların sonucunda öngörebiliriz.’’

MEVSİMSEL ALERJİ ÜZERİNDE DE ETKİLİ

. Mevsimsel alerji üzerinde de etkisi var mı?

‘‘2003’de propolisin mevsimsel alerji ve astım hastalıkları üzerine etkisi incelenmiş. Araştırmaya 2-5 yıldır astım hastası olan 24 hasta katılmış. Katılımcılar deney ve kontrol grubu olarak ikiye ayrılmışlar. Bir gruba düzenli olarak 2 ay boyunca propolis verilmiş diğer gruba ise verilmemiş. Astım hastalarında görülen gece ataklarının sayısı ve akciğer fonksiyon testleri çalışmanın başlangıcında ve sonucunda kaydedilmiş. 2 ayın sonunda propolis alan hastaların gece ataklarının görülme sıklığı, astımın şiddeti belirgin şekilde azalmış ve solunum fonksiyonları da iyileşmiş. Dolayısıyla araştırmacılar propolisin antienflamatuar ve antioksidan etkisi nedeniyle hem mevsimsel alerjinin hem de astımın tedavisinde destekleyici olabileceğini önermişler.’’

MİDE - BAĞIRSAK SAĞLIĞINA ETKİSİ

. Propolisin mide-bağırsak sağlığına etkisi ile ilgili araştırmalar ne diyor?

‘‘2018’de Anadolu propolisi ile üzerine yapılan bir çalışma kolit hastası olan ratlar üzerinde yürütülmüş. Ratlar deney ve kontrol grubu olarak iki gruba ayrılmış. Deney grubuna 21 gün boyunca farklı oranlarda propolis verilmiş; kontrol grubuna ise hiç verilmemiş. Çalışma sonunda artan dozlara paralel olarak propolis desteği alan gruplarda kontrol grubuna kıyasla bağırsaktaki yararlı bakteri sayılarında yükselme ve bağırsak epitellerinde iyileşme görülmüş. Araştırmacılar propolis tüketiminin bağırsak sağlığı için faydalı olduğunu özellikle de kalın bağırsak mukozası iltihabı gibi vakalarda tedaviyi destekleyici doğal bir gıda olabileceğini önermişler.’’

HUZURSUZ BAĞIRSAK SENDROMUNA VE TİP-2 DİYABETE ETKİSİ

. Huzursuz bağırsak sendromu hakkında da bir araştırma var mı?

‘‘2020’de yapılan bir çalışmada huzursuz bağırsak sendromu (IBS) tanısı almış 52 hasta iki gruba ayrılmış. Bunların bir grubuna her gün 6 hafta boyunca günde iki defa 450 miligram propolis verilirken diğer gruba verilmemiş. Araştırma sonucunda propolis alan grubun IBS şiddeti skorları ve IBS’e bağlı yaşam kalitesi skorlarında diğer gruba kıyasla anlamlı bir iyileşme görülmüş. Araştırmacılar propolisin antienflamatuar özelliği nedeniyle huzursuz bağırsak sendromunun tedavisinde etkili bir destek olduğunu da belirtmişler. 2019’da yapılan bir başka çalışmada propolisin hem bağırsak sendromu hem de tip-2 diyabetli ratlarda bağırsak florası üzerine etkisi incelenmiş. Burada 60 rat 5 farklı gruba ayrılarak bir grup kontrol grubu olarak takip edilmiş. Diğer 4 grupta ise tip-2 diyabetli ratlardan bir tanesine hiç propolis verilmezken diğer 3 gruba farklı dozlarda propolis verilmiş. Çalışmanın sonucunda propolis alan grupta açlık kan şekerinin daha dengeye geldiği ve insülin direncinin de azaldığı gözlemlenmiş. Ayrıca bağırsak mikrobiyatasının daha sağlıklı çalıştığı ortaya konmuş. Dolayısıyla hem tip-2 diyabetin tedavisinde hem de bağırsak belirtilerinin iyileşmesinde propolisin önemli bir destek olabileceği gösterilmiş.’’

. Doğrudan propolis ve tip-2 diyabet ilişkisini gösteren bir çalışma var mı?

‘‘Doğrudan tip-2 diyabet hastalarında yapılan çalışmaya toplam 65 kişi katılmış. 2 gruba ayrılan bu kişilerin bir grubuna 18 hafta boyunca günde 400 miligram propolis verilirken diğer grup hiç almamış. Çalışmanın sonucunda propolis alan grupta kandaki aktioksidan ve glutatyon değerlerinin arttığı, kan şekerinin daha dengeli seyrettiği ve insülin direncinin de azaldığı, dolayısıyla tip-2 diyabet hastalarının tedavisini destekleyici olarak propolis kullanılabileceği ortaya konmuş.’’

KARACİĞER YAĞLANMASI VE PROPOLİS

. Propolisin karaciğer yağlanmasına etkisi nedir?

‘‘Karaciğer yağlanmasıyla ilgili doğrudan insanlarda yapılmış bir çalışma var. Karaciğer yağlanması problemi yaşayan 54 hasta 2 gruba ayrılarak bir gruba 4 ay boyunca günde 500 miligram propolis verilmiş yine diğer gruba verilmemiş. 4 ayın sonunda karaciğer yağlanmasında propolisin hem koruyucu hem de tedaviyi destekleyici olarak kullanılabileceği ortaya konuluyor.’’

. Tekrarlayan mantar enfeksiyonlarında arı ürünlerinin bir faydası var mı?

‘‘Mantar, özellikle de candida mantarı kadınlarda görülen bir rahatsızlık. Bununla ilgili 2021’de Avusturya ve İsveç kadın doğum uzmanlarının ortak yayınladığı bir kılavuz var. Bu kılavuzda propolisin candida albicans mantar türlerinin bulaşmasını engelleyebileceği ve candida albicans mantarı tedavisi gören hastalarda da medikal tedaviyi destekleyebileceği öneriliyor.’’

POLİKİSTİK OVER SENDROMUNDA ETKİLİ Mİ?

. Polikistik over sendromu ve propolisle ilgili araştırma var mı?

‘‘2020 yılında ratlarla yapılan bir çalışmada polikistik over sendromu yaşayan ratlara propolis ve arı sütü desteğinin etkisi incelenmiş. Bir grup kontrol grubu olurken diğer gruba propolis ve arı sütü desteği verilerek polikistik over sendromu durumlarına bakılmış ve arı ürünlerimizin polikistik over sendromunu iyileştirmede destekleyici olarak kullanılabileceği ortaya konmuş.’’