Prostat Hastalığı

Sık görülen prostat hastalıkları hakkında hastaların ve hasta yakınlarının en çok merak ettiklerini şu şekilde sıralamak mümkündür.

Prostat kanseri erken yaşta ortaya çıkabilir mi?
“Çıkabilir. Benim 37 yaşında prostat kanseri olan hastam var. Literatürde en genç hasta 24 yaşında. Prostat kanseri hastalığı en yüksek oranda Amerikalı Afrika kökenlilerde oluyor. Prostat kanserinin 3 kesinleşmiş risk faktörü var: ırk, yaş, genetik. Bir kişinin birinci derece akrabasında prostat kanseri varsa o kişinin prostat kanserine yakalanma riski normale göre 5-6 kat artabilir. Örneğin; Amerika’da yaşayan erkeklerde prostat kanseri görülme riski çok yüksek. Uzakdoğular’da bu oran çok düşük. Amerika’ya göç etmiş Uzakdoğulularda da görülme oranı yükseliyor. Çevre faktörleri de hastalığın ortaya çıkmasına neden oluyor. Yağlardan zengin beslenme bunda çok etkili. Kanser gelişiminde hücre seviyesindeki kalsiyum yüksekliğinin yanında fosfat yüksekliğinin de etkisi önemli. Tabii ağızdan alınan fosfatın bunda rolü var anlamına gelmiyor. Özellikle fosfat en fazla kabak çekirdeğinde ve ay çekirdeğinde var. Halk arasında kabak çekirdeği prostata iyi gelir diye düşünülür. Halbuki daha bilmediğimiz farklı riskleri de olabilir. Ancak kabak çekirdeği prostat kanserine yol açabilir diyemeyiz.

İnsülin yüksekliğinin kanser gelişimine zemin hazırladığı ile ilgili kanının doğruluk payı nedir?  Vücudumuzda insüline bağlı büyüme faktörü vardır. Bunun kanser gelişiminde önemli bir etkisi var. İnsülinin çok yüksek olduğu dönemlerde bu büyüme faktörü de etkileniyor. Bu sadece prostat kanseri için değil kolon kanseri için de meme kanseri için de geçerli. Yüksek insülin düzeyi oluşan hastalarda insüline bağlı büyüme faktörü etkileniyor. O yüzden yapılan araştırmalarda sadece insüline bağlı büyüme faktörü yüksekliğinin önemli olmadığı bazı alt oranların değişikliğinin de kanser oluşumuna daha etkili olduğu söyleniyor. Sonuçta bunların hepsinde genelde kalsiyum üzerinden hücresel seviyede etki eder.”

Avustralya’da herkes kabak çekirdeğinin yağının çorbasına salatasına damlatıyormuş. Prostatı önlüyormuş. Doğru mu?
“Böyle bir şey vardır. Prostat büyümesini önleyebilir ama daha bilinmeyen ve aydınlatılması gereken birçok nokta var.”

Fast food gibi doymamış yağlardan zengin beslenme kanser riskini artırır mı?
“Fast food tarzı beslenme alışkanlıkları, doymamış yağdan zengin yiyeceklerin tüketilmesi prostat kanseri riskini artırmaktadır. Yeme ve diyet alışkanlıkları elimizdeki epidemiyolojik verilere göre prostat kanserinden korunmada etkilidir. Sadece ırk değil çevresel faktörlerin de etkili olduğu ve prostat kanserinde en önemli faktörlerden biri olarak sağlıksız beslenme gösterilebilir.”

Prostat hastalıkları kısırlığa neden olur mu? Genelde ileri yaş hastalığı olarak değerlendirse de 50 yaşından sonra baba olmak isteyen biri için risk oluşturur mu?
“Prostat hastalıkları grubuna, iyi huylu prostat büyümesi, prostat kanseri ve prostat iltihabı girmektedir. Prostat iltihabı daha çok genç kuşakta görülüyor. Prostat iltihabının özelliği ise kronik yani müzmin bir hastalık olması. Mikroplara bağlı olabileceği gibi şu anda dahi anlaşılamayan nedenlerle ortaya çıkabilen farklı iltihaplanmalar var. Bir de kadınlardaki gibi erkeklerde de kronik pelvik ağrı sendromu denilen bir hastalık görülüyor. Yani leğen kemiği olan pelvik bölgede kronik ağrı ve insanın yaşam kalitesini altüst eden durum söz konusu. Ürolojide bu durum ciddi nitelikte hasta volümünü oluşturmaktadır. Bunun dışında iyi huylu prostat büyümesi söz konusu. BPH diye kısaltarak söylediğimiz bu hastalıkta tedavi tercihinde ileride çocuk isteniyor olması önemli. 50 yaşında bir hasta baba olmayı istiyorsa, o zaman ameliyat yerine ilaç tedavisi uygulanması gerekiyor. Tek çözüm bu. Hasta baba olana kadar ilaç tedavisi ile idare etmek zorunda. Zira ameliyat olduğunda, ki bu lazer olsun, kapalı olsun ya da açık olsun fark etmiyor, meni idrar torbasına geri kaçmaktadır. Bu nedenle böyle bir hasta ilaç tedavisi ile şikayetlerini kontrol ederek, çocuk sahibi olduktan sonra da ameliyat olabilecektir.

Prostat kanseri ise tümüyle farklı bir durumdur. Burada yaşamı tehdit söz konusudur ve erken teşhis çok önemlidir. Prostatın kapsülünün içinde tespit edilmiş kanserli durumda prostatın tümüyle radikal şekilde çıkartılması gerekir. Çünkü prostat kanserinde yapılan ameliyat hastayı tamamen kanser riskinden korumak zorundayız.”

İleri yaş hastaların prostat şikayetleri ortadan kaldırıldığında cinsellikle ilgili yaşadıkları sorunlar da bitiyor mu?
“Erkeklerde yaş ilerledikçe özellikle boşalma ile ilgili sorunlar artmakta ve ağrılı boşalma şikayetleri ortaya çıkmaktadır. İleri yaş, sertleşme sorununu da beraberinde getirmektedir. 70 yaş hasta grubundaki hastaları değerlendirdiğimizde prostat şikayetlerini hafif, orta ve ağır olarak derecelendiriyoruz. Henüz sonuçlarını yayınlamadığımız bir araştırmamızda, 70 yaş grubundaki hastalarda ereksiyon ve boşalma sorunları görülmektedir. Ancak prostat şikayetleri ortaya çıktığında bu sorunlarda da artış olur. Yani idrar yapma sorunu ile birlikte ağrılı boşalma, meni miktarında ve sertleşme oranında azalma da ortaya çıkmaktadır. Bu 60 yaş için de 50 yaş için de geçerli bir durum. 50 yaşındaki bir kişinin prostat şikayeti varsa, boşalma ve ereksiyon şikayetleri de ortaya çıkmakabilmektedirr. Bu araştırmalarla ortaya konuldu. Bu nedenle hastaların prostat şikayetlerini tedavi ettiğimiz zaman ereksiyon ve boşalma fonksiyonunun sorunlarında da iyileşme sağlanabilmektedir.”

Her prostat ameliyat edilmeli mi?
“Her prostat büyümesi ameliyat edilmemelidir. Ameliyat edilenlerin %25-30’unda şikayetler hala devam etmektedir veya daha da artmaktadır. Hastanın idrarını depolama ve idrar yapma ile ilgili sorunları olduğunda, bunun tek nedeni olarak prostat gösteriliyor. Hastanın prostat ile ilgili bir sorunu olmadığı, mesanenin kendisinde ve depolama fonksiyonunda bir sorun olabilir. Bu durumda prostatı almanın hastaya bir yararı olmaz. Prostat alınsa bile hasta daha fazla sıkıntı çekecektir. Zira sorun prostat nedenli değil, mesanenin kendisindedir.”

Erkekler prostat kanseri veya prostat ile ilgili sorunu kendileri tespit edebilir mi? Kendi kendilerini nasıl kontrol etmelerini öneriyorsunuz?
“Erkekler kendi kendilerini sorgulayarak bunu anlayabilirler. Çünkü prostat kanseri çok sinsi bir hastalıktır. Prostat kanserinin belirtileri dendiğinde, artık prostat kapsülü dışına taşmış bir kanser dokusu vardır ki o zaman kansersiz yaşam olanağı o hasta için zordur. O nedenle prostat kanseri ile ilgili bir şikayet ortaya çıkmadan önce her erkeğin 50 yaşından sonra düzenli prostat muayenesi ile kandaki PSA değerine baktırması gerekir. Bu yaş birinci derecede akrabasında prostat kanseri olan erkeklerde 45’dir.”

Prostatın en belirleyici özelliği olan idrar yapmada değişiklikler nasıl sorgulanmalı?
“İyi huylu prostat büyümesinde hücreler vücuda kanser gibi yayılmıyor. Prostatta büyüme oluyor ve idrar kanalını tıkayarak, idrar yaparken zorlanmaya neden oluyor. İdrar kanalındaki tıkanıklık, bir hafta ya da bir yılda olan bir sorun değil. Çok yavaş ilerlediği için erkeklerde uzun vadede idrar yapma özelliği yavaş yavaş değişiyor. 60 yaşındaki bir kişi idrar yaparken herhangi bir sorun yaşamadığını söylese de 40 yaşındaki gibi idrar yapamadığını da kabul ediyor. Erkeklerin bu açıdan kendilerini dikkatli şekilde sorgulamaları gereklidir. Örneğin; prostat büyümesinin ilk belirtilerinden biri bekleyerek idrar yapmaktır. Yani idrarı hemen başlatamamaktır. İkinci belirti ise idrarın hızında ortaya çıkan azalmadır. Hastanın bunu takip etmesi önemlidir.”

Prof. Dr. Tibet ERDOĞRU
Memorial Antalya Hastanesi Üroloji Bölümü
http://www.memorial.com.tr/