Prostat Sağlığı İçin Öneriler

Prostat hastalıklarını İstinye Üniversite Hastanesi Liv Hospital Bahçeşehir’den Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Ramazan Altıntaş anlattı.

PROSTATIN GÖREVLERİ

Prostat ne işe yarar? Nasıl bir görevi varır? Prostat hastalıkları sadece orta yaşın üzerindeki ileri yaştaki erkekleri mi etkiler yoksa daha gençlerde de görülen prostat hastalıkları var mıdır?
Prostat hastalığı toplumda erkek hastalığı olarak bilinir. Prostat hastalıkları büyük bir alanı kapsar. En çok bilinenleri iyi huylu prostat büyümesi ve prostat kanseridir. Genellikle orta yaş ve üstü kişilerde görüldüğü için genel itibariyle yaşlı erkek hastalığı olarak ifade edilir. Prostat erkeklere has bir doku parçasıdır. İdrar kesesinin tam ağız kısmında idrar kanalının çevresini saran bir et parçasıdır. İçerisinde bağ ve kas dokuları, salgı yapan hücreler olan bir doku parçasıdır.  Erkek üremesinde sperm canlılığını, fonksiyonelliğini sağlayan sıvılar salgılanır.

PROSTAT İLTİHABI

Prostatit prostat iltihabı nedir? Görülme sıklığı nedir? Hangi belirtilerle ortaya çıkar?
Prostat iltihapları, 50 yaş altındaki erkeklerin en sık görülen ürolojik hastalığıdır. Prostat iltihapları kendi içerisinde akut; yani hastayı aniden sıkıntılara sokan ve doktora götüren hastalık grubu ve kronik olarak ayrılır. Her iki türde de kişi farklı şikâyetlerle doktora başvurur. Akut prostatitler de kişi çok ciddi ateş içerisinde olur, idrar yapamama, kasık bölgesinde ağrı, poposunun üstüne oturamama,  bazen idrarda kanama gibi belirtiler olur. Bu hastalar kimi zaman acil bir durumda gelir. Hatta iyi tedavi edilmezse ya da gecikilirse yoğun bakıma kadar giden bir hastalık grubudur. Prostat iltihaplarının kronik türünde ise şikayetler belli belirsiz olur. Kasık bölgesinde hafif ağrılar, işeme güçlükleri, sık idrara çıkma, yapıyorum ama tam yapamıyorum şeklinde sıkıntılar, idrar yaparken penis boyunca hafif yanmalar, acımalar, kaşıntı, karıncalanma gibi hislerin olduğu bir hastalık grubudur.  Bu tür de kişinin şikâyetleri doğrultusunda ve kendine gösterdiği özen doğrultusunda doktora götüren bir hastalık grubudur.

PROSTAT İLTİHABININ BELİRTİLERİ

Prostat iltihabı neden ortaya çıkar? Akut ve kronikte altta yatan nedenler değişir mi?
Kimi zaman prostat iltihaplarının akut kısmını ayırmak zorlaşabiliyor. Çünkü genellikle beraberinde idrar kesesi iltihapları da olur. Halk arasında tabirle “idrar yaparken yanma hissediyorum” şeklinde bir acıyla sık tuvalete gitme şikâyetleri olur. Bu yüzden buna daha çok sistitprostatit denilir. Mesaneyi ve prostatı; yani ikisini birden tutan iltihap grubu diye anılır. Bu durumda idrar yolu enfeksiyonları en çok dikkatimizi çeker. Yaş grubu olarak 50 yaşın altında en çok rastlanıyor; fakat 50 yaşın üstünde de prostat iltihapları olabilir. Yani sadece gençlerde değil yaşlılarda da olabilir. En önemli etken, kişi cinsel fonksiyonlar yönünden aktifse ve şüpheli cinsel ilişkileri de varsa cinsel yolla bulaşan bakteriler olabilir. Böyle bir aktiflik söz konusu değilse örneğin; 15 yaşında bir çocuksa, daha çok normal idrar yolu enfeksiyonlarını yapan bakteri grubundan şüphelenilir. Üşütme, az su içmek, idrar tutma gibi sebepler olabilir. En önemli sebep idrar tutmadır. Enfeksiyon istenmiyorsanız tuvaletiniz gelince hemen gidin ve idrarınızı yapın, kısacası bekletmeyin. Çünkü bekletildiğinde prostat dokusu içerisinde bir takım idrar zerrecikleri prostat dokusuna nüfus eder ve prostat içerisinde bir takım iltihabi reaksiyonlar yapar. Küçük kum döken ya da taş düşüren hastalarda yine aynı şekilde bulabiliyoruz. Hijyenik olmayan tuvaletlerden de bu enfeksiyonları kapılabiliyor. Bu hastalık süreci ciddi ağrılı, sancılı bir tablo ile devam eder. Kronik iltihaplarda bu çok görülmez; ancak varsa da aslında arka planda daha önceden yaşanmış bir enfeksiyon varlığı olabilir. Kişi belki 3-5-10 yıl önce bir takım enfeksiyonlar geçirmiş olabilir. Bu enfeksiyonların prostat dokusuna birikmesi, beklemesi, iyi tedavi edilmemesi neticesinde daha sonradan kronik dediğimiz; yani yavaş süre gelen hastalık formu karşımıza çıkabilir.

Doç. Dr. Ramazan Altıntaş

İYİ HUYLU PROSTAT BÜYÜMESİ

Cnin görülme oranı ve ortaya çıkarttığı yakınmalar nelerdir?
İyi huylu prostat büyümesinin görülme sıklığı 60 yaş civarındadır. Yaşla beraber oran artmaktadır. Kimi zaman kişinin hiçbir problemi yoktur, sadece muayeneye gelir. Bunun dışında işeme güçlükleri için de başvurabiliyorlar. Aslında çoğu insan bunu yaşlılığa yorar ve bir hastalık gibi kabul etmez. Böyle bir şey söz konusu değildir. Sık idrara gitme, gece idrara çıkma, idrarını tam yapamama, idrar yapsa da hala idrarı olma hissi, idrar yaparken dağılmalar, idrarın dosdoğru akmaması çatallı akması, idrar tazyikinde zayıflık, idrarda yanma ve bazen kanama en çok göze çarpan şikâyetlerdir. Bununla beraber bazen çok prostat büyüdüğünde de büyük abdest yakınmaları olabiliyor. Büyük abdestini rahat yapamama olabilir ya da bu bölgede basınca bağlı ağrılar hassasiyetler olabilir.

İyi huylu prostat büyümesinin prostat kanserine dönüşme riski var mıdır?
Prostat iltihapları, prostat iyi huylu büyümeleri ve prostat kanserleri bunlar birbirleri ile bağımsız olgulardır. Yani hiçbiri birbirine dönüşmez; fakat hastada bir arada bu problemler olabilir. Bunların üçü ya da ikisi bir arada olabilir. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli durum prostat kanseridir. Her erkek hiçbir şikayeti olmasa da 50’sinden sonra muhakkak bir prostat muayenesi olmalıdır. Genel bir muayene, PSA gibi kan ve idrar tahlilleri yapılır. PSA, prostata özel bir kan testidir. Bu testteki yükseklik prostat kanseri açısından uyarır. Erken teşhis her kanser türünde olduğu gibi prostat kanserinde de önemlidir.

YÜKSEK PSA PROSTAT KANSERİNİ İŞARET EDER Mİ?

Her PSA yüksekliği prostat kanserine işaret eder mi? Prostat kanserinden şüphelendiğiniz vakalarda elle muayenenin yanında daha ayrıca tanı için başka tetkiklerde istiyor musunuz?
PSA yüksekliği, prostat kanser belirtisi yönünden bir şüphe uyandırır; ancak PSA yüksekliği aynı zamanda prostat iltihaplarında da görülebilir. Kum döken ya da taş düşüren insanlarda, yakın zamanda sonda takılmış kişilerde de görülebilir. Cinsel ilişki sonrası bile PSA yükselebilir. Kısacası her PSA yüksekliği, prostat kanseri demek değildir. Hekim parmak muayenesi, hasta öyküsü gibi artı işlemlerle tanısını koyar. PSA yüksekliği ve tüm bulgular prostat kanserini işaret ediyorsa bu durumda multi parametrik prostat MR ile kanser şüphesi netleştirilir.

İyi huylu prostat büyümesi, prostat kanseri ve prostat iltihabı tedavisinde yenilikler var mı?
Prostat iltihaplarında antibiyotik tedavisi devreye girer. Akut prostatit dediğimiz durumlarda muhakkak hızlı bir şekilde bazen iğne bazen hap şeklinde ciddi antibiyotikler verilir. Beraberinde normal iyi huylu prostat büyümeleri için prostat dokusunu, işemeyi rahatlatıcı ilaçlar verilir. Ağrı kesiciler de kullanılır. İyi huylu prostat büyümesinde medikal tedavi ve gerektiğinde kapalı cerrahiler yapılır. TUR ya da lazer ile cerrahiler sağlanır. Prostat kanserlerinde de artık robotik ve laparoskopik cerrahiler çok daha rahat ve asit bir şekilde yapılabiliyor.

PROSTAT HASTALIKLARINDAN KORUNMAK İÇİN…

Prostat iltihabı, prostat kanseri ve iyi huylu prostat büyümesinden korunmak için neler önerirsiniz? Beslenmenin önemi var mıdır?
Fast food ya da sürekli hazır gıdalarla beslenme prostat kanserine yol açan bir sebep olarak bilinmektedir. İyi huylu prostat büyümeleri de yaşla beraber erkeklik hormonu dediğimiz testosteron hormonunun da katkısıyla olabilen bir durumdur. Kansere karşı çok radikal bir şekilde korunamadığımız için prostat sağlığını korumaya yönelik önlemler almak gerekir. Bunların başında ilk olarak idrar tutmama geliyor. En basit enfeksiyonda ya da cinsel yolla bulaşabilecek hastalıklarda mutlaka tedavi sağlanmalı. Erken teşhis her kanser türünde olduğu gibi prostat kanserinde de önemlidir. Prostat sağlığına ve idrar yolu enfeksiyonlarına karşı kabak çekirdeği, maydanoz, yaban mersini, soğan, sarımsak gibi besinleri önerebiliriz. Domatesin faydalı olduğu bir ara gündemdeydi; ancak net bir şekilde ortaya konulamadı. Isırgan otunu kaynatıp içmek de idrar yolu ve prostat sağlığı için faydalı olabilir. Ancak maalesef “şunu yerseniz, şunu içerseniz kanserden korunursunuz” gibi bir şey mümkün değil. Prostat kanserine karşı kesinlikle koruyucu bir besin yoktur. Bunun dışında özellikle 50 yaşının üstünde olan her erkeğin yılda bir kez üroloji uzmanına gidip muayene olması en kolay, en ucuz, en sağlıklı yöntemdir.