Prostat Tedavileri ve İdrar Kaçırma

İdrar kaçırma mesane kontrolünün kaybolarak istem dışı damlalar halinde veya daha yoğun olarak idrarın kaçmasıdır. Erişkin yaşta idrar kaçırma kadınlarda erkeklere nazaran daha sık gözlenmektedir. İdrar kaçırma önemli bir sosyal problemdir. Hastaların hayat kalitesi ciddi oranda bozabilen bu durum, şahsın kendisine olan güvenini ve davranış kalıplarını bozabilmektedir.

İDRAR KAÇIRMANIN SEBEPLERİ NELERDİR?

Normal koşullarda mesane ve idrarı tutmaya yarayan mesanenin çıkışı ve altında yerleşmiş sfinkter dediğimiz adeleler uyum içerisinde çalışırlar. Mesane içi boş bir adeledir ve 400-500ml idrarı içindeki basıncı arttırmadan depolayabilir. Bu esnada kasılı olan adeleler idrarın kaçmasını engeller. Bu olaylar sinir sisteminin kontrolü altındadır ve bu kontrol oldukça karmaşıktır.

İDRAR KAÇIRMA TİPLERİ

 
• Stres idrar kaçırma: Özellikle çok doğum yapmış kadınlarda mesaneyi alttan destekleyen adele tabakasında bir zayıflık ortaya çıkmaktadır. Yaşlanma ve menapoz ile ortaya çıkan hormonal eksikliklerin katkısı ile mesane desteğini kaybetmektedir. Böylece öksürme aksırma gibi karın için basıncını arttıran durumlar idrar kaçmasına sebep olabilir. . Stres inkontinans kadınların yaklaşık 1/3 ünde görülmekle beraber bunların çoğu bu konuda doktora başvurmamaktadır.

 
• Urge (Sıkışma) idrar kaçırma: Güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda tuvalete yetişemeden idrar kaçırma olayıdır. Genelde aşırı aktif mesane dediğimiz durumun sonucudur.

 
• Miks idrar kaçırma:: Stres idrar kaçırma ile urge idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumlarda miks idrar kaçırmadan söz edilir. Örneğin hasta hem öksürdüğünde ya da hapşırdığında, hem de bazen ani bir sıkışma hissi sonrasında idrarını kaçırabilir.

 
• Taşma idrar kaçırma: Mesanede kapasitenin üzerinde idrar depolandığında idrar yapma zorunluluğu hissetmeden küçük miktarda idrar kaçırma görülür. Hasta hiçbir zaman mesanesini tamamen boşaltamadığı hissine kapılır. Bunun dışında Sinir hasarına yol açabilecek hastalıklar arasında diabet, alkolizm gibi nedenler yer almaktadır. İdrar kaçırmanın bu tipi sinir hasarı dışında prostat büyümesi gibi mesane çıkımı tıkanıklıklarına bağlı olabilmektedir.

 
• Total İdrar Kaçırma: Hasta idrar kaçırdığını fark etmediğini, devamlı iç çamaşırının ıslak olduğunu ifade eder.

 
• Fonksiyonel İnkontinans: Bazı hastalarda idrar kaçırma sorununa rağmen, yapılan tetkikler normal olarak tespit edilir. Bu hasta grubunda Alzheimer , Parkinson veya artrit gibi nedenler bulunur.
  Her iki cinste çeşitli ameliyatlar idrar kaçırmaya yol açabilirler. Erkeklerde prostatın özellikle kanserine yönelik ameliyatlar, mesane boynu ve çevresindeki ameliyatları, sfinkter çevresindeki ameliyatlar, kadınlarda sfinkter yetmezliğine neden olabilecek ameliyatlar bu gibi nedenler arasında sayılabilir.

İlaçlar da inkontinansa sebep olabilir veya kolaylaştırabilir: Bunlar arasında adele gevşeticiler, tansiyon düşüren ilaçlar, idrar söktürücüler, sakinleştiriciler, depresyon ilaçları ve alerji ilaçları yer alır.

NE ZAMAN DOKTORA BAŞVURMALI?

Aşağıdaki sorulardan birine yanıtınız “evet” ise bir uzmana danışın.

 
• Güldüğünüzde, öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda ; yürürken veya egzersiz yaparken; ağır bir eşya kaldırırken ; oturur ya da yatar durumda ayağa kalktığınızda idrar kaçırıyorsanız

 
• Gün boyunca sık sık tuvalete gitmek zorunda iseniz

 
• Bu sorunlar nedeniyle ped kullanmak zorunda kalıyorsanız

 
• İdrar yapma hissi geldiğinde tuvalete yetişemiyorsanız

 
• Tuvalette hiçbir zaman idrarınızı tamamen boşaltamadığınız hissine kapılıyorsanız...

İDRAR KAÇIRMA TANISI NASIL KONUR?

 
• Anamnez: İdrar kaçırmanın tanısal değerlendirilmesi detaylı tıbbi hikaye, fizik muayene, idrar analizi, idrar kültürü ve rutin laboratuar testleriyle başlar.

 
• Fizik muayene: Fizik muayene idrar kaçırmaya neden olabilecek anatomik ve nörolojik sorunları araştırmaya yarar. Muayene esnasında bazı refleksler ve duyuların ölçülmesi sinirsel kökenli kaçırmalar hakkında ipucu verir. Ek olarak yapılan idrar tetkiki ile enfeksiyon, kristaller , kan, şeker olup olmadığı araştırılır, gerekirse idrar kültürü yapılarak etken mikroba karşı en uygun antibiyotikler saptanır. Ayrıca Ped testi ve İşeme çizelgesi gibi yöntemlerle idrar kaçırmanın tipi anlaşılmaya çalışılabilir.

 
• Ürodinami: Ürodinami, özellikle de “videoürodinami” mesane ve mesane çıkımı fonksiyonları hakkında bilgi veren en değerli bir metottur. Mesane dolumu sırasında mesanede meydana gelen basınç değişiklikleri yanında, boşaltım fonksiyonu ve idrar tutmaya yarayan mekanizmalar hakkında bilgi verir.

 
• Sistoskopi : Mesanenin optik bir aletle idrar yolundan girilerek incelenmesidir.

 
• Ultrasonografi: İdrar kaçırmaya sebep olabilecek prostat büyümesi, mesane taşı, tümör gibi diğer nedenler araştırılır. Perineal ultrasonografi ile mesane boynunun hareketlerini ve açıları değerlendirilebilir. Hasta idrar yaptıktan sonra mesaneden idrar kaçıp kaçmadığı bu tetkik ile değerlendirilir.

 
• Radyolojik tetkikler : Böbrek,mesane ve idrar yollarının çeşitli radyolojik yöntemlerle ilaçlı veya ilaçsız olarak incelenmesi gerekebilir.

İDRAR KAÇIRMANIN TEDAVİSİ NASILDIR?

İdrar kaçırmanın tedavisi tipine ve altta yatan nedene göre değişiklikler gösterir.

 
• DAVRANIŞ TEDAVİSİ

Davranış tedavisi, idrar kaçırma şikayeti olan hastaları durum hakkında eğitmek ve inkontinansı en aza indirgemek için kullanılan bir grup tedaviyi içerir. Bu tedavi yöntemleri hastaya mesane ve sfinkterin kontrolünü kazandırmaya çalışır. Sıvı ve diyet ayarlaması, pelvik kas çalışmaları, güçlendirme egzersizleri, işeme günlüğü, zamanlı işeme çalışmaları bu yöntemlerden bazılarıdır.
 

• PELVİK TABAN REHABİLİTASYON

Pelvik taban egzersizleri temel olarak Kegel egzersizleri, vajinal koniler ve biofeedback yöntemleridir. Bu egzersizler hem kadın üreme organları hem mesane dayanağını sağlayan adalelerin kuvvetlendirilmesine yöneliktir. Bu yöntemlerden biri olan “Biofeedback” hastayı herhangi bir vücut fonksiyonu hakkında bilgilendirip, o fonksiyonu kontrol etmek üzere eğitmeyi amaçlar.
 

• İLAÇ TEDAVİSİ

İdrar kaçırması olan hastaya yapılan tetkik sonuçlarına göre mesane boynunu daraltan ve ya mesane hacmini genişletmeye yönelik ilaçlar kullanılır.
 

• CERRAHİ TEDAVİ

İlaç ve davranış tedavisiyle sonuç alınamayan hastalarda cerrahi tedavi uygulanmaktadır. Burada genel prensip pelvik taban adalelerini desteklemek ya da anatomiyi düzeltmektir. Cerrahi tedavi idrar kaçırmanın tipine göre değişmektedir.

Özellikle idrar kaçırma şikayeti olan kadınlarda günümüzde en çok uygulanan yöntem vaginal yoldan yapılan askı yöntemleridir. Amaç mesane altında çıkış direncini arttırarak idrar kaçmasını engellemektir. Rahim,barsak gibi diğer organların sarkmaları da aynı seansta tamir edilir.

Erkeklerde prostat ameliyatları sonrası görülen idrar kaçırmada idrar yolu çevresine çeşitli maddelerin kalıcı olarak enjeksiyonu, askı ameliyatları, suni sfinkter takılması gibi yöntemler uygulanır.

Üretra (İdrar Borusu ) Çevresine Enjeksiyonlar:
Ameliyat olamayan yada fayda görmeyecek hastalara, idrar borusunun çevresine lokal anestezi altında çeşitli maddeler enjekte edilir. Bunlar kollagen, polytef yada makroplasti adını alan farklı protein veya kimyasal yapıda maddelerdir.

Botoks Enjeksiyonları:
Çok yeni olan bu yöntemde mesane adelesine botulinum toksini enjekte edilerek mesanenin kasıcı kaslarında geçici gevşeme sağlanır, böylece acil idrar hissi veya yetişememe trazındaki idrar kaçırma tedavi edilmeye çalışılır.

Prof. Dr. Halim Hattat
(Hattat Hastanesi Üroloji Bölümü Başkanı)
Kaynak: Hattat Hastanesi web sitesi