Radyoiyod (Atom) Tedavisi Nedir?

Radyoiyod, iyodun radyoaktif şeklidir ve etrafa radyasyon yayar. Halk arasında ATOM olarak da bilinir. Ağız yolundan kapsül ya da sıvı olarak verilen radyoiyod, sindirim sisteminden emilerek tiroid bezi (guatr) hücrelerinde toplanır ve yaydığı radyasyon tiroid hücrelerinin büyümesini ve faaliyetini durdurur. Aşırı çalışan tiroid bezinin fonksiyonu normale döner veya istenmeyen tiroid dokuları yok olur. Türkiye Nükleer Tıp Derneği web sitesinde radyoiyod tedavisi hakkındaki sorulara yanıt veriliyor.

Radyoiyod hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?
Tiroid bezinin fazla çalıştığı ve kanda tiroid bezi hormonu yüksekliğine neden olan guatr hastalıklarında.
Tiroid bezinin bazı kanserlerinde.

Radyoiyod tedavisinin yan etkileri nelerdir?
Radyoiyod tedavisi tiroid bezi (guatr) hastalıklarının tedavisinde 50 yıldan beri başarıyla uygulanmaktadır. Tedavi sırasında önemli yan etkiler görülmeyecek saçlarınız dökülmeyecek, kısırlık oluşmayacaktır. Bazı hastalarda tükürük bezlerinde şişme ve ileride tükürük azalması görülebilir. İki gün süre ile sakız çiğnenmesi ve limon yenmesi ile bu yan etki görülme sıklığı azalır.

Verilen radyoiyod miktarı ne kadardır ve hastanede yatmak gerekir mi?
Radyoiyod dozu, tiroid hastalığının özelliğine göre değişir. Bazı hastalarda düşük doz, bazı hastalarda yüksek doz verilebilir. Düşük doz verilecekse hastanın hastanede yatması gerekmez, tedaviden sonra evine gidebilir. Eğer doz yüksek olursa, çevresine radyasyon yaymaması için hastanede radyoiyod tedavisi için hazırlanmış özel odada yatması gerekir. Bu dozun miktarı kanunen belirlenmiştir. Hastanede kalış süresi; uygulanan doza ve günlük ölçümlerle vücutta saptanan radyasyona göre 3 gün ile 1 hafta arasında değişebilir.

Radyoiyod vücuttan nasıl ve ne kadar sürede atılır?
Ağız yoluyla alınan iyodun önemli bir kısmı tiroid bezi tarafından tutulur. Vücudun diğer kısımlarında tutulan iyod az miktardadır ve dokulara herhangi bir zararı yoktur. Radyoiyod; vücuttan çoğunlukla idrar yolu ile, bir kısmı ise tükürük, ter ve dışkı ile atılır. Atılmayanlarda bir süre sonra kendiliğinden yok olur, 10 gün ila 1 ay arasında vücudunuzda radyasyon kalmaz. Vücutta kalış süresi; düşük dozlarda daha kısa, yüksek dozlarda daha uzundur.

Radyoiyod tedavisinden önce hangi yiyecek ve içeceğe dikkat edilmelidir?
İçerisinde iyod olan tüm yiyecek, içecek ve ilaçlar tedaviden önce kesilmelidir.

Tedaviden önce kullanılması yasak olan ilaçlar ve tedaviden önce kesilmesi gereken süreleri:
İyod içeren öksürük şurupları 2 hafta
İyod içeren vitamin hapları 2 hafta
Tentürdiyod, lugol solusyonu, saç boyaları 2 hafta
Röntgen filmi çekiminde kullanılan maddeler 2-3 hafta
Tiroid hormon ilaçları (Levotiron, Tefor 4-6 hafta, Tiromel 2 hafta)
Guatr tedavisinde kullanılan ilaçlar. (Propycil, Tiramozol 1 hafta)

Tedaviden önce yenmesi sakıncalı yiyecekler:
İyodlu tuz, kaya tuzu
Deniz ürünleri
İçinde iyod olan, veya iyodlu tuz kullanılarak hazırlanmış konserveler, hazır yiyecekler.
Çay, hazır kahve
Süt, yoğurt, peynir ve dondurma

Radyoiyod nasıl içilir ve içerken nelere dikkat edilmelidir?
Radyoiyod, bir bardak su içinde ya da kapsül olarak bir Nükleer Tıp uzmanı tarafından hastaya içirilir.
İçerken, bir damla sıvının bile yere dökülmemesi için özen gösterilmelidir.
Hasta tedavi öncesi 4-6 saat hiçbirşey yememeli ve içmemelidir.
Eğer bulantınız olursa ve Radyoiyodu içtikten sonra kusarsanız hemen hekiminize haber veriniz

Radyoiyod içtikten sonra nelere dikkat edilmelidir?
Hasta, radyoiyodu içtikten sonra 2 saat hiçbir şey yememeli ve içmemelidir.
Bol miktarda su veya meyva suyu içilmelidir, sulu yiyecekler tercih edilmelidir. İlk yemeğinizi hafif bir kahvaltı şeklinde yiyiniz.
Tükrük bezinde radyoiyod birikmemesi için iki gün sakız veya limon dilimleri çiğnenmelidir.
Sık sık tuvalete giderek idrarda biriken radyoiyod atılmalıdır.Tuvalet sonrası eller bol su ve sabunla yıkanmalıdır.Tuvaleti kullandıktan sonra en az 3 kez sifon çekilmeli ve tuvalet bol su ile yıkanmalıdır.
Her gün, duş şeklinde yıkanılmalı, yıkandıktan sonra banyo temizlenmeli, çamaşır değiştirilmeli, çamaşırlar ayrı yıkanmalıdır.
Tedaviden sonra bir hafta süreyle yatak odasında yalnız uyunmalıdır.
Bir hafta süre ile diğer insanlarla iş arkadaşlarınızla uzun süreli ve yakın temas içinde bulunmamalıdır ancak aşırıya kaçılmamalıdır.
Özellikle bebeklere, küçük çocuklara ve hamilelere 2 metreden yakın ve uzun süre birlikte olunmamalı onları öpmemelidir.
Birkaç gün ayrı çatal, kaşık, tabak ve bardak kullanılmalı ve bunlar bol su ile yıkanmalı, bulaşık makinesi kullanılmamalıdır.
Ayrı el ve yüz havlusu kullanılmalı ve giysiler ayrı yıkanmalıdır.
Hastaneden ayrılırken hekiminiz tarafından reçete verilmişse, ilaçlar tedaviden 48 saat sonra alınmaya başlanmalıdır.

Radyoiyod tedavisi kimlere uygulanmaz?
Hamilelere kesinlikle uygulanmaz!!!
Tedavi öncesi hamile olunmadığından gebelik testi yaptırarak emin olunmalıdır ve tedavi sonrasında 6 ay hamile kalınmamalıdır. Emziren annelere ancak emzirmeyi kestikten sonra radyoiyod tedavisi uygulanabilir. İyot içeren ilaçları kullanan veya iyotlu maddelerle film çekilmiş hastalara da uygulanmaz.

Kaynak: Türkiye Nükleer Tıp Derneği web sitesi
(www.tsnm.org)