Rahim Şekil Bozukluğu Hamileliğe Engel mi? Dr. Aret Kamar Anlattı

Rahim anomalileri ve tedavi yöntemlerini İstanbul Tüp Bebek ve Kadın Sağlığı Merkezi’nden Op. Dr. Aret Kamar, Sağlığım İçin Herşey'e anlattı.

RAHİM ŞEKİL BOZUKLUKLARI NELER?

. Rahim anomalilerini nedir? Ne sıklıkta rastlanır?

‘‘Rahmin üçgen boşluğunun içerisinde perdeler, rahimin çift olması, rahmin yarımının oluşup yarımının oluşmaması gibi ciddi durumlar olabildiği gibi bazen de tavanı sadece biraz çökük olur. Arkuat denen bu durum kadınların çoğunda vardır. Ancak bunların hepsinin ameliyat edilmesi gerekmez. Rahmi incelemenin en temel yolu rahim filmi ve ultrasondur. Ultrasonda rahmin iç tabakasının (endometrium) kalınlığını beğeniyorsak, rahmin girişinden tepesine kadar olan mesafe bebeği barındırabilecek büyüklükteyse rahmin tepesindeki ufak tefek girintiler göz ardı edilebilir. Ama rahmin içerisinde hafif bir içeriye doğru girinti olması, rahmin girişine kadar devam eden bir perde olması, çift rahim ağzı olması düzeltilmesi gereken durumlardır. Rahim şekil bozuklukları genellikle çok belli başlı durumlar hariç hamile kalmaya engel değildir. Bunlar daha çok, düşük yapma, bebeği dokuz ay içerisinde taşıyamama ya da erken doğurmayla bağlantılı problemlerdir. Onun için bunların tedaviden önce bilinmesi gerekir.’’

BELİRTİ VERİR Mİ?

. Rahim şekil bozuklukları herhangi bir belirti verir mi?

‘‘Rahim şekil bozukluklarının çoğu hiçbir belirti vermez. İki rahim bile olsa, iki rahimin de rahim ağzıyla ilgili bağlantısı olduğu durumlarda kadın sadece belki birazcık ağrılı adet görebilir. Adet miktarıyla ilgili ciddi bir problem olmaz. Onun için kadın bunu anlayamaz. Maalesef toplumumuzda evlenen kadın hamile kalınca kadın doğumcuya gider. Oysa hamile kalmayı planladığında kadın doğumcuya gitmesi gerekir. İyi bir ultrason muayenesiyle rahimle ilgili bir problem olup olmadığı zaten belli olur. Hatta bazı rahim şekil bozukluklarında çift vajen de çift rahim ağzı da olur. Kadın doğumcu şüphelendiğinde ilk rahim filmi isteyecektir. Rahim filminde de böyle bir durum varsa kadın hamile kalmadan evvel bu düzeltilecektir.’’

ÇİFT RAHİM HANGİ PROBLEMLERE YOL AÇABİLİR?

. Bir kadında çift rahim ya da vajina ağzı olması herhangi bir sorun yaratır mı?

‘‘Bir kadında çift rahim ya da vajina ağzı olması sağlık açısından bir sorun yaratmaz. Tabii yarım bir odada bebek 9 ay duramayacağı için doğmak zorunda kalacaktır. Ama o iki yarım oda arasındaki duvar kaldırılırsa bebek bütün odayı kullanacaktır. Gebelik de 9 aya kadar devam edecektir. Bu, hamile kalmayı engelleyen bir durum değildir ama gebeliğin 9 ay sağ salim içerde durmasını sağlayabilecek bir durumdur. Rahim şekil bozuklukları aynı zamanda bebeğin duruş bozukluklarını da yapar. Bebek normalde rahim aksında durur. Ama rahim şekil bozuklukları olanlarda bebek rahim içerisinde rahat dönüş hareketlerini yapamadığı için bazen ayak gelişi, makat gelişi, yan duruşlar olur. Bunların tabii doğumla doğması mümkün değildir; bebek ortadan ikiye katlanıp doğamaz. Dolayısıyla rahim şekil bozukluğu olanlarda, doğumda duruş bozukluklarına bağlı olarak doğum sırasında yaşanan problemlerle ilgili sıkıntılar da olabilir.’’

TEDAVİ EDİLEMEYEN DURUMLAR

. Rahim şekil bozuklukları nasıl tedavi edilir?

‘‘Rahim şekil bozuklukları histeroskopiyle tedavi edilir. Ancak iki tane rahim şekil bozukluğuna hiçbir şey yapılamaz. Bunlardan biri, rahmin yarısının oluştuğu durumlardır. Rahim normalde kız çocuğu daha anne karnındayken iki parçadan oluşur. İki parça, iki yanda yukardan aşağı göç ederek aşağıda birbirleriyle birleşirler, vajenle ağızlaşırlar. Birbirleriyle birleştiklerinde aralarındaki perde erir ve tek bir rahim odacığı, vajenle ağızlaşmış halde kız çocuğu dünyaya gelir. Bu göç sisteminde herhangi bir sıkıntı olduğunda bu rahim parçaları aşağı doğru gelmez; bir parça gelebilir.

Gelseler bile birbirlerine yaklaşamayabilir; bir parça bir tarafta diğeri bir tarafta duruyor olabilir. Yaklaştıkları zaman aralarındaki perde erimemiş olabilir ve bu kavuşma sistemindeki duraksamaya bağlı olarak çeşitli varyasyonlar oluşabilir. Yarım parça oluştu ve diğer yarım parça oluşmadıysa o rahme hiçbir şey yapılamaz. Yarım parça bir tarafta yarım parça bir tarafta ama aralarında bir mesafe varsa birbirlerine kavuşturulamaz. Onun için şu anda, iki yarım parça iki taraftaysa ya da sadece yarım bir rahim parçası oluştuysa bunlara herhangi bir cerrahi yapılmaz; kadın bu şekilde doğurtulur. Mesela iki yarım parça iki taraftaysa o zaman hangi parça daha iyi gelişmiş diye ultrasonla bakılır. Bebek oraya koyulur ya da kadının o parça içerisinde hamile kalması sağlanır.

RAHİM ŞEKİL BOZUKLUKLARININ TEDAVİSİ

Biz daha çok, rahim parçalarının ortada birleştiği ama aralarındaki perdenin erimediği durumlarda müdahale ederiz. Rahmin girişinden itibaren perde hiç erimemiş olabilir; iki tane birbirine yakın rahim parçası görülür. Aşağıdan girildiğinde iki rahim ağzı vardır; iki rahim ağzı kesilip birleştirilir; rahim de yukarıya kadar kesilerek birbirlerine birleştirilir. Yani iki tane yarım odanın arasındaki duvar kaldırılıp tek oda yapılır ya da bir kısmı birleşmiş bir kısmı birleşmemişler kesilir. Histeroskopiyle rahmin içerisine girilir ve rahim şişirilerek o perdenin nereden itibaren var olduğu görülür ve olması gereken yere kadar kesilir. Böylece rahim tek parça haline gelir. Kesilen yerlerin iyileşmesi ve normal rahmin içini döşeyen dokunun kesilen yerlerin üzerini kaplaması için 2-3 ay beklenir. Ondan sonra artık kadın hamile kalmaya hazırdır. Eğer kadının tüpleri açıksa bu filmde görülür. Yumurtalıkları güzelse eşinin de sperm sayısı müsaitse böyle düzelttiğimiz rahimler kendi kendine çocuk sahibi olabilirler. Biz sadece gebelik sırasında rahimde bir şeyleri düzelttiğimiz için bu kadınların erken doğum olmamasını sağlamalıyız. Çünkü mesela iki tane rahim ağzını birleştirildiği, rahim içerisinde perde kesildiği durumlarda  rahim ağızları bazen bebeği 9 ay içerde tutabilecek kadar güçlü olmaz. O zaman bunlara, gebelik sırasındaki takiplerde rahim ağzında herhangi bir gevşeme açılma görüldüğünde rahim ağzına bir dikiş atılarak o bebeğin 9 ay içerde durması sağlanır. Bu yüzden gebeliklerde ultrasonda karnından takibin yanında her zaman ultrasonla rahim ağızlarına da özellikle bakılarak takip etmek gerekir.’’

TEDAVİ NE KADAR SÜRÜYOR?

. Rahim şekil bozukluklarının tedavi süreci nedir?

‘‘Histeroskopi 20-30 dakikada biten bir işlemdir. İşlem sonrası hasta evine gidebilir. Hastanın sadece rahminin içerisinde bir balon yerleştiriliyor ve o balon rahmin odasında sizin kestiğiniz gibi kalmasını sağlıyor. Çünkü rahim normalde duvar duvara yapışık bir organdır. Bir şey kestiğinizde o kestiğiniz şey rahim duvarları söndüğünde birbirine yaklaşıp tekrar kaynayabilir. Doku iyileşene kadar yani yaklaşık bir hafta balon kalır. Yurt dışından gelen hastalara bu balonu nasıl alacakları anlatılir. Rahim toparlayana kadar burada beklemesi gerekmez. Çünkü bu 2-3 aylık bir süreç; ameliyatını olur gider. Tedavi olması gerekiyorsa ayrıca gelir.’’

. Bu süreçte kadının özellikle dikkat etmesi gerekenler var mı?

‘‘Normal hayatına devam edebilir; duşunu alabilir, gezebilir, temizlik yapabilir, çalışabilir. Çünkü rahim yapısı kadının eğilip kalkmasını, iş yapmasını engelleyecek bir yerde değildir.’’

YARIM RAHİMLE HAMİLE KALINIR MI?

. Toplumda da çok söylenen yarım rahime sahip olmak nasıl bir durumdur?

‘‘Yarım rahim, doğuştan o yarım parçanın oluşmamasıdır. Halk arasında, yarım rahimi olan doğuramaz, 9 ay zaten bebeği taşıyamaz, inanışı kesinlikle doğru değildir. Bebek embriyo halindeyken her türlü rahime yerleşebilir. Yeter ki bebeğin yerleştiği doku güzel bir kalınlıkta olsun. Rahim tam da olsa yarım da olsa hiçbirisinin içerisine 9 aylık bebek sığmaz. Gebe kalındıktan sonra rahim bebekle beraber büyüyüp, esner. Dolayısıyla kadın yarım rahimle de hamile kalabilir. Yarım rahimle ikiz doğurttuğumuz hastalarımız var. Tabii yarım rahimlilerde, bebeği içinde tutamadı erken doğurdu, gibi bir durumla karşılaşmak söz konusu olabilir. Sadece onlarda, erken doğurmasınlar diye çoğu zaman rahim ağzı dikilerek bebeği içerde uzun saklaması sağlanır.’’

TAŞIYICI ANNELİK

. Peki, hangi durumlarda taşıyıcı annelik gündeme gelebilir?

‘‘Hiç anne olmayanlara bugün için rahim nakli yapılabiliyor. Ama dünyanın belli yerlerinde yapılıyor. Çünkü rahim, diğer organlar gibi toplardamarı olan bir organ değildir. Bir kanlanma şebekesi içerisinde oluşan bir organdır. Şu anda, kasıktaki büyük damarlardan itibaren alıp nakletmeye çalışıyorlar. Bunun tabii ölüden yapılması gerekir; bir kadın rahmini başka birisine canlıyken veremez. Bugün için nakledilen rahimlerde sağlıklı bir gebelik elde edilme ihtimali çok enderdir. Dolayısıyla biz şu anda rahmi doğuştan hiç oluşmamış olanlara taşıyıcı annelik yapılmasını salık veriyoruz. Tabii Türkiye’de şu anda bu uygulama yapılmamaktadır.’’