Retina Hastalıklarında Vitrektomi

Retina hastalıkları ve vitrektomi ameliyatlarını Batıgöz Altunizade Hastanesi’nden Göz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Sevil Arı Yaylalı Sağlığım İçin Herşey’e anlattı.

Retina hastalığı yaygın görülen bir problem midir? Retina hastalıkları nelerdir?
Çok fazla sayıda retina hastalığı vardır v bunlar arasında bazıları oldukça sık görülürken bazıları daha nadir olarak görülür. En sık karşılaştığımız retinanın damar hastalıklarıdır. Bunlardan bir tanesi şeker hastalığıdır. Şeker hastalığı daha yoğun olarak retinanın damarlarını tutmaktadır. Retinaya ait olan damarların tıkanmasına bağlı olarak da hastalıklar izlenebiliyor. Görme noktası olan sarı noktanın kendine özgü hastalıkları da söz konusudur. Bunun dışında retinanın bazı tabakalarının düzgün çalışmaması sebebiyle bazı hastalıklar da ortaya çıkabiliyor. Yine bazı tümörler de retinada karşımıza çıkabiliyor. Son olarak enfeksiyonlar ya da vücudun otoimmün sisteminin saldırısına bağlı göz içi enflamasyon dediğimiz iltihabi durumlarda görülebiliyor.

RETİNA HASTALIKLARININ BELİRTİLERİ

Retina hastalıklarının ortak belirtileri var mıdır?
Sarı noktayı tutan bir sürü hastalık vardır. Sarı nokta hastalığı denildiğinde aslında toplumun çoğu yaşa bağlı sarı nokta hastalığı olarak algılamaktadır. Ama sarı nokta bir yerdir ve bir hastalığın adı değil bir yerin adıdır. Sarı nokta nedir? Retinanın tam ortasında yer alan bir bölümün adıdır. Bu nokta görüntülerin en net olarak oluştuğu yerdir. Biz baktığımız zaman görüntümüzün tam ortasında en net gördüğümüz yeri görürüz. Bu bölümün görüntüsü esasında sarı noktada oluşmaktadır. Dolayısıyla bu nokta herhangi bir sebeple hasara uğradığı zaman bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu zarar; yaşa bağlı sarı nokta hastalığı, şeker hastalığı, üzerinde zar oluşumu gibi farklı hastalıklar da olabilir. Kısacası bu rahatsızlıklar durumunda ortak bir bulgular ortaya çıkar. Karşıya baktığınızda görüntünüzün tam ortasında en net gördüğünüz yerlerde ilk önce görüntüde bozulmalar, yamulmalar başlar ve hastalar bulanık görmeden şikâyet eder. Bunun dışında tam görüntünün ortasında ilk başlarda çok küçük ama daha sonraki dönemlerde genişleyen siyah lekeler görebilirler.

Eğer sarı noktanın dışındaki bölümlerde tutulum söz konusu olursa retina dekolmanı gerçekleşir. Retina dekolmanına yol açan sebep çoğunlukla retinada oluşan bir yırtıktır. Bu bölümlerde daha çok kenar bölümlerde ortaya çıkar ve dolayısıyla ayrılmalarda kenar bölümlerden başlar. Hastalarda da görme bulanıklıkları görüntünün kenarından başlar. Hasta karşıya baktığı zaman ortada değil yan taraflarda gölgeli görmeden şikâyet eder. Hastalık ilerledikçe; yani retina komple kalktığı zaman artık görme noktası da tutulacağı için hastanın görmesi azalır.

Gözde şimşek çakmaları, sinek uçuşmaları gibi durumlarda retina hastalıklarını işaret eder mi?
Şimşek çakması ve sinek uçuşması gibi durumlar retina yırtığının ilk işaretleri olabilir. Bu çeşit bulgular ortaya çıktığı zaman hastanın mutlaka bir retina uzmanı tarafından muayene edilmesi gerekir. Çünkü bu yırtık durumuna müdahale edilmezse, yırtık retinanın altına girerek retinanın yerinden kalkmasına sebep olabilir. Bu duruma da retina dekolmanı adı verilir.

DİYABET VE GÖZ SAĞLIĞI

Diyabete bağlı gözde diyabetik retinopati gibi görmeyi etkileyen bir hastalık Tip 1 Tip 2 diyabette mi daha çok görülür, şeker hastalığının süresiyle ilgisi var mıdır? Hastanın insülin kullanıp kullanmamasıyla bir ilgisi var mıdır?
Tipler arasında aslında tutulum oranı olarak Tip 1 biraz daha risk altındadır. Ama tutulum zamanı olarak Tip 2 diyabet hastalarına, şeker hastalığı tanısı konulduğu zaman gözün arkasında diyabetik retinopati görebiliyoruz. Çünkü tip 2 daha yavaş seyirli ve daha sinsi seyirli bir hastalıktır. Hastalar genellikle bu hastalığa sahip olduklarını bile bilmiyorlar. Yıllar sonra tanısı konuluyor ve bu aşamada zaten göz tutulmuş oluyor. Ama Tip 1 çok gürültülü seyreden bir hastalık ve daha ilk ortaya çıkış aşamasından itibaren çok fazla sıvı, çok fazla su içme, çok fazla kilo kaybı gibi çok gürültülü bulguları vardır. Bu nedenle Tip 1 hastalarda aslında ilk muayenelerde genellikle bu tutulumu izlemiyoruz. Ama zaman içerisinde bu hastalarda tutulum izlenebilir.

Diyabet hastaları göz sağlıklarını korumak ve görme kaybı yaşamamak için ne sıklıkla gözlerini muayenelerine gitmeliler?
Şeker hastaları hiçbir göz şikâyeti olmasa bile mutlaka senede bir kere retina muayenesi yaptırmalıdır. Çünkü şeker hastalığı ilk aşamalarda bulgu verecek olan sarı noktada tutulum yapmayabilir ve hasta, şeker hastalığının gözünü bozduğunun hiç farkında olmayabilir. Bu muayene sırasında saptanabilir. Şeker hastalığının göz tutulumunda önemli olan üç nokta vardır; birincisi erken tanı, ikincisi zamanında tedavi, üçüncüsü ise düzenli takiptir. Bu nedenle şeker hastalarının şikâyeti olmasa bile mutlaka göz muayenesi, retina muayenesi olması gerekir. Bir tutulum varsa bir tedavi söz konusuysa tutulumun ağırlığını ve yapılacak olan tedavinin yönteminin çeşidine bağlı olarak muayene sıklıkları değişecektir.

Doç. Dr. Sevil Arı Yaylalı

SARI NOKTA HASTALIĞININ TİPLERİ

Sarı nokta hastalığının bir yaş tipi birde kuru tipi var. Bunların hangisi daha yaygındır ve hangisi daha ilerleyicidir?
Kuru çeşidi daha yaygındır. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı olanların yüzde 80’i kuru çeşittir. Kuru çeşit daha yavaş ilerleyenidir. Ama ne yazık ki kuru çeşit için bir tedavi yöntemi yok. Hastalık takip edilir ve daha fazla ilerlememesi için birtakım vitamin takviyeleri verilir. Tedavi ile ilerleme durdurulabilir ve kuru çeşitten yaş çeşide dönüş engellenebilir. Yaş tip tedavisinde de gözün içine birtakım ilaçlar enjekte edilir. Bu sorunu erken dönemde yakalamak son derece önemlidir. Çünkü yaş tipte söz konusu olan retinanın altında damarlı bir zar var. Bu damarlı zardaki sorunu ne kadar erken dönemde yakalarsak hastanın görme keskinliğini daha iyi iyileştirme şansımız olur. Bu zar çok fazla genişlemeden çok fazla hasara yol açmadan dolayısıyla erken dönemde yakalanması çok önemlidir.

VİTREKTOMİ AMELİYATI NASIL YAPILIR?

Retina hastalıklarının tedavisinde vitrektomi ameliyatının yeri nedir? Vitrektomi ameliyatı nasıl yapılır? Hangi durumlarda hangi hastalara önerilir?
Vitrektomi, vitrios jelini uzaklaştırma işlemidir. Peki, buna neden ihtiyaç duyuyoruz? Çünkü vitrios retinayla çok sıkı komşuluk içerisindedir. Ve yer yer sıkı yapışıklıkları söz konusudur. Vitrektomi; vitrenin hastalıklarında, bu jelin hastalıklarında ve retina hastalıklarında uygulanır. Yani gözün arka bölümündeki sorunlarda tüm ameliyatlar vitrektomi yöntemiyle yapılıyor. Vitrektomi yönteminde, gözün üzerine içeriye girecek şekilde üç tane tüp yerleştirilir ve bütün alet giriş çıkışları son derece ince olan bu tüplerden gerçekleşir.

Vitrektomi ameliyatı hem genel hem lokal anestezi altında yapılabilir. Lokal anestezi yapılırken hastanın sakinleşmesi için birtakım ilaçlar verilmekte ve ayrıca ağrı duymaması içinde gözün etrafına uyuşturucu birtakım ilaçlar verilmektedir. Bazı sistemik hastalıklarda kişinin genel anestezi alması sakıncalı olabiliyor. Bu yöntem özellikle bu hastalarda avantaj sağlamaktadır. Yapılan ameliyatın cinsine, hastanın durumuna bağlı olarak ameliyat sırasında birtakım ekstra bir şeyler yapmak gerekebilir. Ameliyat bitiminde gözün içine silikon koymak, gaz koymak gerekebilir. Dolayısıyla ameliyat süresini standardize etmek çok mümkün değildir. Vitrektomi ameliyatları, vakaya göre değişkenlik gösterebilir. Ameliyattan sonra özellikle lokal anestezi uygulanmışsa hastanede kalış süresi çok uzun değildir. Sadece anesteziden kurtulup hastanın genel durumunun düzelmesinden sonra hasta rahatlıkla evine gidebilir.

VİTREKTOMİ AMELİYATINDA DENEYİM ÖNEMLİ

Göz içi cerrahiler özellikle vitrektomi gibi ameliyatlar kimler tarafından yapılmalı?
Vitroretinal cerrahi konusunda uzmanlaşmış olan kişiler tarafından yapılmalıdır. Retina gözde yerine konulamayan birkaç dokudan bir tanesi, bu yüzden de bu ameliyatların deneyimli hekimler tarafından yapılması gerekir. İkinci üçüncü cerrahilerde elde edilecek olan başarılar birinci cerrahilerde elde edilecekler kadar yüksek olmayabilir. Bu yüzden vitroretinal cerrahide ilk ameliyatların ehil, deneyimli ellerde yapılması son derece önemlidir.

Kişinin iki gözünde de problem varsa iki göze aynı anda cerrahi uygulanabilir mi?
Genel olarak göz içi cerrahileri aynı anda iki göze uygulamak istemiyoruz. Çünkü sonuçta bu bir cerrahi müdahale ve riskler söz konusudur. Bu nedenle iki gözün aynı anda bu risklere maruz kalınması istenmez.