Robotik Kalp Cerrahisinin Sunduğu Avantajlar

Robotik kalp cerrahisi nedir? Kalp damar cerrahisinde robot yardımıyla hangi ameliyatlar yapılır? Robotik kalp cerrahisi kimlere yapılamaz? Kalp yetersizliğinin tedavisinde kalp pili robotik cerrahi yardımı ile yerleştirilebilir mi? Kalp kapağındaki tamirler ve değişimler robotik cerrahi ile nasıl gerçekleştiriliyor? Aritmi tedavisinde robotik kalp cerrahisinin yeri nedir? Robotik cerrahinin kalp ve damar cerrahisinde kullanıldığı durumları ve sunduğu avantajları Liv Hospital Kalp Damar Cerrahisi Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ahmet Özkara Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Robotik kalp cerrahisi nedir?
“Robotik kalp cerrahisi aslında endoskopik cerrahidir. Bir konsoldan robotun kontrol edilmesi ile yapılır. Robotun katkısı cerraha hareket kolaylığı sağlamasıdır. Kalp cerrahisinde endoskopik cerrahi kullanılan bir yöntem olmadığı için robotik cerrahi başlı başına bir avantajdır. Normal endoskopik cerrahiye göre de birçok avantajı bulunmaktadır. Cerrah, hastanın başında değilken, hastayı üç boyutlu görüp görüntüyü 16 kata kadar büyüterek ameliyat sahasını genişletebilmektedir. Normal şartlarda ulaşılamayan yerlere robotun kolları aracılığıyla çok rahat ulaşılmaktadır. Dikiş atarken ya da dokuyu keserken zorlanılacak yerlerde de robot yardıma yetişmektedir. Çünkü kullanılan robot yaklaşık 540 derecelik bir dönme hareketi imkanı sağlamaktadır. Hastaya avantajı ise, göğüs kemiğinin açılmadan küçük kesilerle aynı ameliyatın yapılabilmesidir.”

“HASTA SEÇİLEREK ROBOTİK CERRAHİ UYGULANIR’’

. Kalp damar cerrahisinde robot yardımıyla hangi ameliyatları yapabiliyorsunuz?
“Robotik cerrahi şuanda pratiğimizin yüzde 10’unu bile oluşturmaz. Dünya geneline bakıldığında ise bu oran yaklaşık yüzde 1’dir. Çünkü robotik cerrahi her hasta için uygun bir cerrahi değildir. Çok çabuk iyileşme sağlamasına rağmen robotla yapılan tedaviler hastaya her zaman gerekli tedavinin uygulanmasına imkan veremeyebilir. Bu nedenle hasta seçilerek robotik cerrahi uygulanır. Bypass ameliyatlarında, bir veya iki damar ameliyatlarında kalbin ön yüzündeki damarlara robotik cerrahi yapılabilirken, kalbin ya da arka yüzündeki damarlara uygulanırken çok ciddi tecrübe gerektirir. Bu durumda cerrah normal ameliyatları da robotik cerrahi ile yapabilmelidir. Kapak ameliyatlarında bütün ameliyat robot aracılığıyla yapılmaktadır. Yaklaşık 2-3 santimlik bir kesiden operasyon gerçekleştirilir. Kapak tamirleri ve değişimleri, ritim düzenleyici cerrahiler ve bazı kalp deliklerinin cerrahisinde robotik cerrahi kullanılır. Bypass ameliyatlarında da göğüs atardamarları robot ile çıkarılıp 3 santimlik bir kesiden bypass gerçekleştirilir. Bütün ameliyatı robot kullanarak endoskopik yöntemle hiç kesi yapmadan sadece 2-3 delikten girerek yapmak da mümkündür.”

Prof. Dr. Ahmet Özkara

“ROBOTİK KALP CERRAHİSİNDE İYİLEŞME SÜRESİ ÇOK KISA”

. Bir hasta açık yöntemle bypass olduğunda ve göğsü açılmadan robotik cerrahi ile bypass olduğunda iyileşme süreci nasıl değişiyor?
“Eski yöntem doğru yapıldığı sürece hala altın standarttır, görüşü vardır. Fakat robotik ameliyatlarda hastalar ameliyat olduktan 15 gün sonra arabasını kullanarak kontrole geliyorlar. Normalde standart ya da klasik bypass ameliyatında bir ay araba kullanma izni verilmez. Çünkü kemiğin kaynaması yaklaşık dört hafta sürer. Bu süre içerisinde hareket kısıtlamaları olur. Bunlar gerek akciğer rehabilitasyonu açısından gerek hastanın solunum kaslarının tekrar devreye girmesi açısından zaman alan bir süreçtir. Robotla yapılan ameliyatlarda bunların hiçbiri yaşanmaz ve hasta ayağa çok hızlı kalkar. Dördüncü-beşinci gün taburcu olur. 15. gün arabasını kullanabilir hale gelir; ağrısı çok azalır. Diğer ameliyata göre kan kaybı çok azdır. Bu nedenle vücuttan kaybedilen sıvıların ve bir takım maddelerin vücuda yeniden kazandırılması süresi de neredeyse yarı yarıya kısalır.”

“YAYGIN DAMAR HASTALIĞI YOKSA ROBOTİK CERRAHİ YAPILABİLİR”

. Robotik kalp cerrahisi kimlere yapılamıyor? Ameliyatta hangi tür yöntemi seçeceğinize sizi ne tür sonuçlar yönlendiriyor? “Günümüzde stent teknolojisi çok ilerledi. Birçok hasta bu yöntemle tedavi ediliyor.
Diyabeti olan bir hasta bypass ile çok daha uzun vadeli ve kalıcı tedavi olur. Böyle bir hastanın 3-4 ya da 5 damarına birden müdahale edildiği için açık ameliyat yapmak daha doğrudur. Uzun süre dayanacak göğüs atardamarları kullanılarak bu tür ameliyatlar gerçekleştirilir. Bu hastaların çok yaygın damar hastalığı yoksa, robotik cerrahi de yapılabilir. Çok yoğun bir hastalık yoksa başka bir seansta stent tedavisi de uygulanabilir. Birçok hastaya hibrit yaklaşım denilen bu yöntem uygulanmaktadır. Hasta hem açık cerrahi olmamış olur, hem stent yapılamayacak damarına bypassı yapılmış olur. Ayrıca geri kalan iki damarına bir-iki gün içerisinde stent takılarak tedavi edilir. Bu yaklaşımla da hastaya büyük bir konfor sağlanır.”

. Bazı vakalarda koroner sinüs darlıklarından girilemediği için kalp pili takılamıyor. Bu grup vakalarda cerrahi ile kalp yetersizliğinin tedavisinde kalp pilini robotik cerrahi yardımı ile yerleştirmek mümkün mü?
“Bu endoskopik olarak çok rahat yapılabilir. Yıllar önce bu pillerin büyük bir kısmı ameliyat ile yerleştiriliyordu. Teknolojinin de ilerlemesiyle pil koroner sinüsten geçirilip yerleştiriliyor. Ayrıca kalbin sol tarafının kalp yetmezliği tedavisinde pille desteklenmesi de bugün önemli bir yer alıyor. Bunların büyük bir kısmı uygulanabilirken yüzde 10’un altında olan bir kısımdaki hastalarda uygun ameliyat ile pil takmak gerekebiliyor.”

KALP KAPAĞINA ROBOTİK CERRAHİ

. Kalp kapağındaki tamirler ve değişimler robotik cerrahi ile nasıl gerçekleştiriliyor?
“Özellikle mitral kapakta robotik cerrahi yapılabilir. Aort kapağına müdahale etmek çok pratik değildir. Mitral kapak yetmezliği ya da darlığı da özellikle toplumumuzda çok yaygın olarak görülen bir hastalık. Bunun için pompa sistemi ile kan vücuttan alınıp dışarıdan oksijenle etkileştirilerek tekrar vücuda verilir. Kalbe müdahale edilmesi ve açılması gereken durumlarda bu sistem kullanılır. Kapalı ameliyatta ise bu, göğüs kemiği açılmadan yaklaşık üç santimlik bir kesi yapılarak ve üç tane küçük delik açılarak kirli kan kasıktan ve boyundan özel kanüller yardımıyla dışarı alınır. Kan oksijenlendirilip tekrar kasıktan ve damarlardan vücuda verilir. Ameliyatın büyük bir kısmı bu şekilde çözüldükten sonra robot aracılığıyla, normal cerrahiden daha rahat kullanım sağlayan araçlarla kalp durdurulur ve içi açılıp kapağa müdahale edilir. Yaklaşık 16 kat büyütmeyle ve üç boyutlu görsel yardımıyla sanki içindeymiş gibi daha rahat ve efektif bir tedavi uygulanır.”

. Robotik kalp cerrahisi hem deneyim hem de ekip işi midir?
“Robotik kalp cerrahisi ne kadar tecrübeli olursanız olun çok komplike bir iştir. Mutlaka bir öğrenme süreci ve ciddi bir organizasyon gerektirir. Siz konsolun başında robot ile cerrahiyi gerçekleştirirken hasta başında olan cerrah arkadaşınız da size asiste eder. O uyumu sağlayabilmek öncesinde beraber çalışmış olmak gerekir. Çünkü standart bir ameliyatta yaşanandan çok daha farklıdır.”

“ROBOTİK CERRAHİ ÇOK ZOR VE SABIR İSTEYEN BİR İŞ”

. Tıp fakültesinden mezun olduğunuzda ufukta böyle bir gelişme var mıydı?
“25 sene önce mezun olduğumda ufukta böyle bir gelişme yoktu. Robotik cerrahinin de geçmişi dünyada 15 senedir. İlk çıktığında kalp ameliyatı ile çıkmasına rağmen bir türlü ilerleyemedi. Son 3-4 senedir ciddi bir ilerleme oldu. Bundan sonra da daha hızlı ilerleyecek gibi duruyor. Çünkü daha cesur işler yapılabiliyor. Ancak çok zor bir iş. Küçük bir alanda çalışılıyor ve komplikasyon olursa tekrar açık ameliyata dönmeniz gerekiyor. Bunun olmasını istemediğiniz için ameliyat standart bir ameliyatın iki misli kadar uzun sürüyor. Çok sabır gerektiriyor. Kullandığımız joystickleri görerek ve günlük hayatında da çeşitli alanlarda bunu deneyimleyerek yetişen doktorlar robotik cerrahi ile yapılan ameliyatları daha rahat gerçekleştireceklerdir.”

ARİTMİ TEDAVİSİNDE ROBOTİK KALP CERRAHİSİ

. Aritmi tedavisinde robotik kalp cerrahisinden nasıl yararlanıyorsunuz?
“Aritmi, elektro fizyologlar aracılığıyla çözülebilen bir hastalıktır. Ama kapak ameliyatı için müdahale edilen hastaların bir kısmında aritmi de olabilir. Bu hastalara ameliyatta ritmi düzenlemek adına yakma yöntemleri uygulanır. Bu da robot yardımıyla yapılabilir. Eğer katater laboratuarında çözülemeyen bir sorun varsa ve hasta uygun bir hasta ise yine robot yardımı ile tedavi edilir. Hasta ‘Ben hiç böyle bir şey beklemiyordum. Ameliyat olmak istemiyorum’ diyebiliyor. Bu beklenen bir şey değildir, birden çıkar. Hiç kimse ameliyat olmak istemez. Ama bu bir zorunluluksa ve tedavi ise bir bypass veya kalp kapağı ameliyatı iyi bir seçenektir. Hastaların da mutlaka katılımcı olmaları gerekmektedir. Gittikleri hekime mutlaka güvenmeleri önemlidir. Bir hastayı iyileştirebilmek sadece ameliyat etmek değildir. Ameliyattan sonraki süreci de hastanın hekimle birlikte yönetebilmesi gerekmektedir.”