Romatizmal Hastalıkların Tedavisi

Romatizma nedir? Romatizma çeşitleri nelerdir? Hangi romatizma türleri iç organlarda görülür? Kalp tutulumu yaşanan vakalarda romatizmanın tedavisi yapıldığında kalpteki sorun yok olur mu yoksa kalpte oluşan problemde başka bir tedavi mi uygulanır? Hangi belirtilerin varlığı romatizmal hastalık olasılığını düşündürür? Bağ dokusunu etkileyen romatizma tiplerinin tanısı geç mi konur? Romatizma tanısı nasıl konur? Romatizma hastalığı olan hastalar tamamen iyileşir mi? Romatizmal hastalıkların tedavisinde ilaçların yanı sıra hangi yöntemler uygulanır? Ne tür durumlarda bir romatoloji uzmanına başvurulmalıdır?

Liv Hospital Ulus Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Şenol Kobak romatizmal hastalıklar ve tedavisi konusunda merak edilen soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

. Romatizma nedir? Romatizma çeşitleri nelerdir?
“Romatizma içerisinde birçok romatizmal hastalığı barındırır. Öncelikle bunlar kas ve iskelet sistemini tutan hastalıklardır. Ama bunlar aynı zamanda iç organ tutuluşu da yapabilen multisistemik hastalıklardır. İleri veya genç yaşta ortaya çıkan romatizmal hastalıklar vardır. Örneğin bağ doku hastalıkları özellikle genç kadınları daha sık tutan bir romatizmal gruba dahildir. Spondiloartropati ise genç erkekleri tutar.”

ROMATİZMAL HASTALIKLARDA ORGAN TUTULUMLARI

. Hangi romatizma türleri iç organlarda görülür?
“Genellikle sistemik hastalar denildiğinde bağ dokusu hastalıklar akla gelir. Bunlar genellikle otoimmün hastalıklardır ve birkaç çeşidi vardır. Romatoid artrit bunların bir prototipidir ama bunların içerisine lupus,  sjögren sendromu gibi bağ doku hastalıkları da girer. Eklem tutuluşları olarak karşımıza gelirler ama aynı zamanda iç organları da tutabilirler. En sık akciğer, böbrek ve kalp tutuluşları yaparlar ve bu organları tuttukları zaman hastalar bu organ tutuluş şikayetiyle gelirler. Örneğin nefes darlığı şikayetiyle ilk olarak göğüs hastalıkları uzmanına başvururlar. Orada yapılan tetkikler sonucunda bu hastalığın bir romatizmal hastalığın akciğer tutuluşu olduğu tespit edilir. Böbrek tutuluşuna bağlı hastada ise böbrek yetmezliği gelişebilir ve yapılan tetkiklerde bu böbrek yetmezliğinin altında bir romatolojik hastalık olduğu ortaya çıkabilir. Deri ve beyin tutuluşları yani santral ve periferik sinir sistemleri tutuluşları da yapabilir.”

. Kalp tutulumu yaşanan vakalarda romatizmanın tedavisi yapıldığında kalpteki sorun yok olur mu yoksa kalpte oluşan problemde başka bir tedavi mi uygulanır?
“Romatizmal hastalık tedavi edildiğinde kalpteki şikayetler de geriler. Doğru tanı kardiyoloji ile birlikte konulur. Eğer altında bir romatizmal hastalığa bağlı bir kardiyak (kalp) tutuluşu varsa o zaman biz primer romatizmal hastalığı tedavi ederiz.”

ROMATİZMAL HASTALIKLARIN BELİRTİLERİ

. Hangi belirtilerin varlığı romatizmal hastalık olasılığını düşündürür?
“Romatizmal hastalıklar çoğunlukla lokomotor sistemi ilgilendirdiğinden hastalar en önemli şikayeti olan ağrıyla başvururlar. Romatizmada ağrı çok önemli bir semptomdur. Bu ağrı sıklıkla eklemleri tutar (artralji) ayrıca mutlaka eklemde bir şişlik veya hareket kısıklığı oluşabilir. Hasta sabah uyandığı zaman ellerini kavramakta, kapatmakta, çay bardağını almakta veya muslukları açıp kapatmakta zorluk çeker. Genç erkekler de bel ağrısı ve sabah tutukluğu ile uyanabilirler. Bel tutukluğuna inflamatuar tipte bel ağrısı denir. Yarım saat, bir saat bazen öğlene kadar devam edebilir. Lokomotor sistemi ilgilendiren şikayetler dışında bir romatolojik hastalık düşündüren bulgular da vardır. Örneğin topuk ağrısı, spondiloartriti düşündürebilir. Gözde bir kızarıklık, ani görme kaybı, bulanık görme, göz veya ağız kuruluğu varsa bunlar bir bağ dokusu hastalığı olan sjögren sendromunun belirtisi olabilir.Veya ağızda yaralar çıkabiliyorsa tekrarlanan oral aft denilen genital aft varsa bunların hepsi aslında romatolojik hastaların belirtileri olabilir.”

ROMATİZMAL HASTALIKLARDA TANI

. Bağ dokusunu etkileyen romatizma tiplerinin tanısı geç mi konur?
“Hastada oluşan şikayetler primer olarak eklemi ilk önce ilgilendirmediği için tanıda gecikme olabilir. Hasta romatolojiye geldiklerinde hastalık son evresinde olabilir.’’

. Romatizma tanısı nasıl konur?
“Romatizmada tanıyı doğru ve erken evrede koymak çok önemlidir. Çünkü romatolojik hastalıklarda gelişebilecek komplikasyonlar erken tedaviyle önlenebilir. Tanıda önce hastadan  çok iyi bir anamnez (öykü) alınır. Bu öyküde hastanın öz geçmişi ve şikayetleri sorgulanır. Çünkü bu şikayetlere göre hastada var olan romatizmal hastalığa yönelik tetkikler istenir. Örneğin bir inflamatuar tipte bel ağrısıyla geliyorsa hasta tetkikler de ona göre olur. Öykünün yanı sıra çok iyi bir fizik muayene gerekir. Öykü ve fizik muayeneyle hastaların yüzde 90’ına tanı konulmuş olur. Tetkiklerin arasında laboratuar testleri vardır. Örneğin bir bağ doku hastalığı düşünülüyorsa mutlaka bu hastalara otoantikor denilen bir takım testler yapılır. Gerketiğinde hasta akut faz reaktanı denilen bir takım parametrelerle değerlendirilir. Radyolojik bir takım tetkikler yapılır. Önce grafilerle değerlendirme yapılır; bu yetmiyorsa veya tanıyı netleştirmek adına MR veya tomografi de hastadan istenebilir.”

ROMATİZMAL HASTALIKLAR KRONİKTİR

. Romatizma hastalığı olan hastalar tamamen iyileşir mi?
“Romatizmal hastalıklar genellikle kronik hastalıklardır. Ancak bu hastalıklar remisyon ve aktivasyonla seyreder. Tedavideki amaç, hastalığı durdurmak, remisyona sokmak yani hastalıksız bir dönem geçirtmektir. Bu hastalıklarda bir takım deformiteler gelişir; tedavilerle radyolojik progresyon durdurulur. Eğer iyi bir tedavi edilmek isteniyorsa hastanın mutlaka hayat kalitesi de arttırılmalıdır. Hasta bu kronik hastalıktan muzdarip olmadan normal aktivitelerini yapmak zorundadır.”

ROMATİZMAL HASTALIKLARIN TEDAVİSİ

. Romatizmal hastalıkların tedavisinde ilaçların yanı sıra hangi yöntemler uygulanır?
“Romatolojide kronik hastalıklarda ilk önce ilaç tedavisi aklagelir. Ama farklı romatizmal hastalıklarda farklı tedavi seçenekleri vardır. Sıklıkla kullanılan ilaçlara temel etkili ilaçlar denir. Bir ilacın temel etkili ilaç olabilmesi için mutlaka semptomları kontrol altına almalı, radyolojik progresyonu önlemeli ve hastanın hayat kalitesini artırmalıdır. Son yıllarda romatolojide hedefe yönelik tedaviler yapılmaktadır. Ancak spondiloartrit denilen  romatizmal hastalık grubunda ilaç tedavisinden önce rehabilitasyon ve egzersiz çok önemlidir. Hastalara tedavi verilmeden önce mutlaka egzersiz, spor ve yürüyüş yapmaları, yüzmeleri önerilir. ”

. Ne tür durumlarda bir romatoloji uzmanına başvurulmalıdır? Romatologlar hangi hastalıklarla ilgilenirler?
“Romatologlar iç hastalıkları üzerine yüksek ihtisas yapmış hekimlerdir. Multi organ tutuluşlu hastaları takip ederler. Ancak eklem ve kasları ilgilendiren şikayetleri veya sistemik tutuluşları söz konusu olan hastalar ne yazık ki romatoloğa ilk etapta başvurmazlar. Hastalıkların tanısı koyulurken ve tedavisi yapılırken birçok branş hekimlerinden faydalanılır.’’