Romatoid Artrit Nedir, Nasıl Tedavi Edilir?

Şubat 16, 2021 - 03:14

Romatoloji uzamanı Dr. Selda Öktem, ATV Avrupa Kanalı’nın “Esra Kazancıbaşı İle Sağlım İçin Herşey” programına konuk oldu. Esra Kazancıbaşı sordu, Dr. Selda Öktem yanıtladı.

Romatoid Artrit (RA) nasıl bir hastalıktır, hangi yaş grubunda daha çok ortaya çıkar? Romatoid artrit görülme sıklığında kadın ya da erkek farkı var mıdır? Romatoaid Artrit hangi organları, nasıl etkiliyor? Tanı koyulduktan sonra tedavi seçenekleri nelerdir, özellikle organ tutulumları varsa ya da hastanın bir takım alevlenme dönemlerinde tedaviye yaklaşım nasıl oluyor? Romatoid Artrit’te alevlenme döneminde ne tür yakınmalar olur ve hastalığın seyri ne yöne dönüşür? Romatoid Artrit’in oluşumunda risk faktörü nelerdir? Stresin hastalığın alevlenmesinde bir etkisi var mı?

İşte yanıtlar…

. Romatoloji uzmanları ne tür hastalıklarla ilgileniyorlar?

“Romatoloji uzanmalığı Türkiye’de ve bütün dünya da hemen hemen iç hastalıkları uzamalığının üzerine yapılan bir ihtisas dalı. Halk arasında romatizmal hastalıklar olarak bilinen o hastalıklara bakan bir hekim grubuyuz.

Halk arasında romatizmal kelimesi tek bir hastalık olarak ifade edilmekle birlikte birçok hastalığı içeriyor. Yaklaşık 200 -250 civarında romatizmal hastalık vardır. Romatizmal hastalıklar daha çok vücudun bağışıklık sisteminin kendi doku ve organlarıyla savaşması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Sıklıkla eklemlerde görüldüğü için genelde halk arasında eklem romatizması olarak bilinmekte. Hastalarımız daha çok ağrı şikâyetiyle bize başvurmaktalar. Özelliklede bu ağrı, eklem ağrısı şikâyeti şeklinde ya da omurga ağrısı, bel ağrısı, sırt ağrısı, boyun ağrısı şeklinde de görülebilir.

Özellikle eklemlerde görülen ağrının çok belirgin bir özelliği vardır. İstirahat etmekle kötüleşir hareket etmekle vücut ısındıkça daha çok rahatlama görülen bir ağrı çeşididir. Keza romatizmal ağrı olan bir eklemde, bu ağrının en şiddetli olduğu dönem sabah uyandıktan sonraki dönemdir. Hasta, hem ağrı hem şişlik hisseder hareketleri tutuktur. Bir süre sonra rahatlar. Bazen şişlik eşlik edebilir. Kızarıklık olabilir, ısınan ekleme dokunduğunuz zaman da bir ısınma hisseder siniz bu da oradaki iltihabin bir göstergesidir.”

. Hastalar, hangi durumlarda romatoloji uzmanlarına başvurmalılar?

“Şikayetler, eklemde bir problem ya da travma olmaksızın birden bire başladıysa o hasta grubunun romatolojiye görünmesi gerekiyor. Şöyle söyleyelim, çok fazla kullanılan eklemlerde bir süre sonra ciddi bir travma olmasa bile tekrarlayan küçük travmaların sonucunda tabii ki kireçlenme de meydana geliyor. Ama bu da çok yavaş yavaş ortaya çıkan bir şikâyettir. Özellikle herhangi bir travma ve zorlanma olmadan hastanın bir ekleminde ağrı 6 haftadan uzun sürüyor ise beraberinde şişlik varsa, hareket kısıtlığı var ise o zaman öncelikle romatolojiye gelmesi gerekir.

Travma olduğunda mesela futbol oynarken ayağınız burkulduğunda elbette ki ortopediye gitmeniz gerekir.”

“HANGİ YAŞ GRUPLARINDA DAHA ÇOK GÖRÜLÜR”

. Romatoid artrit nasıl bir hastalıktır, hangi yaş grubunda daha çok ortaya çıkar, romatoid artrit görülme sıklığında kadın ya da erkek farkı var mıdır?

“Romatoid Artrit en sık gördüğümüz romatizmal hastalıktır ve halk arasında en çok bilinenidir. Romatizmal hastalıkları bir grup olarak değerlendirdiğimizde yüzde 40’ı Romatoid Artrit’dir. Halk arasında iltihaplı romatizma ya da eklem romatizması olarak bilinir. Daha çok kadınlarda görüyoruz; 5’te 1 oranında.

Hastalığın ilk ortaya çıkışı genç yaş grubunda 30 -50 yaş arasında görülmektedir. 50 yaşından sonra menopoz sonrası ortaya çıkışı biraz daha azalıyor. Özellikle doğurganlık çağında sık görüyoruz. ‘Yaşlanınca romatizma olunur’ yanılgısı çok sık gördüğümüz bir yanılgıdır.”

“ÖZELLİKLE ETKİLENEN ORGAN AKCİĞERLER”

. Romatoid Artrit, sadece eklemleri değil iç organları da etkiliyor. Romatoaid Artrit hangi organları, nasıl etkiliyor?

“Romatoiad Artrit diğer romatizmal hastalıklara göre ağırlığını daha çok eklemlerden yana gösteriyor. Ama uzun vadede uzun hastalık seyri sonunda bazen iç organlarda da problem yaşanabiliyor.

Özellikle etkilenen organ akciğerler, uzun vadede bazen akciğerlerde solunum sıkıntısı olabiliyor. Kesik kesik soluma, kesik kesik öksürük ve kısa sürede nefes darlığı gibi şikâyetlere yol açabiliyor.

Romatoiad Artrit akciğeri örten zarda yani plevra dediğimiz zarda bazen sıvı toplanmasına neden olabiliyor. Bu da akciğerlerin nefes alan bölgelerinde kalınlaşma yaparak oksijen değiş tokuşu azalttığı için hasta nefes darlığı ve oksijensizlik yaşabiliyor.

Bunun dışında gözlerde bir takım şikâyetler olabilir. Gözün beyazında sürekli bir kızarıklık, acıma hali, sürekli bir batma hissiesi olabilir. Keza damarlarla ilgili sorunlar olabilir aynı zamanda ciltte döküntülere yol açabilir ve bazen bu damarlardaki iltihap nedeniyle organ fonksiyonları bozulabilir. Ama bu çok nadir gördüğümüz bir durumdur.”

“3-4 AYDA BİR HEKİM KONTROLÜ GEREKİYOR”

. Tanı koyulduktan sonra tedavi seçenekleri nelerdir, özellikle organ tutulumları varsa ya da hastanın bir takım alevlenme dönemlerinde tedaviye yaklaşım nasıl oluyor?

“Romatoid Artrit’de en önemli şey doktor kontrolü, hastanın kronik bir hastalığı olduğunun bilincinde olması gerekiyor; düzenli kontrole gelmesi gerekiyor. Bu hastalıklar tamamen hayatımızdan atamayacağımız hastalıklardan ama kontrol altına alabiliyoruz. Bunu iki yıllık bir tedavi sonunda da başarabilirsiniz, 15 yılın sonunda da başarabilirsiniz ama bu süreç içersinde dalgalanmalar gösterebilir, bu yüzden tedavi uyumu çok önemlidir.

Alevli olduğu yani hastalığın çok şiddetli olduğu dönemlerde birçok mekanizma üzerinden etki eden farklı ilaçları bir arada kullanma eğilimi gösteriyoruz. Farklı ilaçların bir arada kullanılması, birçok silahı bir arada kullanmanız demek oluyor ki bu da hastalığı çok daha iyi yatıştırıp kontrol altına alabiliyor. Hastalık hafiflediğinde ilaçların sayısını ve dozunu azaltabiliyoruz.

Organ tutulumları varsa diyelim ki bir akciğer tutulumu varsa o zaman kullandığımız ilaçlar, normal düzendeki Romatoid Artrit tedavisinden biraz daha farklılaşıyor. İşte bu nedenlerle en azından 3-4 ayda bir hekim kontrolü gerekiyor.”

. Romatoid Artrit hastaları, doktor kontrollerine yeterince önem veriyorlar mı?

“Hastalara, hastalığı hakkında genel bir bilgi verdiğinizde ve olasılıklardan bahsettiğimizde biraz daha uyumlu olabiliyorlar. Ama şöyle de bir durum var; hastalığın ilk yıllarında uyumsuzluklar gösterse bile bu umursamazlığın geri dönüşü ağır olduğu için bir süre sonra hasta tecrübe kazanıyor. Artık kendi kendine ilacı kesme, azaltma, doktor kontrolünü aksatma gibi şeyleri yapmamaya başlıyor.”

. Romatoid Artrit’te alevlenme döneminde ne tür yakınmalar olur ve hastalığın seyri ne yöne dönüşür?

“Alevlenme dediğimiz şey şikâyetlerin çok arttığı dönemler; genelde biz bunu ilkbahar ve sonbahar aylarında görüyoruz. Çünkü o dönemlerde bazen solunum yolu enfeksiyonları da geçirildiği için alevlenme olabiliyor. Her şey yolunda giderken birden bire mesela sol diz ekleminde şişme meydana geliyor ya da hastanın sağ elinirn küçük eklemelerinde şişme meydana geliyor.

İşte alevlenme dediğimiz şey uyumakta olan hastalığın yeniden harekete geçmesi. Alevlenme döneminde, neredeyse hiç tedavi almadığı dönmelerdeki yane ilk başlangıçtaki gibi bir gidiş seziyoruz. Hemen önlem almak gerekiyor.”

“SİGARANIN ÇOK BÜYÜK BİR NEGATİF ROLÜ VAR”

. Romatoid Artrit’in oluşumunda risk faktörü nelerdir? Stresin hastalığın alevlenmesinde bir etkisi var mı?

“Romatoid Artrit’in oluşumunda risk faktörü olarak görülen şeyler; bakteriler, virüsler ve enfeksiyonlardır. Bazı enfeksiyon ajanları hastalığın başlamasında rol oynuyor.

Romatoid Artrit’te diğer romatizmal hastalıklardan farklı olarak sigaranın çok büyük bir negatif rolü var. Çünkü sigara içimi Romatoid Artrit’in hem başlamasını hem de hastalığın alevlenmesine neden oluyor hatta tedavideki başarıyı da olumsuz etkiliyor. O yüzden Romatoid Artrit hastalarına sigarayı mutlaka bıraktırıyoruz.

Beslenmeyle ilgili birkaç küçük araştırma var. Tabi bunlar Türkiye’de yapılmış araştırmalar değil mesela kırmızı ettin fazla tüketilmesinin iltihapta bir miktar artışa neden olduğu söyleniyor. O yüzden sebze ve Akdeniz diyetinin daha uyumlu olduğu düşünülüyor. Yine çok fazla kahve tüketiminin yani günlük 5- 6 bardak kahve tüketiminin Romatoid Artrit’i alevlendirebildiği söyleniyor.

Stres, her durumda bağışıklık sistemini çökerttiği için stresli dönemlerimizde hastalığın alevlenmesi de söz konusudur.”

“TEDAVİDE; FİZİK TEDAVİ, EGZERSİZ VE APARAT SEÇENEKLERİ DE VAR”

. İlaç tedavisi dışındaki tedavi seçenekleri nelerdir?

“Çok iyi tedavi edilmemiş vakalarda, doktor yüzü görmemiş vakalarda eklemlerde deformasyonlara rastlıyoruz. Bu vakalarda fizik tedaviden faydalanıyoruz. Hastanın eklemlerin fonksiyonlarını geri kazanması için fizik tedavi uzmanlarına yönlendiriyoruz ancak fizik tedavinin hastanın alevli dönmelerinde olmaması gerekiyor. Özellikle fizik tedavide çok sık uygulanan sıcak uygulamalarının alevli dönmede yapılmaması gerekiyor. Bir takım egzersizler mutlaka gerekiyor bazen hayatı kolaylaştırıcı aparatlar kullanabiliyoruz.”