Sabit ve Hareketli Diş Protez Tedavileri

Diş protez tedavilerini Medipol Mega Üniversite Hastanesi Prototip Diş Tedavi Bölümü’nden Dr. Cansın Çelebi anlattı.

Protez tedavisi nedir? Hangi durumlarda uygulanır? Protez tedavisinin türleri nelerdir?

Protez tedavisi hastaların diş eksikliklerinde, dişlerinde renk değişikliği olduğu durumda veya çapraşık olduğu durumlarda uygulanan estetik bir tedavi şeklidir. Protez tedavileri sabit veya hareketli protezler olabilir. Sabit protezler; hastanın kendisinin takıp çıkaramadığı, kendi dişinden veya implanttan destek alan protezlerdir. Bu protezler ağız içinde sabitlenir ve hasta bu protezi kendi çıkaramaz. Hareketli protezler ise hastanın kendisinin takıp çıkarabildiği yine implantlardan veya dişten destek alan protezlerdir.

SABİT DİŞ PROTEZLERİ

Sabit protez nedir? Hangi durumlarda uygulanır?

Sabit protezlerde genelde uygulama amacı hastanın diş eksikliğidir. Hastanın tek diş eksikliğinde, eksik dişinin önündeki ve arkasındaki dişi keserek kaplama dediğimiz; yani köprü denilen protez uygulanabilir. Yine hastanın dişi çok harap olmuş da olabilir. Bu durumda yine dişi korumak için dişin kaplanması gerekebiliyor. Hastanın kendi diş renginden, görüntüsünden, boyutundan memnun olmadığı durumlarda da sabit protatik tedavi yapılabiliyor.

Sabit protezlerin teknik aşamalarından bahsedebilir misiniz? Nasıl takılıyor?

Sabit protezlerde çeşitli materyallerden faydalanılır. Bunlar hastanın estetik beklentisine, protezi yapacağımız bölgeye göre değişiklik gösterebiliyor. Estetik amaçlı zirkonlardan veya full porselen denilen tamamen porselen olan protezler kullanılabiliyor. Ağız içi muayenesi sonrası dişler eğer tedavi için uygunsa dişlerin kesimi yapılır; yani dişler ufaltılır ve üzerine bir protez takılabilecek seviyeye getirilir. Ufalttıktan sonra dijital veya geleneksel metotlarla hastanın diş ölçüsü alınır. Dijital metotlarda ağız içi kameralar ve tarayıcılar kullanılır. Bu yöntem, hastanın öğürme refleksi varsa veya geleneksel macun kıvamındaki yöntemle ölçü alınmasından hoşlanmıyorsa oldukça rahat ve konforludur. Klasik yöntemde de hastanın diş ölçüsü macun kıvamındaki bir malzeme ile alınır. Ölçü alındıktan sonra teknisyenlerle bir çalışma yapılır. Hastanın ölçüsünün bir modeli dökülür; yani hastanın ağız içi görüntüsü aslında teknik ortamda elimizde olur. Kullanılacak materyale göre bu, zirkon ya da metal olabilir veya full porselen olabilir, bir altyapı hazırlanır. Hastanın görünür dişli kısmı değil de onun altındaki proteze destek olan iskelet yapılır. Bunun provasını hazırlanır ve daha sonrada hastayla birlikte renk, diş boyutu seçilir ve bir sonraki aşamada da hastanın kendi hayatında kullanabileceği diş kısmı tamamlanmış olur.

Dr. Cansın Çelebi

HAREKETLİ DİŞ PROTEZLERİ

Hareketli protezleri nedir? Daha çok hareketli protezleri kimler tercih ediyor?

Hareketli protezler genel olarak hastanın birden fazla diş eksikliğinin olduğu durumlarda uygulanır. Genellikle implant yapılamayan durumlarda kullanılır. Hastanın kendi dişlerinden kuvvet alır ve kendi dişlerine kanca; yani kroşe ile çeşitli metal apareylerle tutunur. Hasta kendi takıp çıkarabilir.

Hastanın dişlerinde kroşelerin görünmesini istemediği durumda da hassas tutucu denilen protezler; yani kancanın protezin içinde kaldığı protezler yapılabiliyor. İmplant uygulanıp, implantın üzerine de protezlerin yapıldığı durumlar olabiliyor. Bu hastanın kemik yeterliliğine göre belirlenir. Sabit bir protez yapılamıyorsa, hastaya belli sayıda implant yerleştirip daha sonra onlardan destek alan hareketli protezler yapılabilir.

ALL ON FOUR YÖNTEMİ

Başka ne tür protezler var?

İmplantlar ve dişlerden destek alan protezler vardır. Hastanın eğer estetik beklentisi varsa laminalar olabilir. Tamamen estetik amaçlı dişlerin ön yüzeyine yapıştırılan ve hastanın gülüşünü değiştirirler. Yine tamamen dişin kesilip porselenden yani full porselen dediğimiz şekilde yapılan protezler vardır. Eğer hastanın hiç dişi yoksa ve implant yapılacak kemik de çok yetersizse “all on four” dediğimiz 4 implant yöntemiyle tedavi sunulabilir. Bu yöntemde implantlar; arka kısma açılı ve hastanın çenesinden yatay anlamda kuvvet alacak şekilde, önlerine de daha düz açılı yerleştirilir. All on four yapılabilecek kadar kemik olmadığı durumlarda da hastanın yanak kemiklerinden destek alan zigoma implant denilen ve yine hastanın sabit olarak kullanabildiği protezler sunulabilir.

DİŞ PROTEZİ İŞLEMLERİ NE KADAR SÜRER?

Protezlerin genel olarak hazırlanma süreci ne kadar sürüyor?

Sabit diş restorasyonu ortalama bir, bir buçuk hafta tamamlanır. Eğer hareketli bir protez yapılacaksa hareketli protezin prova süreleri biraz daha uzun olur. Bu da yine 2- 2,5 hafta arası bir süre alabilir. Zigoma implant ya da all on four sistemleri gibi protezler yapılacaksa hasta geçici olarak o gün dişleri ile ayrılabilir ve tedavi süresini böyle geçirebilir. Bu süreç yine hastanın iyileşme sürecine göre 6 ay kadar sürebilir. 6 ay bu süreyi geçici dişleri ile geçirdikten sonra 2 hafta gibi bir sürede sabit dişlerine kavuşmuş olur.

Hastaların protezlere alışma süreci nasıl oluyor? Ne kadar sürüyor?

Eğer sabit bir protez yapılıyorsa; yani hastanın kendi dişinden veya implantından destek alan bir protez yapılıyorsa aslında hastaların çok fazla alışmama problemi olmaz. Sadece belli bir süre diş eksikliği olduğu için ve o bölgeye bir kütle geldiği için değişik hissedebilir ve hastanın dili, yanağı 1-2 gün içerisinde bunu kabullenir. Çiğnemesinde de belki alışmadığı ve orada bir eksiklik olduğu için belli bir süre farklılık yaşayabilir. Hareketli protezlerde veya tüm ağız içinin rehabilite olduğu hastalarda bu süre biraz daha uzayabiliyor. Hareketli protez aslında yeni bir ayakkabı giymek gibidir. Hasta, haftalık kontrollere bazen de gün aşırı kontrollere gelebilir. Gerekli müdahalelerle hastanın alışma süresi biraz daha hızlandırılır.

PROTEZ SONRAS ACI YA DA AĞRI HİSSEDİLİR Mİ?

Protezler takıldıktan sonra bir acı ya da vurma hissederse bu protezin uyumsuzluğunu mu gösterir?

Protezler takıldıktan sonra bir acı ya da vurma protezin uyumsuzluğunu değil tamamen yumuşak dokunun gelen sert bir materyale karşı direncini gösterir. Her ne kadar iyi ölçüler alınsa da, hastanın bire bir dokuları taklit edilse de bu materyallere alışma süreci vardır. Genelde ilk haftalarda bu çok şiddetli olur. Hastan muayeneye çağrılır ve acıtan bölgeler düzeltilir.  Ortalama 1 ay içerisinde de hastanın proteze adaptasyonu sağlanmış olur.

Protezler takıldıktan sonra nasıl bir bakımı olmalı? Örneğin hasta her şeyi yiyebilir mi?

Protezler takıldıktan sonra hasta her şeyi yiyebilir. Tabii ki ilk takıldığı dönem biraz daha dikkatli olması gerekir. Başlangıçta bedeninin ona alışabilmesi, dokuların ona uyum sağlayabilmesi için biraz daha küçük lokmalarla, yavaş yavaş ve kontrollü çiğnemesi önerilir. Bunun dışında eğer hastaya geçici bir protez yapılmamışsa hasta her şeyi yiyebilir, içebilir. Sadece geçici dönem protezlerin de ısırma, koparma hareketlerini yapmasına kısıtlama getirilir.

Protezlerin bakımı da önemlidir. Sabit protezi olan kişiler kendi dişleri gibi protezlerini de fırçalamalıdır. Bunun dışında diş ipi kullanılabilir. Eğer kişi diş ipi kullanamıyorsa ara yüz fırçalarından destek alabilir. Büyük protezlerde, köprü altının rahat temizlenemediği durumlarda da ağız duşlarından yardım alarak protezler temizlenmelidir.