Saçlarımız Neden Dökülür?

Bu yazı, sizlere sagligimicinhersey.com vasıtasıyla ilk seslenişim. Bundan böyle her 15 günde bir tepeden tırnağa cilt sağlığı, genel sağlığımızın bozulmasının cildimiz üzerine etkileri, hatta bazı sistemik bozuklukların ilk belirtileri olabilecek deri hastalıkları belirtilerini ve genel sağlığımız konusunda hepinizi yakından ilgilendiren sorunları, bu sorunlarla ilgili güncel tedavi yöntemlerini, püf noktalarını ve pratik önerileri sizinle paylaşacağım.

İlk birkaç yazımı herkesi yakından ilgilendiren saç dökülmelerine ayırmak istedim. Ancak dilerseniz saç dökülmeleri konusuna girmeden önce saçlarınıza karşı tutumunuzu değiştirebileceğine inandığım bazı bilgilere birlikte bir göz atalım.

Saç neden ve nasıl dökülür? Dökülen saçların yerine yenileri gelir mi? Bu dökülmeler hastalık belirtisi midir? Bu konulara açıklık getirmek istiyorum.

Saçlar üst derimizin, hücre üreten bölümleriyle, derinin derinliklerine eldiven parmağı gibi uzanarak oluşturduğu bir saç folikülünden gelişir. Saç folikülü; sürekli çalışan ama birkaç yılda bir dinlenmeye çekilip, birkaç ay sonra tekrar çalışmaya başlayan hücreler yumağından, yani saç kökünden, oluşur. Saç kökü canlıdır; ancak saç kökünün ürünü olan saç, cansız bir kimyasal bileşimden ibarettir. Saçlarımız amino asitler ve  proteinler bakımından zengindirler.

Normal koşullarda saç kökü hücrelerinin aktif olarak saç ürettikleri dönemlerde, 2-3 yıl boyunca saç ortalama olarak ayda 1 ila 1.5 cm uzar.  Bunu takip eden dönemde hücreler bir yorgunluk dönemine girerler ve üretimi yavaşlatırlar. Bu dönüşümün başladığı birkaç günlük dönem, hücrelerin tümden istirahate çekildiği 2-3 aylık bir dönemle devam eder.

Bu dönemde saçlar dökülür, saç kanalları boş kalır. Bu foliküldeki istirahatını tamamlayan hücreler, yeniden bir üretim dönemi başlatırlar ve böylece dökülen saçların yerine yenileri üretilmeye başlanır. Her saç telinin gelişim evreleri birbirinden farklı olduğundan bütün bu evreler süresince normal sağlıklı bireyler, her zaman sağlıklı saçlara sahip görünürler. Çünkü her an saçın sadece % 7 ila 10 kadarı istirahat dönemindedir ve bunların da hepsi birden dökülmezler. Kurumuş yaprakların dallarda tutunabilmesi gibi onlar da saç kanalında bir süre kalabilirler.  Böylece saçlar, sağlıklı görünümünü korur.

SAĞLIKLI SAÇ DA DÖKÜLÜR AMA YERİNE YENİLERİ GELİR

Bu açıklamadan da anlaşılacağı gibi sağlıklı saç döngüsünde de saçlar dökülebilir ancak dökülen saçların yerine yenileri üretilir. Dolayısıyla bu tip döngüsel dökülmeler hastalık belirtisi değildir. Başımızın her santimetrekaresinde 300 ila 500 saç kökü vardır. Buna göre sağlıklı bireylerde yaklaşık 100.000 adet saç teli bulunur. Bu saçlardan günde 30 ila 50 tanesinin dökülmesi normal kabul edilir. Sağlıklı saç kökleri dökülseler bile yerine mutlaka hemen yeni saçların gelmesini başlatabilirler. Sağlıklı saçlar normal bir hızla uzayabilen, parlak, canlı görünümlü, hafif kendine özgü bir sertliğe sahip ve olması gereken renktedirler.

Saç, saç folikülünün altında yer alan ince bir kılcal damarla beslenir. Bu damarların sağlıklı olabilmesi ve saç kökünü sağlıklı bir şekilde besleyebilmesi için saç folikülü ve çevresinde VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) denilen “Damarsal Büyüme Faktörü”’nün yeterli miktarlarda sentezleniyor olması gerekir. Saçın büyüme döneminde normal seviyelerde bulunan VEGF (Damarsal Büyüme Faktörü), saçın dökülme dönemlerinde miktar olarak azalır. Bu durumda saçın damarsal beslenmesi bozulur ve saç dökülmesi kolaylaşır.

Elimizle saç tellerini hafifçe çektiğimizde sağlıklı saçlar kökten koparak elimize gelmez. İstirahat dönemindeki dökülmeye hazır saç  telleri ise direnç göstermeden elimize gelir. 8-10 farklı  tutup çekme işleminde 1-3 adet  saç telinin ele gelmesi normaldir. Her tutup çekilen yerden saç gelmesi ise saç dökülmesi hastalığının (alopesi) işareti olabilir. Alopesi durumu saçın çekilerek ele gelen saç telinin sayısının belirlenmesi yöntemiyle yapılan pull test ile anlaşılabilir. Pull testinde  ele gelen saç tellerinin çekildiği bölge de saç hastalığının türünü belirlemekte yardımcı olabilir.

Bundan sonraki yazımda saç dökülmesinin normal olmadığı yani hastalık halini aldığı durumlardan ve bu durumlara yol açan sebeplerden bahsedeceğim.

Sağlıklı günler…

Prof. Dr. Meral Şaşoğlu
Dermatoloji Uzmanı
www.drmeral.com