Sağlığa Evet Derneği: Elektronik Sigara Nikotin Bağımlılığının Giriş Kapısı!

Tütün endüstrisinin Türkiye’de elektronik sigara ve yeni ürünler kategorisinde yatırımlarına ilişkin haberler üzerine Sağlığa Evet Derneği yazılı açıklama yaptı. 

Açıklamada, “Bu ürünlerin ülkemizde pazarlanmasının neden olacağı sağlık ve sosyal zararlar konusunda kamuoyu ve karar vericileri aydınlatmayı görev addederek aşağıdaki açıklamaları dikkatinize sunuyoruz” ifadelerine yer verildi.

ELEKTRONİK SİGARA VE YENİ NESİL ÜRÜNLERİN ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE ETKİSİ

Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, geçtiğimiz aylarda Avrupa Pediatri
Akademisi’nin çocuklar ve ergenler için, artan elektronik sigara tehdidine karşı durum raporu
yayınladığını belirterek, “Birleşik Krallık, Polonya, Güney Kıbrıs, Belçika, İsrail, İtalya, İsviçre,
Ukrayna, Hollanda, Litvanya, Hırvatistan’dan bilim insanlarının kaleme aldığı Akademi Raporu
geçtiğimiz ay “Frontiers in Pediatrics” isimli tıp dergisinde yayınlandı.

Rapor elektronik sigara ve diğer yeni ürünlerin saptanan ve olası sağlık zararlarına yer verdikten sonra on maddelik öneri listesi sundu. Elektronik sigara sıvıları kısa ve uzun dönem etkileri bilinmeyen on binlerce kimyasal içermektedir. Nikotin içermeyen elektronik sigaralar da kanser, iltihap yapıcı, bağışıklık baskılayıcı kimyasallar taşımaktadır.

Araştırmalar elektronik sigaraların akut zararlarının sigaralardan çok daha fazla olduğunu göstermiştir. Elektronik sigaralar çocuklar ve ergenler için nikotin bağımlılığının giriş kapısıdır. Endüstri elektronik sigaralara çocuk ve ergenlerin kullanımını arttırmak için aromalar katmaktadır. Ayrıca bu ürünlerin cihazları esrar başta olmak üzere başka kimyasalların nefes yoluna çekilmesi için de kullanılmaktadır.” dedi 

Dağlı ayrıca, “Sağlığa Evet Derneği olarak yeni ürünlerin de eskileri gibi bağımlılık yaptığını ve
öldürücü olduğunu hatırlatıyor ve bu ürünlere ilişkin mevzuat yürürlüğe girmeden, üretim,
piyasaya arz ve satış izinleri alınmadan acilen durdurulmasını talep ediyoruz.” diye belirtti.

TÜRÜN ENDÜSTRİSİ NEDEN YENİ ÜRÜNE GEREKSİNİM DUYDU?

Sigara ve Sağlık Ulusal Komitesi Yürütme Kurulu Üyesi Doç. Dr. Osman Elbek, endüstrinin geçmişte olduğu gibi, yüksek kârlılığını sürdürmek dışında başka hiçbir amacının bulunmadığına dikkat çekerek, “Elektronik sigara ile ısıtılan tütün ürünü pazarlamasının altında, küresel sigara piyasasının küçülme trendine girmesi ve tütün kontrolü önlemlerinin etkisiyle, sigaradan uzak durma eğilimlerinin artması bulunmaktadır. Endüstri, bu trendleri tersine çevirmek için, yıpranan itibarını onarmak, tütün kullanımını yeniden normalleştirmek, hükümetleri zarar azaltım stratejisine ikna etmek ve bundan sonra siyasi süreçlere dahil olmak üzere, tarihinin en kapsamlı ve yüksek maliyetli lobicilik girişimini başlatmıştır.” dedi.

TÜTÜN KONTROLÜ SAVUNUCULARI BU FİLMİ DAHA ÖNCE GÖRMÜŞTÜ

1950’lerde filtreli sigaralar, 1960’lar ve 1970’lerde düşük katranlı ve düşük nikotinli sigaralar,
1990’larda özel filtreli sigaralar için benzer senaryolar yazıldığını hatırlatan Elbek, “Aldatıcı ve
yanıltıcı veri ve bilgiler kullanılarak, filtreli sigaraların ve ‘light’ sigaraların daha az zarar iddiasıyla reklam ve tanıtımı yapılmıştı. Bu ürünlerin daha az zararlı olmadığı, tüketicide telafi kullanım davranışına neden olduğu, endüstrinin bu yöndeki kendi bulgularını kasıtlı olarak gizlediği, yıllar sonra kanıtlanabilmiş, ancak ürünler bu şekilde pazarlanmaya devam ederek onulmaz zararlar ve kayıplara neden olmuştu.” diye belirtti.

ULUS ÖTESİ TÜTÜN ENDÜSTRİSİ EPEYDİR TÜRKİYE'NİN KAPISINI AŞINDIRIYOR 

Sağlığa Evet Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Tanzer Gezer de, piyasa hacmi ve jeopolitik önemi Türkiye’yi endüstrinin hedef tahtasına oturtmakta olduğunu belirterek, şöyle devam etti:
“Ürünleri Türkiye piyasasına sokmak için yürütülen lobiciliğin izleri, 2017 yılında ürünlere üretim
izni verilmesi için torba kanun taslağına madde eklenmesi, KKTC’nin sıçrama tahtası olarak
kullanılması, Euromonitor’ün en büyük ısıtılmış tütün ürünü pazar tahmini sıralamasında
Türkiye’yi üçüncü sırada göstermesi, 2018 yılında devam eden pazarlıklar hakkında bilgi
paylaşılması, 2019’da endüstrinin İstanbul Diyalogları adı altında sağlık çalışanlarına yönelik
toplantı daveti yapması, 2020’de endüstri kaynaklı hibeyle TEPAV’a proje sipariş edilmesi,
2021’de TEPAV’ın bu amaçla bir rapor yayınlaması ve toplantı düzenlemesi ve en son
olarak ulusötesi bir tütün firmasının Türk ortağından ayrılarak yeni bir ortakla elektronik sigara
yatırımı yapacağına dair kulis haber ile başka bir tütün firmasının yeni kategori ürünlerin üretimi
için Samsun’da yeni bir yatırım hazırlığı içinde olduğuna dair açıklamasında görülmüştür.

Endüstri elektronik sigaraların tütün ürünü olmadığına dair söylemlerine bazı ülkelerde devam
etmektedir. Önümüzdeki günlerde elektronik sigaraların ihracata yönelik üretimi, tütün
ürünleri statüsünden çıkartılarak düşük vergilendirilmesi ve iç satışına izin verilmesi hususları
Türkiye gündeminde de olabilir. Son günlerde endüstrinin kamuya açık şekilde ‘üretimi yasak
ürünü üreteceğini beyan etmesi’ çok dikkat çekmiştir. Bu yaklaşım, Dünya Sağlık Örgütü’nün
Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi’nin 5.3’üncü maddesinin ‘Taraflar, tütün kontrolü ile ilgili
halk sağlığı politikalarını hazırlayıp uygularken, bu politikaları, tütün endüstrisinin ticari ve diğer
çıkarlarından koruyacaklardır’ ibaresine ters düşmektedir.”

ELEKTRONİK SİGARA VE YENİ NESİL ÜRÜNLER ZARARSIZ DEĞİL 
 
Sağlığa Evet Derneği üyesi Efza Evrengil, ister yeni, ister eski olsun tüm tütün ürünlerinin
içerisinde nikotin bulunduğunu söyleyerek, “Herhangi bir tütün ürünü içildiğinde akciğerin
küçük havayolu ve alveollerinden nikotin hızla emilir ve yaklaşık 15 saniyede beyne ulaşarak
orada çeşitli kimyasal maddeler salınımına neden olur. İçimden sonraki 30 dakika içerisinde
kanda belirli bir platoya ulaşan nikotin 2-3 saat içerisinde yarılanır. Bu nedenle tütün ürünü
kullananlar 2-3 saatte bir ürünü yeniden tüketirler. Tütün şirketleri tarafından ‘yeni nesil’ olarak
tanımlanan elektronik sigara ve ısıtılmış tütün ürünleri, nikotin dışında pek çok zararlı kimyasal
madde ihtiva ederler.

Yapılan araştırmalarda 22 kimyasal sınıfa ayrılan toplam 189 aromalı sıvı ve 173 farklı kimyasal bileşik tanımlanmıştır. Esterler, alkanlar, ariller, alkoller, laktonlar, aldehidler ve ketonlar bu ürünlerde bulunan temel kimyasal gruplardır. Söz konusu kimyasal maddelerin hemen tümünün çeşitli toksik etkilere yol açtığı bugün itibariyle bilinmektedir.

Ayrıca çok sayıda çalışma elektronik sigaraların insan epigenomunu olumsuz yönde
etkileyebileceğini de göstermiştir. Bu “yeni” ürünler, nikotin dışında başta propilen glikol,
bitkisel gliserin ve aroma maddeleri içermeleri nedeniyle insanlarda inflamasyonu (iltihabı)
arttırmakta, yağ dengesini bozmakta ve hücrelerin enerji ve yaşam kaynağı olan
mitokondrilerde fonksiyon bozukluğuna da yol açmaktadırlar.“ dedi.

AVRUPA PEDİATRİ AKADEMİSİ ÖNERİLERİ 

1.    Aksi ispat edilene kadar elektronik sigaraların tehlikeli kabul edilmelidir. Bu
ürünlerin sıvıları kısa ve uzun dönem etkileri bilinmeyen on binlerce kimyasal
içermektedir. Zararın ispat yükümlülüğü hekimlere ait değildir. Solunum yolundan alınan
ilaçlarda olduğu gibi, üretici güvenli olduğunu ispat etmelidir. 
2.    Elektronik sigaralar nikotin bağımlılığının giriş kapısıdır. Çocuklarda ve gençlerde
nikotin bağımlılığı ve nikotinin tüm vücutta yapacağı zarar engellenmelidir.
3.    Elektronik sigaralara aromalar ürünün kullanımını arttırmak için katılmaktadır.
Elektronik sigaralar sigara bırakma aracı olarak kabul edilemez.
4.    Nikotin içermeyen elektronik sigaralar zararı bilinmeyen veya kanser, iltihap yapıcı,
bağışıklık baskılayıcı kimyasallar içerir. Çocuklar ve ergenler bu maddelerin zararlı
etkilerinden mutlak korunmalıdır.
5.    Elektronik sigara ve benzeri ürünlerin cihazları esrar başta olmak üzere başka
kimyasalların nefes yoluna çekilmesi için de kullanılır. Çocukların ve ergenlerin bu
cihazlara ulaşımı engellenmelidir.
6.    Elektronik sigaraların akut (ani) zararları sigaralardan çok daha fazladır. Çocuklar ve
ergenler elektronik sigaraların meydana getirdiği çok sayıda akut akciğer hastalığından
korunmalıdır.
7.    Elektronik sigaralar ve diğer yeni ürünlerin uzun dönem zararlarını gösterecek
çalışmalar henüz yoktur. Kısa dönem zararlarının tütün ürünlerinden fazla olduğu
değerlendirildiğinde aksi ispat edilene kadar elektronik sigara sıvılarının uzun dönem
etkilerinin tütünden daha fazla olacağı kabul edilmelidir.
8.    Bilimsel çalışmalar elektronik sigara sıvılarının tütünün neden olduğu bütün toksik
etkilerin yanı sıra, özgün zararları da ortaya koymuştur. Elektronik sigara sıvıları tütünün
hafifletilmiş şekli değildir.
9.    Çocuklar ve ergenler elektronik sigara buharı maruziyetinden yasalarla korunmalıdır.
Tütünde olduğu gibi elektronik sigara kullanıcılarının ve anne karnındaki bebekler dahil
pasif etkilenenlerin halka açık alanlarda korunması elzemdir. 
10. Sosyal medya çocukların ve gençlerin ürünleri tanıması, kullanmaya başlaması için
bir araç olarak kullanılmaktadır. Benzeri girişimler için önlem alınmalıdır.