Sağlıklı Tüketici, Ürün Alırken Nelere Dikkat Etmeli?

Soğuk zincirdeki amacın tüketime sunulan gıda maddesinin tüketici için risk teşkil etmemesi olduğunu vurgulayan Kakıcı & Şimşek Hukuk Bürosu kurucularından Av. Elvan Kakıcı Şimşek, “Uzmanlar yaz aylarının gelmesi ile birlikte, tüketicileri, soğuk olarak muhafaza edilmesi gereken gıda ürünlerine karşı dikkatli olmaları konusunda uyarıyor. Soğuk muhafaza edilmesi gereken ve bir süreden sonra soğuk zinciri kırılan gıdalar hem halk sağlığını hem de tüketicilerin sağlığını ciddi olarak tehdit etmektedir. Yasalar gıda üreticilerinin sorumluluklarını belirlemektedir. Bu bağlamda üreticiler gıda ürünlerinin sevkiyatından tüketimine kadar geçirdiği tüm aşamalar sırasında uyulması gereken sıcaklığı kontrol edip gerekli soğuk ortamı temin etmelidirler. Kısaca “Soğuk Zincir” soğuk ortamda muhafaza edilmesi gereken gıda maddeleri için yasal bir zorunluluktur” dedi.

Kakıcı Şimşek, Soğuk Zincirinin Kırılması hakkında önemli bilgiler aktararak, tüketicilerin alışveriş sırasında nelere dikkat etmesi konusunda da uyardı.

Isı şartlarının bozulması soğuk zincirin kırılması anlamına gelir ki bu da gıda güvenliği açısından risk oluşturur. Sıcaklık özellikle et, süt, balık ve donuk ürünlerin korunmasında çok önemlidir. Sıcaklık değişimleri ve hijyenik olmayan koşullar mikroorganizmaların üremesine neden olurlar. Ürünlerin fiziksel, duyusal ve kimyasal yapılarının bozulmaması ve mikroorganizmaların ürememesi için soğuk zincirin üretimden tüketime kadar tüm aşamalarda kırılmaması ve tüm operasyonun hijyenik şartlarda yapılması gerekir.

DENETİM MEKANİZMALARI SÜREKLİ KONTROL ETMELİ

Bu nedenle çabuk bozulabilecek gıdalar hakkında risklerin tayin edilmesi ve ürünlerin sürekli olarak kontrolünün sağlanması amacı ile hukuki düzenlemelerin yapılması ve denetim mekanizmaları tarafından sürekli olarak denetim ve kontrollerin yapılması gerekmektedir. Buna istinaden hukuk sistemimizde soğuk zinciri ile ilgili çeşitli düzenlemeler bulunmaktadır. Örneğin 30.06.2005’te Resmi Gazetede yayınlanan Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliğinde “Gıdaların Taşınması ve Depolanması” ile “Taşıma ve Depolama Kuralları” belirlenmiştir. Bir başka yönetmelik olan 17.12.2011 tarihli Gıda Hijyeni Yönetmeliğinin Genel ilkeler başlıklı 6. Maddesinin ç bendinde "c) Ortam sıcaklığında güvenilir bir şekilde muhafaza edilemeyen özellikle soğukta muhafazası gereken gıdalarda, soğuk zincirin korunması gereklidir." denilmek sureti ile soğuk zincirinin korunması gerekliliği belirtilmiştir.

Kakıcı; Tüketicilerin mağdur olmaları durumunda neler yapabileceğini de madde madde sıraladı:
-  Tüketiciler öncelikle bilinçli hareket etmeli, aldıkları ürünlerin son kullanma tarihlerini mutlaka kontrol etmelidirler.

- Yine bunun yanında alışveriş yaptıkları ürünlere ilişkin faturaları bir müddet  saklayabilirler. Bu sayede öncelikle şikayetleri için son satıcıya gidip haklarını arayabilirler, ürünün değiştirilmesini ya da ücretlerinin iadesi talep edebilirler.

- Tüketiciler ALO 174 Gıda Hattını gıda güvenilirliğini ile ilgili her türlü ihbar ve şikâyet için arayabilirler. Tüketicilerin "gıda güvenilirliği" ile ilgili her türlü şikayet ve talebi, Türkiye'nin her yerinden çağrı merkezine bildirilmektedir. Gelen başvurular en geç 15 gün içerisinde cevaplandırılmaktadır. Şikâyete konu olan ürünlerden numune alınması ve analiz yapılmasının gerekmesi durumunda 15 gün içerisinde bir ön bilgi verilerek süreç içerisinde yapılan işlemlerle ilgili bilgi güncellemesi yapılmaktadır.

- Tüketicilerin Tüketici Hukuku çerçevesinde genel olarak Tüketici Hakem Heyetine başvurma hakları her zaman mevcuttur.

- Bunun yanında toplum sağlığını tehdit eden bir durum var ise İl sağlık Müdürlüğüne bu konuda şikayet ve başvuru yapabilirler.

SOĞUK ZİNCİRİN KIRILMASINI ENGELLEMEK İÇİN TÜKETİCİNİN ALACAĞI TEDBİRLER

• Et, tavuk ve balık gibi taze ve dondurulmuş olan gıdalar alışveriş sırasında son sırada alınmalıdır. Bu sayede sıcaklık nedeniyle hızlıca çoğalabilen mikroorganizmaların çoğalması engellenebilir.
• Soğukta muhafaza edilmesi gereken gıdaların soğuk olmadığı hissedilirse alınmamalıdır.
• Et, tavuk, balık gibi bozulmaya en uygun olan gıdalar derin dondurucudan çıkarıldıktan sonra tüketilmelidir. Çözünen gıdaları tekrar derin dondurucuya atmak sağlığımız açısından risk teşkil etmektedir.
• Gıdaları satın almadan önce soğutucuların sıcaklık göstergeleri kontrol edilmelidir. Uygun derecede olmayan soğutuculardan gıdalar alınmamalıdır.
• Oluşabilecek bozulmaları önlemek ve gıdanın tazeliğini koruması amacıyla termal ya da koruyucu poşetlerden faydalanabilir.

DÜZENLEMELER KİŞİLERİN VE HALKIN SAĞLIĞININ KORUNMASINI AMAÇLIYOR

Ayrıca 06.02.2002-24663 Resmi Gazetede 2002/7 Tebliğ Nolu “Hızlı Dondurulmuş ve Dondurulmuş Gıda Maddelerinin Depolanması, Muhafazası ve Taşınması Esnasındaki Sıcaklıkların İzlenmesi Hakkında Tebliğ” yayınlanmıştır. Hukukumuzda gıda başta olmak üzere soğuk zincirinin korunması gereken alanlarla ile ilgili çeşitli tebliğ ve yönetmelikler mevcut olup bu düzenlemeler ile kişilerin ve halkın sağlığı korunması amaçlanmaktadır.

SOĞUK ZİNCİRİ KIRILMADAN GÜVENLİ ŞEKİLDE SEVK EDİLEBİLMELİDİR

Soğuk Zincir perakendede ürün kabul aşamasından başlar. Donmuş ve taze gıda üreticilerinin, yasal düzenleme gereği Soğuk Zinciri muhafaza ederek depolara ve satış noktalarına ulaştırmaları gerekmektedir. Üretimden frigorifik araçlarla gelen ürünler, perakende firmasının sorumlu mal kabul personeli tarafından kontrol edilerek alınmalıdır. Taze gıda ürünlerinin türüne ve firmaların kalite kontrol anlayışına göre şekillenen bir dizi kontrolden geçirilerek hızlı bir şekilde soğuk odalarda korunmaya alınmalıdır. Bu ürünler türlerine göre farklı sıcaklıklarda ki reyonlarda, reyon sıcaklık kontrolleri sürekli yapılacak şekilde satışa sunulur. Bazı satış noktaları, ısıya duyarlı gıdaların Soğuk Zincirinin kırılmadan taşınabilmesi için dondurulmuş gıda torbası, özel strafor kutular, sıcaklık koruma çantası gibi özel çözümler de sunmaktadır.  Böylece gıdalar Soğuk Zinciri kırılmadan güvenli şekilde sevk edilebilmekte ve gıda güvenliği sağlanabilmektedir.