Sarı Nokta: Makula

Sarı nokta hastalığı körlük nedeni olabiliyor

Dünya istatistiklerine göre SARI NOKTA (MAKULA) hastalıkları körlüğün en önemli sebeplerinin başında gelmektedir. Bu hastalığın en sık görülen çeşidi yaşa bağlı gelişen Sarı Nokta Hastalığıdır. Şeker hastalarında, yüksek miyoplarda, ağ tabakasındaki damar tıkanıklıklarına bağlı veya kalıtımsal olarak da gelişebilen sarı nokta hastalıkları kalitesiz görme ve körlüğe sebep olabiliyor. Tıp dünyasındaki son gelişmeler ise bu hastalığa sahip kişilere daha iyi görme ve görme kaybını engelleme şansı veriyor. Göz içine enjekte edilen protein içerikli ilaç görme kaybının ilerlemesini durduruyor. Sarı nokta hastalığıyla ilgili en çok merak edilenler sorular ve yanıtları ise şöyle:

Sarı nokta hastalığı nedir?
Retina’nın (ağ tabakası) merkezi olan sarı nokta (makula)  bölgesinde yaşa-bağlı gelişen hastalıktır. Retina tabakası gözün arkasında bulunan ve görmemizi sağlayan tabakadır. Makula (sarı nokta) ise retinanın merkezindeki topografik bölgeye verilen isimdir. Makula bölgesi keskin görmeyi, renkleri ayırt etmemizi sağlar ve kontrast hassasiyetini düzenler.

Tedavi edilmezse ne olur?
Tedavi edilmezse görme 95% azalır, sonucu körlüktür. Hasta kitap-gazete okuyamaz, araba kullanamaz hale gelir ve televizyonu seyredemez.

Belirtileri neler?
Görme kalitesinde bozulma, eğri ve kırık görme, görme azalması ve renk görme bozukluğudur. Bazı hastalarda (özellikle ıslak tipte) ani görme kaybı olur.

Hangi yaşlarda ortaya çıkar?
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı 50 yaşından sonra görülüyor. Kalıtsal olan ise her yaşta görülebilir.

Sarı nokta hastalığının nedenleri neler?
Yaşa-bağlı olan sarı nokta hastalığının nedenleri yaş, kalıtım, sigara, hipertansiyon, güneş ışığı, kötü beslenme (yağlı yiyecekler, fast-food vs). En önemli risk etkenleri yaş ve kalıtımdır. Bu iki etkeni ortadan kaldırmak mümkün değildir. Fakat diğer risk etkenleri kontrol edilebilir. Hipertansiyonu varsa regüle edilebilir. Sigara içiyorsa sigarayı bırakması gerekir. Güneş için filtreli güneş gözlüğü takması gerekir. Beslenmede ise Akdeniz diyeti önerilir. Tereyağı, kırmızı et ve kolesterol içeren yiyeceklerden uzak durması önerilir.

Ne zaman doktora başvurmak lazım?
Rutin olarak 40 yaşından sonra iki yılda bir damlalı göz dibi muayenesi gerekir. 50 yaşından sonra katarakt hastalığı da sık gözüktüğü için her iki hastalık için de rutin muayene önem taşır.

Kendi kendimize hastalığı test edebilir miyiz?
Evet, çizgili kare testiyle test yapılabilir.

Sarı nokta hastalığı çok fazla kişide görülüyor mu?
75 yaşında 4-5 kişide bir, 85 yaşında ise her iki kişiden birisinde belirtileri görülür. Toplumdaki sıklığı giderek artmaktadır. Japonya’da daha az, Amerika’da ise daha sık gözüktüğü bilinmektedir.

Sarı nokta Hastalığının kaç tipi var?
İki tip, kuru ve ıslak tip olmak üzere. Kuru tip 90% görülür, ıslak tip ise 10%’dur. Fakat görme kaybına yol açması yönünden ıslak tipte erken teşhis daha önem taşır.

Nasıl teşhis edilir?
Damlalı göz dibi muayenesi, anjio ve sarı nokta tomografisi ile teşhis edilir. Göz anjiosu zararsız sarı renkte floressein ilacı toplardamardan verilerek yapılır. İlacı verdikten sonra 5-10 dakika içinde göz dışından kamerayla resim çekilir. Sarı nokta tomografisi ise son yıllarda önem kazanmıştır. Göz dışından ultrasona benzeyen bir aletle yapılır. İleri teknoloji gerektiren bir yöntemdir.

Peki, nasıl tedavi edilir?
Kuru tipte koruyucu tedavi, ıslak tipte ise göz içine iğne tedavisi ve fotodinamik tedavidir. Koruyucu tedavide anti-oksidan A, C, E vitaminleri ve çinko kullanılır. Göz içine enjeksiyon veya iğne tedavisi ise damlayla uyuşturularak yapılır. Fotodinamik tedavide ise önce toplardamardan özel bileşimde verteporfin adında bir ilaç verilir, 15 dakika sonra düşük şiddette bir lazer uygulanır.

Ne tür ilaçlar kullanılıyor?
Göz içine iğne tedavisinde bir çeşit protein (anti-VEGF antikoru) kullanılır. Bazı olgularda kortizon kullanmak gerekebilir.

Enjeksiyon 1 kez mi yapılıyor yoksa birkaç seans gerekiyor mu?
Enjeksiyon genellikle 3-5 kez yapılabiliyor, ancak daha fazla da yapılan hastalar vardır. Enjeksiyon aralıkları ilaca göre 4-6 hafta arasında yapılabilir.

Başarı oranı nedir?
İğne tedavisinde başarı oranı %90, fotodinamik tedavide %70’tir. Her ikisi de başarı oranı yüksek tedavilerdir. Tedavide nihai amaç hastalığı durdurabilmek ve ya hiç olmazsa yavaşlatmaktır.

Doç. Dr. Yusuf Durlu
Dünya Göz Hastanesi Göz Hastalıkları Uzmanı
www.dunyagoz.com