Şeker Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Diyabet taraması kimlere yapılmalıdır? Şeker hastalığının teşhisinde hangi yöntemlerden faydalanılır? Açlık kan şekeri nedir? Alkol, bazı ilaçlar açlık kan şekeri sonucunu etkileyebilir mi? Açlık ve tokluk kan şekerinde ideal değerler nedir? Hangi değerler diyabet habercisidir? HbA1c nedir; tanı amacıyla mı, takip amacıyla mı kullanılır? Şeker yükleme testi kimlere önerili; nasıl yapılır? Kaç saatlik şeker yüklemesi yapılmalıdır? Halk arasında konuşulan “Şeker yükleme testi diyabete yol açar” düşüncesinin tıbben doğruluğu var mıdır? Türkiye Diyabet ve Obezite Vakfı Başkanı, aynı zamanda Türk Diyabet Cemiyeti Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Nazif Bağrıaçık diyabetin teşhisi konusunda merak edilen bu soruların yanıtlarını veriyor:

Sağlık Adası Yayınları’ndan çıkan, gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin’in şeker hastalığı konusunda uzman Türkiye’nin önde gelen 41 uzmanıyla yaptığı söyleşilerden oluşan “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet Kitabı’nda yer alan röportajın işte bazı bölümleri:

. Şeker hastalığından şüphelenilen bir vakada hangi tarama testleri yapılır?
“Diyabet teşhisinde risk gruplarının taranması son derece önemlidir. Diyabet açısından risk grubuna giren kişiler şöyle sıralanır:

. Ailesinde şeker hastalığı olanlar

. 30 yaşından sonra aniden kilo alan, beden kitle endeksi 30’a yaklaşmış olanlar

.  İri ya da ölü çocuk doğuran ya da tekrarlayan düşük öyküsü olan kadınlar

. Genç yaşta olmasına rağmen hipertansiyonu, kolesterolü ve kan yağları yüksek olan kişiler

Risk grubunda yer alan kişilere çeşitli testler uygulanır. Diyabet tanısı genelde kan şekeri tayiniyle yapılır. Kan şekeri tayininde esas amaç açlık ve tokluk kan şekerinin tespiti ile HbA1c denilen üç aylık ortalamayı gösteren testin uygulanmasıdır. Gizli şeker araştırması ise ‘OGTT’ denilen şeker yükleme testiyle yapılır.”

. Açlık kan şekerinde hangi sonuçlar diyabeti gösterir?
“Bugün için kabul edilen açlık kan şekeri sınırı 100 mg’dır. 100 mg’ın üzerinde olan açlık kan şekerleri şüphelidir. 100-125 arasındaki değerde kişiye  ‘prediyabet’, 126’nın üzerinde ise ‘açık diyabet’ veya ‘diyabete yatkınlık’ teşhisi konur.”

. Tokluk kan şekeri nedir? Sağlıklı bir insanda tokluk kan şekeri ne olmalıdır?
“Yemekten bir ya da iki saat sonra alınan kan şekeri değerine ‘tokluk şekeri’ denir. Tokluk şekeri; şeker yüklemesi veya besin alınması olmak üzere iki farklı şekilde ölçülür. Besin alınarak yapılan incelemede tokluk kan şekerindeki hudut 130-140 mg arasındadır. 140-145 mg’ı geçen değerler normalin üstündedir. Eğer, tokluk şekeri 200 mg’ın üzerindeyse bu açık diyabettir.”

DİYABETTE BİR TAKİP TESTİ:  HbA1c

. HbA1c nedir, neyi gösterir?
“Hem açlık şekerinin, hem de tokluk şekerinin ortalaması olan HbA1c yalnız başına bir tanı testi değildir. Mutlak surette açlık ve tokluk şekeriyle beraber değerlendirilmesi gerekir. Aç veya tok karnına yapılabilir. HbA1c tanı değil, takip testidir. Bir şeker hastası takip edilirken, ‘iyi tedavi oluyor mu’, ‘rejimine dikkat ediyor mu’ ya da ‘ilaçlarını muntazam alıyor mu’ bu yönden değerlendirilir.

HbA1c’de, Dünya Sağlık Teşkilatı ile Uluslararası Diyabet Federasyonu’nun kabul ettiği sınır yüzde 6.5-7’dir. Bu rakamın üstündeki değerler kişinin ‘diyabetik’ olduğunu gösterir. Yüzde 4.5 ile 6.5 arasındaki sonuçlar ise ‘şüpheli diyabet’ olarak kabul edilir ve kan şekeri testleri ile değerlendirilmelidir.’’

KİTAPTA YANITLARI YER ALAN DİĞER SORULAR

. Diyabet tanısı için insülin hormonuna da bakılır mı?

. Açlık kan şekeri testi için kaç saatlik açlık gerekir? Nelere dikkat edilmelidir?

. Kan şekeri düşüklüğü hangi belirtilere yol açar?

. Bir kişinin açlık kan şekeri 100 mg’ında altında olmasına hangi faktörler yol açar?

. Şeker yükleme testi kime gerekir, neyi gösterir?

. Peki, şeker yükleme testinde hipoglisemi tanısı nasıl; ne kadar sürede konur?

. Şeker yüklemesi öncesinde bırakılması gereken ilaçlar var mıdır? Test öncesinde hastalar nelere dikkat etmelidir?

. Alkol, kan şekeri sonucunu nasıl etkiler?

. Şeker yükleme testinde sadece kan şekerine mi bakılır?

. Şeker yükleme testi sırasında bir şeyler yenebilir mi?

. Şeker yükleme testi zararlı mıdır? Halk arasında şeker yükleme testinin diyabete yol açtığına dair bir önyargı var; bu doğru mudur?

.  Diyabet teşhisi konan hastaya bir kez daha yükleme yapılması gerekebilir mi?

. Risk grubunda olmasına karşın şeker yükleme testi normal çıkan bir kişiye tekrar yükleme yapılmasına gerek var mıdır?

. Şeker yükleme testi herkese yapılabilir mi?

. Şeker yükleme testi sırasında bazı hastalarda kan şekeri düşebilir mi?

. Şeker yükleme testi nerede yapılmalıdır?

. Bazı ilaçlara ve hormonal hastalıklara bağlı olarak gelişen diyabetler hangi yöntemlerle teşhis edilir?

.  Tip 1 diyabette balayı dönemi nedir? Tip 1 diyabetli balayı dönemindeki hastalar nasıl takip edilmelidir?

DİYABET KİTABINDA YER ALAN DİĞER KONULAR

Sağlık Adası yayınlarından çıkan kitap, zengin içeriğiyle diyabet hastaları ve yakınları için 510 sayfalık bir başucu rehberi niteliği taşıyor. Gazeteci Esra Kazancıbaşı Öztekin’in imza attığı söyleşilerden oluşan kitabın en önemli özelliği sorulu cevaplı formatıyla kolay okunabilmesi ve diyabetin yol açtığı  sertleşme sorunu, ayak yaraları, kalp hastalığı gibi sağlık problemlerinin ve tedavilerinin de ayrıntılı olarak incelenmesi…

5 diyetisyenin şeker hastaları için sağlıklı 25 yemek tarifi verdiği kitapta yer alan bazı konular şöyle:

İnsülin ve hap tedavisi gören diyabetli hastalar günlük yaşamda nelere dikkat etmeli, nasıl beslenmeli? Şeker hastalarının ameliyat olması ya da diş çektirmesi gerektiğinde hangi önlemler alınmalı?  Diyabetli kadınlar hamilelikten nasıl korunmalı? Hipoglisemi, hiperglisemi gibi acil durumlarda yapılması gerekenler… Ayak yaralarının önlenmesi ve bakımı… Şeker hastalığına bağlı erkeklerde sertleşme probleminin; kadınlarda ağrılı ilişkinin, vajinal mantarların tedavi seçenekleri… Diyabetlinin spor çantasında neler olmalı? Şeker hastası kadınlarda hamilelik ve doğum… Gebelikte ortaya çıkan gestasyonel diyabet… Çocuklarda diyabetin tedavisi… Şeker hastalarında ruhsal sorunlar ve depresyon… Diyabet tedavisindeki gelişmeler… Diyabet teşhisinde açlık ve tokluk kan şekerinin önemi…  Şeker yükleme testi kaç saat yapılmalı?

Şeker hastalığına bağlı nöropati, nöropatik ağrı, kabızlık, idrar ya da dışkı kaçırma gibi sorunların tedavisi var mı? Diyabetin kalbe, böbreklere ve gözlere olan olumsuz etkileri önlenebilir mi?

İŞTE DİYABET DÜNYASININ ÖNDE GELEN 41 UZMANI
Kitapta röportajları yer alan diyabet uzmanlarının isimleri şöyle sıralanıyor:

Prof. Dr. Sema Akalın , Prof. Dr. Yüksel Altuntaş, Prof. Dr. Koray Acarlı, Prof. Dr. Emre Akkuş, Prof. Dr. Cengiz Aras, Prof. Dr. Faruk Aykan, Prof. Dr. Nazif Bağrıaçık, Prof. Dr.Selçuk Baktıroğlu, Prof. Dr. Mustafa Kemal Balcı, Prof. Dr. Hülya Koçak Berberoğlu, Doç. Dr. Ahu Birol,  Prof. Dr. Taner Damcı, Doç. Dr. Tuncay Delibaşı, Prof. Dr. Nevin Dinççağ, Prof. Dr. Hayati Durmaz, Prof. Dr. İzzet Erdinler, Prof. Dr. Mustafa Ertaş, Prof. Dr. Serdar Güler, Prof. Dr. Şükrü Hatun, Prof. Dr. Hülya Över Hamzaoğlu, Prof. Dr. İsmail Hamzaoğlu, Prof. Dr. Hasan İlkova,  Prof. Dr. Zeki Karagülle,  Prof. Dr. Kubilay Karşıdağ, Prof. Dr. Hızır Kurtel, Prof. Dr. Nermin Olgun, Prof. Dr. Emel Özer, Prof. Dr. Sedat Özkan, Prof. Dr. Kamil Yalçın Polat, Dr. İlhan Satman,  Prof. Dr. Hakan Seyisoğlu, Prof. Dr. Zeynep Oşar Siva, Prof. Dr. Cihat Şen, Prof. Dr. Tufan Tarcan, Prof. Dr. Temel Yılmaz, Doç. Dr. Ülkem Yakupoğlu.

Şeker hastaları için sağlıklı yemek tarifleri veren beslenme ve diyet uzmanlarının isimleri ise şöyle;Yeşim  Çelik, Çağatay Demir, Gizem Keservuran, Yasemin Sancak ve Müge Özyurt Şafak.

www.sagligimicinhersey.com portalıyla aynı adı taşıyan sağlık kitapları serisinin üçüncü kitabı olan “Sorular ve Yanıtlarla Diyabet”e D&R mağazaları başta olmak üzere kitapevlerinden ve Migros gibi zincir marketlerin kitap stantlarından ulaşabilirsiniz.Kitabı ayrıca D&R web sitesi ve İdefix başta olmak üzere online kitapevlerinden de temin etmek mümkün.

Sağlığım İçin Herşey Sağlık Kitapları Serisi’nin “Sorular ve Yanıtlarla Hepatitler” ile “Sorular ve Yanıtlarla Göz Hastalıkları” konulu kitapları da bulunuyor.

www.saglikadasiyayinlari.blogspot.com
www.esrakazancibasiilesaglik.com