Ses Bozukluğu ve Ses Terapisi

Sağlıklı bir ses nasıl olmalıdır? Ses hastalıkları nelerdir? Ses bozukluğu nedir? Ses bozukluğunu nasıl anlarız ve ne kadar süre devam ederse doktora başvurmamız gerekir? Ses teli muayenesi nasıl sağlanır? Ses bozukluğunun tedavisi mümkün müdür? Cerrahi ne zaman gündeme gelir? Ses hastalıklarında tedavi nasıl planlanır? Ses terapisi nasıl yapılır?

Medical Park İzmir Hastanesi Kulak Burun Boğaz Uzmanı Op. Dr. İsmail İlter Denizoğlu, ses hastalıklarını ve ses terapisini Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

SAĞLIKLI SES NASIL OLUR?

. Sağlıklı bir ses nasıl olmalıdır?
‘‘Ses konusu, kişinin o sesi ne amaçlı kullandığıyla alakalı bir durumdur. Eğer profesyonel bir ses kullanıcısı değilse, sesi ihanet etmeyen bir ses olmalı. Sesin gürlüğü, perdesi, notası, duyulabilirliği, kişinin bedeni ve karakteri ile uyuşmalı; karşı tarafı rahatsız etmemeli, sağlıklı olmalı yani ses çıkaran organlara zarar vermemelidir. Kişi eğer bir profesyonel ses icracısı ise o zaman yaptığı iş ile eş değer olmalıdır. Bir opera sanatçısının normal bir sesi kendi sınıfında normal bir ses olması için mesela piyanodaki beşinci oktavın si notasına kadar rahatlıkla çıkabilir olması gerekir. Bir spikerin uzun süre konuşabilmesi ve bunu sağlıklı bir şekilde sürdürebilmesi gerekir. Örnek olarak sporcular da verilebilir.’’

SES HASTALIKLARI

. Ses hastalıkları nelerdir?
‘‘Sesimiz iletişimimizin temel enstrümanı olduğu için ses hastalıkları ciddi bir problemdir. Sadece kişisel değil, sosyal bir problemdir. Ses bozuklukları temelde iki aşamada değerlendirilir. Birinci aşamada, anatomik bir rahatsızlığın varlığına bakılır. Yani ses teli felci, ses telinde bir polip veya kanserojen oluşum var mı, bunlara dikkat etmek gerekir. Onun dışında fonksiyonel ses bozuklukları da olabilir. Sesimizi eğer iyi kullanmıyorsak ve de uzun süre kullanmamız gerekiyorsa ciddi problemlere yol açabilir. Ses bozukluğu bir hastalıktır. Dünya Sağlık Teşkilatı’nın ilgili tanımlarında bu net bir şekilde belirlenmiştir. Ses bozukluğunun yaklaşımı, tanısı, tedavisi ses bozukluğunun bir hastalık olması nosyonuyla değerlendirilmeli ve devam ettirilmelidir.’’

SES BOZUKLUĞU NEDİR?

. Ses bozukluğu nedir? Ses bozukluğunu nasıl anlarız? Ne kadar süre devam ederse doktora başvurmamız gerekir? 
‘‘Ses bozukluğu, sesimizle ilgili iletişimimizi bozan tüm ses problemlerini içeren bir kavramdır. Ses bozukluğu, basit bir yanlış davranış bozukluğuyla da olabilir. Larenjit gibi ciddi enfeksiyonlarla olabilir. Gırtlakta bulunun hücrelerin şekil değiştirmesiyle oluşan kanser gibi şeyler ses bozukluğuna sebep olabilir. Sağlıklı bir sesin olabilmesi için travmadan uzak durmak, çok uzun süre öksürmek, bağırmak gibi mekanik problemlerden uzak durmak, kimyasal süreçlerde dikkat etmek gerekir. Sigara kullanımı, reflü gibi hastalıklar da ses sağlığını olumsuz etkiler. Sesimizi çok iyi bir şekilde su ile temas ettirmemiz gerekir. Su içmek ve nemli buharlı bir hava solumak hem hidraysan hem de hümidifikasyon için yeterlidir. Eğer ses iki günden fazla kısık kalıyorsa, üst solunum enfeksiyonu gibi bir durumda mutlaka bir kulak burun boğaz hekimine başvurulmalıdır.’’

Op. Dr. Ismail İlter Denizoğlu

SES TELİ MUAYENESİ

. Ses teli muayenesi nasıl sağlanır?
‘‘Ses telleri boğazın içinde, gırtlağın kıkırdaklarının içinde bulunan iki tane dudaksı organdır. Ses telleri herhangi bir kulak burun boğaz kliniğinde bir kulak burun boğaz hekimi tarafından farklı yöntemlerle muayene edilebilir. Ancak bir ses kliniğinde ses telinin muayenesi mutlaka videolarengostroboskopik dediğimiz ses tellerinin dinamik analizini gerektirir. Ve hekimin sesinizi değerlendiren kendi kulağı çok önemlidir. Çünkü hiçbir analiz, hekimin kulağı kadar sesi değerlendirebilecek seviyede değildir. Bunun dışında muhtelif bilgisayar yöntemleriyle ses analizleri gerçekleştirilebilir. Diğer görüntüleme yöntemleri de uygulanabilir.’’

 TEDAVİSİ VAR MI?

. Ses bozukluğunun tedavisi mümkün müdür? Cerrahi ne zaman gündeme gelir?
‘‘Ses bozukluklarının tedavisi mümkündür. Temel tedavi yöntemi, ses terapisidir. Davranışsal tedavi yöntemleri kullanarak sesimizi daha doğru kullanmayı, daha sağlıklı kullanmayı ve de eğer problemler varsa bunu sağlıklı bir hale getirmeyi başarabiliriz. Eğer gerekli görülürse cerrahi tedaviye de başvurulur. Ama örneğin bir nodülün artık cerrahi tedavisi çok ender bir şekilde gerçekleştirilir. Büyük oranda ses teli nodüllerini ses terapisi ile sağlıklı bir hale getirmek mümkündür.’’

SES TERAPİSİ

. Ses terapisi nasıl yapılır?
‘‘Ses terapisi doğrudan veya dolaylı yöntemler olarak iki şekilde değerlendirilmelidir. Doğrudan yöntemlerde, sesin nasıl çalıştığı, sesin tekniği irdelenir ve teknik olarak bazı egzersizlerle ses daha sağlıklı bir kullanıma yönlendirilir. Dolaylı yöntemlerde ise sesi bozan yan etmenler ortadan kaldırılır. Ancak bütün bunlar önemli bir hiyerarşik yaklaşımla planlanması gereken süreçlerdir. Özellikle ses kliniğinde bunların programı ve planı ilgili klinisyenler tarafından gerçekleştirilir. Unutulmamalıdır ki sesimiz bizim en kıymetli enstrümanımızdır. Hatta şunu demekte mümkündür: İnsan yürüyen bir müzik aletidir.’’