Ses Kalınlaştırma ve İnceltme Ameliyatları

Bir insan için sesin nasıl bir önemi vardır? Bir kişinin sesi hastalandığında ses ile ilgili ne tür problemler ortaya çıkar? Ne tür bir ses kısıklığında hekime başvurmak gerekir? Ses estetiği nasıl bir operasyondur? Ses estetiği kimlere ne amaçla uygulanır? Ses kalınlaştırma ameliyatı nasıl yapılır? Daha çok kimler bu ameliyata ihtiyaç duyarlar? Anestezi nasıldır? Ameliyat ne kadar sürer? Hastanede yatmak gerekir mi? Ses inceltme ameliyatı nasıl yapılır? Ses terapisi nedir? Hangi hasta gruplarına önerilir?

İstanbul Cerrahi Hastanesi Kulak-Burun-Boğaz Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hakan Birkent, ses estetiği hakkında merak edilenleri Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Bir insan için sesin nasıl bir önemi vardır?
‘‘Sesimiz bizim kimliğimizdir. Sosyal hayatımızda, duygusal hayatımızda, iş hayatımızda son derece önemli bir rol oynar. Onunla kendimizi, duygularımızı ifade eder; onunla para kazanırız. Dolayısıyla sesimiz son derece önemli fonksiyonları yerine getirir. Tabii bu sesin aynı zamanda güzel olmasını isteriz. Bireyin cinsiyeti, yaşı, fiziki görünümüyle, sosyal statüsü ile uyumlu olmalıdır. İşte bu noktada da olay biraz daha ses estetiği olarak şekillenmeye başlar.’’

SES KISIKLIĞINA YOL AÇAN FAKTÖRLER

. Bir kişinin sesi hastalandığında ses ile ilgili ne tür problemler ortaya çıkar?
‘‘Sesin hastalanması, tanım olarak ses kısıklığı olarak adlandırılır. Neden olan faktörler geniş bir yelpazeye yayılır; doğumsal olabilir, ses tellerinde yapışıklık ya da ses tellerinde felç olabilir. O dönemde bile bebek ağlarken ağlama sesinin çok kısık olduğu görülür. Ergenliğe geçiş ile birlikte, özellikle erkek çocuklarında, seste incelik problemleri olabilir. Daha ileriki dönemlerde sesin kötü ve yanlış kullanımıyla ilintili olabilecek nodül, kist, polip gibi birtakım iyi huylu lezyonlarla sıklıkla karşılaşabilir. Kişinin mesleği ile ilgili birtakım problemlerle alakalıdır. Uzun dönem sigara kullanan bireylerde bunun kötü huylu versiyonlarıyla karşılaşmak da mümkündür ve buna  gırtlak kanserleri adını verilir. Bunların dışında bireyin geçirdiği birtakım cerrahi müdahaleler sonrasında ses kısıklığı gelişebilir. Örneğin guatr ya da beyin ve sinir cerrahisi ameliyatlarından sonra hastalarda ses teli felci gelişebilir. Buna bağlı olarak da ses kısıklığı ortaya çıkabilir. Kış mevsiminde ise enfeksiyonlara bağlı olarak ses kısıklıklarıyla karşılaşılabilir. Larenjit dediğimiz bu tablo viral ya da bakteriyel enfeksiyonlara bağlı olarak kişilerde ses kısıklığına yol açabilir.’’

HEKİME BAŞVURMAYI GEREKTİREN DURUMLAR

. Ne tür bir ses kısıklığında hekime başvurmak gerekir?
‘‘Üst solunum yolu enfeksiyonuna bağlı olarak gelişen ve 3-5 günle sınırlı ses kısıklıkları doğal kabul edilir. Enfeksiyonun ortadan kaldırılması ile birlikte ses kısıklığı da genellikle takip eden günler içerisinde azalarak kaybolur. Fakat bu ses kısıklığı özellikle uzun dönem sigara içen bir bireyde iki haftanın üzerine çıkıyorsa bu ses tellerinin bir kulak burun boğaz hekimi tarafından mutlaka görülmesi gerekir. Çünkü bunun altından kötü huylu bir lezyon çıkma ihtimali oldukça yüksektir.’’

SES ESTETİĞİ NE AMAÇLA UYGULANIR?

. Ses estetiği nasıl bir operasyondur? Ses estetiği kimlere ne amaçla uygulanır?
‘‘Ses estetiği ya da fonoplastik cerrahi, tıp literatüründe oldukça yeni bir tanımdır. Burun ya da meme estetiğinde amaç görsel güzellik iken; ses estetiğinde temel amaç, duysal güzelliktir. Karşıdakine daha güzel bir sesi duyurabilmektir. Bunun için yaşımıza, cinsiyetimize, fiziksel görünüşümüze ve sosyal statümüze uygun bir sesi elde etmemiz gerekir. Ses estetiğinde temelde manipüle edilen sesin tonudur. Kadın ve erkekte bu ton birbirinden oldukça farklıdır. Buna sesin frekansı denir. Çeşitli cerrahi girişimlerle o sesin frekansını değiştirebilme yetisine sahibiz. Bu uyguladığımız cerrahi girişimlerde kalın bir sesi inceltebilme ya da ince bir sesi kalınlaştırabilme potansiyeli vardır. Çoğu kişi, sesi anormal olsa bile, yakın çevresi, arkadaş ve iş ortamı içerisinde artık onunla özdeşleştirildiği çok uzun süre onunla yaşamaya devam ederler. Fakat bu kabullenme doğru olduğu anlamına gelmez. Dolayısıyla bu bağlamda oldukça geniş bir hasta portföyü vardır. Bunlar uygulanan cerrahilerden oldukça fayda görürler.’’

Doç. Dr. Hakan Birkent

SES KALINLAŞTIRMA AMELİYATI NASIL YAPILIYOR?

. Ses kalınlaştırma ameliyatı nasıl yapılır? Daha çok kimler bu ameliyata ihtiyaç duyarlar? Anestezi nasıldır? Ameliyat ne kadar sürer? Hastanede yatmak gerekir mi?
‘‘Sesi kalınlaştırma ameliyatı yapılan temel hasta gruplarından ilki puberfoni (mutasyonel falsetto) dediğimiz hasta grubudur. Her erkek çocuğu ergenliğe geçiş ile birlikte sesinde bir kalınlaşma yaşar. Bu anatominin bize dikte ettiği bir şeydir ve fizyolojik olanıdır. Ancak bazı erkek çocuklarında bu geçiş çeşitli nedenlerden dolayı tam olarak gerçekleşmez ve ergenlik ve sonrasındaki erişkinlik döneminde ses ince olarak kalmaya devam eder. Aslında bu hasta grupları ses terapisinden çok fayda görürler. Ses terapisine dayanıklı olan olgularda cerrahi oldukça yüz güldürücüdür. Bir başka problem, ses tellerinde Sulkus Vokalist (Ses Teli Oluğu) dediğimiz ya da yarık olarak ifade edilen çeşitli organik patolojik problemler dolayısıyla yine sesin ince çıkmasıdır. Hasta grubu temelde erkeklertir. Burada amaç, daha kalın bir ses elde etmektir. Ameliyat yaklaşık 45 dakika, maksimim bir saat sürer. Lokal anestezi altında uygulanır. Çünkü ameliyat esnasında hastanın sesini duymak isteriz. Sesi ayarlayabilmek için, boyun bölgesine tam orta hattan yaklaşık 2 santimlik küçük bir kesi ile girilir ve ses telleri cerrahi işlemle gevşetilir. Gevşeyen ses tellerinin kütlesi artıp boyutu kısaldığı için titreşim esnasında frekansı düşmeye başlar ve ses kalınlaşır. Hasta da sesini duyar ve ameliyat esnasında hastaya ‘1,2,3,4,5,6,7,8,9,10’ diye sayması söylenir. Ameliyat esnasında, hocam biraz daha kalın olsun, dediği zaman onu manipüle etme şansına sahibiz. Ortak karar veriyoruz. Bu ses iyi, dediğinde duruyoruz. Ameliyat bittiği andan itibaren hasta sesini kullanmaya başlar. Herhangi bir ses istirahatine gerek yoktur. Aynı gün taburcu olur. Sesi kaybetme, konuşamama gibi bir risk kesinlikle söz konusu değildir. O günden itibaren artık o sesi geri dönüşsüz olarak kullanmaya başlar.’’

SES İNCELTME AMELİYATI NASIL YAPILIYOR?

. Ses inceltme ameliyatı nasıl yapılır?
‘‘Ses inceltme ameliyatları ağırlıklı olarak iki hasta grubuna yapılır. Bunlardan biri, cinsiyet değiştirme olgularıdır. Erkekten kadına transseksüel değişim olgularıdır. Bu bireylerin, diğer cerrahi girişimlerle birlikte seslerinde de doğal olarak değişim istekleri olur. Çünkü ses, yeni cinsel kimlikle bağdaşmaz. Doğal olarak da bu sesi inceltmeye yönelik girişim yapmak gerekir. Diğer hasta grubu, nadiren görülen ve kız çocuklarının çocukluk dönemlerinde yüksek doz steroid almayı gerektiren herhangi bir endokrin hastalığının olmasıdır. Bu durumda onların da yine erişkin dönemlerinde seste kalınlaşma gibi bir problemleri olabilir. Ses inceltme ameliyatları genel anestezi altında uygulanır. Yaklaşık yarım saat, 45 dakika sürer. Herhangi bir kesi ve dikiş söz konusu değildir. Yapılan işlem, ses tellerinin ön bir bölü üçlük kısmını ya da maksimim yarısı kadar kısmını birbirine dikmektir. Böylece yine fiziksel prensipler çerçevesinde ses telleri biraz kısaltılır, biraz da gerginliği arttırılır ve kütlesi azaltılır. Dolayısıyla ses telleri artık konuşma esnasında daha yüksek frekanslı bir ses oluşturur. O da kadın ses tonuyla daha uyumlu bir hal almış olur.’’

SES TERAPİSİ KİMLERE ÖNERİLİYOR?

. Ses terapisi nedir? Hangi hasta gruplarına önerilir?
‘‘Ses hastalıklarının büyük bir kısmının altında yatan faktör sesin kötü ve yanlış kullanımıdır. Bu bazen kaçınılmaz olarak çeşitli meslek gruplarında yaşanır. Öğretmenler, telefon operatörleri, yöneticiler, din görevlileri, çocuğu çok olan anneler, maça giden taraftarlar örnek olarak verilebilir. Cerrahi girişimle başarılı sonuçlar elde edilir; ancak problemin kaynağını da ortadan kaldırmak gerekir. Hastaya doğru ve etkili, sağlıklı ses kullanımını öğretmemiz gerekir. İşte bu noktada ses terapistleri devreye girer. Ses terapistleri hemen hemen her zaman ameliyat öncesinde, ameliyat sonrasında hastaları birlikte değerlendirdiğimiz ses profesyonelleridir. Özellikle de zeminde sesin kötü ve yanlış kullanımının olduğu hastalıklarda çok faydalı olurlar.’’

. Türkiye’ye ses estetiği ya da ses hastalığının tedavisi için gelmeyi düşünen hastalar, bunun için ne kadar zaman ayırmalıdırlar?
‘‘Eğer zeminde yatan problem kötü huylu bir lezyon değilse, gırtlak kanserleri bir kenara bırakılırsa, çoğu ses kısıklığı probleminin tedavisini Türkiye’de yaptırmak için 2-3 günlerini ayırmaları yeterli olacaktır. Ses estetiği için gelmek isteyenlerin de aynı gün ses analizleri, kan tetkikleri, ameliyatı yapılabilir ve eğer çok acil dönmeleri gerekiyorsa aynı gün bile geri gitmeleri teorik olarak mümkündür.’’