Sigara Bırakma Yöntemleri

Dünyada 31 Mayıs Sigarayı Bırakma Günü olarak kutlanıyor. Acıbadem Maslak Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü Başkanı Prof. Dr. Çağlar Çuhadaroğlu, sigaranın zararları ve sigara bağımlılığından kurtulma yöntemleri konusunda bilgi verdi:

. Sigaranın zararları hakkında neler söyleyebilirsiniz?

“Sigara, 20’si ölümcül, 50’den fazla hastalığa neden olmaktadır. Tüm dünyada önlenebilir ölümün önde gelen nedenidir. Sigara içmenin vücuttaki neredeyse her organa zarar verdiği, kardiyovasküler hastalıklar, kanser, solunum sistemi hastalıkları ve inme gibi birçok hastalıkla ilişkili olduğu, bulunmuştur. Öyle ki, sigara içen her iki kişiden biri sigara içmeyle ilişkili bir hastalık nedeniyle ölmektedir.

. Sigarayı bıraktıktan sonra vücutta ne gibi iyileşmeler olur?

“Sigarayı bıraktıktan birkaç saat sonrası itibariyle vücut kendini iyileştirmeye başlar. Sigarasız geçen 10-15 yıldan sonra, önceden sigara içmişlerle, hiç içmemişlerin felç/inme geçirme riski eşitlenir. Unutulmamalıdır ki her yaşta sigarayı bırakmak erken ölüm riskini azaltır. Sigarayı bırakmakla kişiler yaşamlarında ciddi bir hayat kalitesini geri kazanırlar ve ömürlerini uzatırlar.

Sigara bırakıldıktan 20 dakika sonra  kan basıncı, kalp ritmi ve kan dolaşımı düzelmeye başlar. 48 saat sonra nikotin vücuttan dışarı atılır, tat ve koku alma duyguları yeniden gelişir. 1-9 ayda nefes tıkanıklığı ve öksürük gibi yakınmalar azalır. Sigara bağımlığından kurtulan bir kişinin kalp krizi riski bir yılda yarı yarıya düşer. Akciğer kanseri riskinde ise on yıllık süreçte yüzde 50 azalma gözlenir.

.Sigarayı bırakmak için irade yeterli midir?

“Sigarayı bırakmak en başta kararlılık ister ve devamında da zor bir süreci beraberinde getirir. Çünkü sigara içmek hem psikolojik hem fiziksel bir bağımlılıktır.  Sigaradan alınan ilk nefesten sonra sigara içmek alışkanlık haline getirilirse bu fiziksel bir bağımlılığa dönüşür. Çünkü sigaradan alınan nikotin beyindeki nikotin reseptörlerine ulaşarak onların dopamin salgılamasına sebep olur. Dopamin salgılaması ile kısa süreli bir zevk ve keyif hissi oluşur. Sürekli keyif hissini tekrar tekrar yaşamak isteyen beyin böylece bağımlı hale gelir. Sigara içenler, sigarayı bıraktıklarında, sigara için şiddetli bir arzu ve tekrar edebilecek yoksunluk belirtileri duyarlar. .Bu durumda tek başına irade sigarayı bırakmak için yeterli olmayabilir. Öyle ki Dünya Sağlık Örgütü verileri bunu yalnız irade ile başaranların oranın yüzde 5’in altında olduğunu göstermektedir.  Dünya Sağlık Örgütüne göre, sağlık uzmanlarından alınacak kısa tavsiyeler bile, sigarayı bırakabilme oranını iki katına çıkarabilir. Sigara bağımlılığından kurtulmak isteyen kişilerin bir doktora başvurarak yardım istemeleri çok önemlidir. Bu bırakma başarısını arttırır, bırakma sürecinin daha kolay geçmesini sağlar.”

. Sigarayı bırakma süreci neden bu kadar zordur? Sigara bağımlılığını biraz anlatırmısınız?

“Sigara kullanımı, nikotine karşı fiziksel ve psikolojik bağımlılığa neden olan kronik, nüksedici bir hastalıktır. Bu bağımlılıktan kurtulmak oldukça zordur. Sigaraya karşı fiziksel bağımlılık şöyle oluşur: Sigaradan alınan nikotin, beyindeki nikotin reseptörlerine bağlanarak fazla dopamin salgılamasına sebep olur. Dopamin salgılaması ile kısa süreli bir zevk ve keyif hissi oluşur. Sürekli keyif hissini tekrar tekrar yaşamak isteyen beyin, böylece bağımlı hale gelir. Sigara içenler, sigarayı bıraktıklarında, sigara için şiddetli bir arzu ve tekrar edebilecek yoksunluk belirtileri duyarlar. Bu durumda tek başına irade sigarayı bırakmak için yeterli olmayabilir.

. Doktor desteği neden bu kadar önemli? Sigarayı bırakmak istiyorsak işe nereden başlamalı?

“Kişinin öncelikle sigarayı bırakmaya niyet etmesi gereklidir. Bazıları bunu bir anda kesin bir kararlılık içinde gerçekleştirebilir. Bazıları ise bu niyetlerini zaman içinde pekiştirirler. Diğer yandan bu hastalığı yenmede doktor desteği çok önemlidir. Çünkü kişiler sigarayı bıraktıklarında, sigara için şiddetli bir arzu ve yoksunluk belirtileri yaşarlar. Sigara bırakıldığında ortaya çıkabilen nikotin yoksunluğu belirtileri şunlardır: Uyku bozukluğu, asabilik ve/veya saldırganlık, depresyon, huzursuzluk, konsantrasyon bozukluğu vb.

Bu durumda tek başına irade, sigarayı bırakmak için yeterli olmayabilir. Sigara tiryakiliğinden kurtulmak isteyen kişilerin bir doktora başvurarak yardım istemeleri bu açıdan çok yardımcı olabilir. Tedavi, bırakma başarısını arttırır ve bırakma sürecinin daha kolay geçmesini sağlar. ”

. Sigarayı bırakmaya karar verenlere önerilecek etkin tedavi yöntemleri nelerdir?

“Biz hekimler olarak sigarayı bırakma tedavisinde bilimselliği kanıtlanmış yöntemlerin kullanılmasını çok önemli buluyoruz. Şu etkinliği gösterilmiş ve kesinlikle davranışsal terapi ile desteklenmesi gerektiğine inandığımız üç  yöntem var. Bunlar;

a. Nikotin yerine koyma tedavileri: Nikotin bantı, sakızı ve spreyi gibi ürünleri kullanılması

b. Antidepresan ile destek: Amaç kişinin sigarayı bıraktıktan sonra duyduğu şiddetli yoksunluk belirtilerinin şiddetinin azaltılarak bırakma sürecine destek olunmasıdır

c. Sigarayı bırakmada ilaç tedavisi: Hem sigaraya duyulan şiddetli arzuyu ve nikotin yoksunluk belirtilerini, hem de sigaradan aldığınız keyif hissini azaltmak amacıyla ilaç tedavisine başvurulur. Böylece kişinin içtiği sigaradan zevk almayarak zamanla kendisinin içmek istememesini sağlarken diğer yandan nikotin eksikliğinden kaynaklanan belirtileri hafifletmektedir. Diğer yöntemlere oranla başarı oranı en yüksek olan tedavidir. Tedavinin bir doktor gözetiminde davranışsal destek alınarak kullanılması başarı oranını artırmaktadır.”