Sınav Kaygısı, Başarıyı Etkiler Mi?

Eğitim hayatındaki başarı kadar, meslek seçiminde ve yetişkinlikte yaşanacak hayatın kalitesinde çocukluk ve gençlikte girilen sınavların belirleyici olması ya da öyle görülmesi öğrencilerde sınav kaygısını da beraberinde getiriyor. 

Neolife Tıp Merkezi’nden Uzman Psikolog Elçin Şayan, “Sınav kaygısı, belirli bir düzeyde kaldığında, kişinin sınava odaklanmasını, bilgileri hatırlamasını, onun için emek sarf etmesini sağlayarak performansı yükseltiyor. Ancak kontrol edilemeyecek derecede kaygı yaşayanlar,  sınavlarda hak ettikleri başarının yalnızca yüzde 40-60’ını yakalayabiliyor. Yoğun kaygı yaşayan kişilerin düşük performanslarının sebebi, çoğu zaman bilgi eksikliği değil kaygının yol açtığı nedenlerdir ” diyor.

Kalp atışlarının hızlanması, mide krampları ya da bulantısı, terleme, üşüme, sık idrara çıkma, baş dönmesi gibi bedensel etkilerinin yanı sıra, heyecan, korku, panik, gerginlik, huzursuzluk, ümitsizlik, karamsarlık, tedirginlik gibi duygusal etkilerle ortaya çıkan sınav kaygısı; kişinin sınava olan dikkatini bu belirtilere yöneltmesine neden oluyor. 

“BİLDİĞİM HER ŞEYİ UNUTTUM”

Psikolog Şayan, “Sınav kaygısını yaşatan asıl şey, onun zihinsel boyutudur. Yani kişinin sınavı ve kendini nasıl algıladığıdır. Sınav öncesi sıklıkla duyduğumuz “bildiğim her şeyi unuttum”, “ya sürem yetmezse”, “iyi sonuç alamazsam anneme babama ne derim?”, “ben zaten başarısız biriyim” gibi cümleler yoğun sınav kaygısına sebep olmakla birlikte hem sınava hazırlanma sürecinde hem de sınav esnasında performansın düşmesine neden olabiliyor” diyor.

Düzenli uyku, dengeli beslenme, spor, gevşeme egzersizleri ve imajinasyon (rahat ve mutlu olduğunuz bir ortamı beş duyunuza hitap edecek şekilde birkaç dakikalığına zihinde canlandırmak) teknikleri bu belirtilerle başa çıkmayı kolaylaştırıyor. 

Tekrarlanan okul başarısızlıkları, notlarının diğerleriyle kıyaslanması, yüksek beklentiler ve olumsuz eleştiriler, cezalar, fazla disiplinli-kısıtlayıcı ortamlar kişinin sınava ve kendine dair olumsuz düşünceler geliştirmesine zemin hazırlıyor. Sınav kaygısıyla başa çıkmak için  “Bu sınavı kazanmalıyım” yerine “Bu sınavı kazanmak istiyorum”; “Bildiğim her şeyi unuttum” yerine “Bildiğim sorulardan başlayayım” gibi karamsar düşüncelerin, özgüveni ve motivasyonu arttırıcı düşüncelerle değiştirilmesi öneriliyor. 

Bu süreçte, ailelerin yüksek beklenti ifade eden aşırı olumlu ya da özgüven ve motivasyon kırıcı aşırı olumsuz eleştirilerden kaçınmaları; çocuklarına başarılı olsa da olmasa da çok değerli ve sevilesi olduklarını hissettirmeleri gerekiyor. Sürekli “çalış!” demekten vazgeçerek “Nasıl gidiyor? Bugün neler yaptın? Nerelerde zorlandın?” gibi destekleyici ifadeler kullanmaları önerilmektedir.