Şizofrenide Kalıtımın Etkisi Nedir?
Şizofrenide Kalıtımın Etkisi Nedir?
Bizi Takip Et
Kişiyi gerçeklerden, dış dünyadan koparıp, kendi içe kapanık dünyasında yaşatan, düşünce, idrak, konuşma ve davranış problemlerine yol açabilen bir psikolojik hastalık olan şizofreni, genellikle genç yaşlarda ortaya çıkıyor.
Şizofrenin ilk belirtilerinden birinin, kişinin sosyal yaşantıdan uzaklaşması ve iç dünyasına kapanması olduğunu söyleyen Türkiye Psikiyatri Derneği İstanbul Şubesi Başkanı ve İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğan Şahin şizofreninin çoğu zaman duygu durum bozukluğu ve depresyonla karıştırıldığını söyledi.
Şizofreni hastalarının çok az bir bölümünün saldırgan olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Doğan Şahin şizofreniyle ili bilgi veriyor:
. Şizofreni nasıl bir hastalıktır?
“Şizofreni diğer hastalıklardan daha uzun süre tedavi gerektiren bir hastalık. Psikiyatrideki hastalıkların çoğu tamamen iyileşir. Başka branşlardan farklı olarak kısa sürede tedavi edilebilir; ama şizofreni öyle değil. Şizofrenlilerin bile yaklaşık yüzde10 kadarı bir kere hastalık geçirirler, tedavi edilirler ve bir daha hastalanmazlar. Şizofreni hastalarının yüzde40`ı tamamen iyileşemiyor. Kişi mevcut durumunu koruyamıyor. Çalışıyorsa işinden çıkmak durumunda kalıyor. İnsanın entellektüel kapasitesini aşağıya çeken bir hastalık olduğu için çok fazla endişe ve korku yaratıyor.”
“SOSYAL YAŞAMDA GERİLEMELERE YOL AÇABİLİR”
. Şizofreninin belirtileri nelerdir?
“Genellikle şizofreni çok geç getirilen bir hastalık grubunu oluşturuyor. Şizofreni yavaş gelişir, gelişim süreci iki seneyi bulabilir. O dönemde hastaların sosyal yaşantılarında gerilemeler yaşanır.
Bir diğer dikkat çekici belirtide alışılmadık düşünceler ve ifadelerdir. Bu dönemde bazı halüsulasyonlar ortaya çıkabilir. Hasta giderek içine kapanır, iş ve okul yaşantısı geriler. En sık görülen belirtilerden bir tanesi de, hastanın gerçek dışı düşüncelere kendisini kaptırmasıdır. Hastalar, uzaylıların kendisini yönlendirdiğini, düşüncelerinin çalındığını, aklından geçenlerin herkes tarafından duyulduğunu düşünürler.”
. Şizofreninin başlangıç evresi depresyonla karıştırabilinir mi?
“Hastaların sosyal hayatını bozma açısından ciddi önem taşıyan bir başka hastalıkta duygu durum bozukluğudur. Şizofreni duygu durum bozukluğuna çok benzer, hatta çok karıştırılırlar. Şizofreni hastalarının ilk hezeyanlarından birisi de hastanın kendisini büyük ve önemli birisi olarak görmesidir.
Depresyonda da suçluluk duygusu ve bunalım sıkça görülür. Bu açıdan da şizofreniye benzer. Şizofreniyi ayırt ederken psikolojik semptomların ne kadar sürdüğünü dikkate alırız. Duygu durum bozukluğu ve depresyonda sorun çözülünce diğer belirtilerde geçer.”
. Şizofreni daha çok hangi yaşlarda ortaya çıkabilir?
“Erkeklerde biraz daha fazla görülmekle beraber kadınlardaki görülme sıklığıyla arasında ciddi bir fark yoktur. 18-20`li yaşlarda daha sık görülür, 35 yaşından sonra nadiren gözükür, 45 yaşından sonra da neredeyse imkansız gibidir.”
“GENETİK FAKTÖRLER ETKİLİ”
. Kalıtımın etkisi var mıdır?
“En önemli etkenlerden birisi de kalıtımdır; ama kalıtım tek başına şizofreni çıkarmaya yetmiyor. Tek yumurta ikizlerinin birisinde şizofreni varsa, diğerinde ortaya çıkma olasılığı yüzde47`dir. İnsanlar aynı gene sahip olsalar bile, birinde şizofreni çıkıp öbüründe çıkmayabilir. Kalıtımdan sonra sosyal faktörler devreye giriyor. Fiziksel, cinsel travmalar, ailevi kayıplar şizofreniyi tetikleyen önemli faktörlerden.”
. Şizofrenide tedaviye yaklaşım nasıl oluyor?
“Şizofreni hastalığında ilaç tedavisi olmadan çeşitli başka yöntemlerle hastalığı tedavi etmeye kalkmak doğru değil. İlaç tedavisi mutlaka olmalıdır. Şizofreni tedavisinde ikinci en önemli şey de psikoterapi. Hastaların stresle başa çıkmaları ve yaşamlarını normale döndürmeye yönelik yapılan prikoterpiler hastalığın tedavisinde önemli rol oynuyor.
Aile eğitimi çok önemli. Aileler çoğunlukla şizofreni hastalarına nasıl davranmaları gerektiğini bilmiyor. Şizofreni hastalarına sosyal destek ve güven sağlamak son derece önemli birşey.”
. Kullanılan ilaçların yan etkisi var mı?
“Evet var. Zaten yan etkisi olmayan ilaç yoktur. Eskiden kullandığımız ilaçların çok daha fazla yan etkisi vardı. Bu ilaçlar hastada hareket bozukluğuna yol açıyordu. Hastalar küçük adımlarla yürürlerdi, tükürüklerini tutamazlardı. Şimdi kullandığımız ilaçların bu tip yan etkileri yok. İlaçların yan etkilerini ortadan kaldırmak için kullandığımız imkanlarımız çok fazla artık. Şizofrenideki ilaç yan etkileri tedaviye uyumsuzluk açısından ciddi bir sorun yaratmıyor. “
” HASTALARIN ÇOK AZ BİR BÖLÜMÜ SALDIRGANDIR”
. Damgalama nedir? Hangi ruhsal hastalıklar sonucunda damgalama oluyor?
“Hepsinde var. Psikiyatrik bir rahatsızlık söz konusu olduğu zaman otomatik olarak damgalama devreye giriyor. Psikiyatriste gitmek kendi başına bir damgalama zaten. Damgalama, çok çabuk bir şekilde olumsuz genellemelere vararak sanki o tanımlamanın olduğu tüm bireyler aynıymış gibi varsayıp bunlara bütün olumsuz yargılamaları yansıtmaktır. Şizofreni tanısı olan bir kişiyle karşılaştığınız zaman tehlikeli biri olduğunu varsayıyor insanlar. Şizofreni hastaları tehlikelidir, saldırgandır diye etkilenmişler bir kere. Halbuki tüm cinayetlerin sadece yüzde2`sini şizofreni hastaları işler.
Yüzde97-98`lik olan gruptaki kimse şizofren hastası değil.
Şizofren hastalarının çok az bir bölümü saldırganlıklarını gösterirler. Gösterilen saldırganlık davranışı da cinayet anlamında değildir. Bu saldırganlıkların hepsi de tedavi edilebilir saldırganlıklardır.”
İçeriği Paylaşın
