Sosyal Medayada “Karaciğer Donörü Aranıyor” Hakkında Açıklaması

Son günlerde sosyal medyada “Karaciğer Nakli donörüne ihtiyaç vardır” duyurularına sıkça rastlanır oldu. Hatta alıcı ve verici bir araya getirmek üzere açılmış sayfalar bulunmakta. Kan grubu ve 18-60 yaş aralığı belirterek sağlıklı bireylere verici olmak üzere çağrılar yapılmakta. TÜSODER-Tüketici Sorunları Derneği konuyla ilgili bir basın açıklaması yaptı.

Özellikle arananın kan değil, KARACİĞER NAKLİ ihtiyacı olduğu belirtilerek yapılan paylaşımlarda, karaciğerin kısa sürede kendini yenileyen bir organ olduğu bilgisine de yer verilmektedir.

Ülkemizde en az 40 000 kişinin çeşitli organ yetmezliği nedeniyle organ ve doku bağışı beklediği ve bunlardan 2000 kişinin her yıl bu bekleme sırasında yaşamını kaybettiği de bir gerçektir.

Tedavisi sadece doku veya organ nakli ile mümkün olan hastaların organ nakli hizmetleri ORGAN VE DOKU ALINMASI, SAKLANMASI, AŞILANMASI VE NAKLİ HAKKINDA KANUN ve ORGAN VE DOKU NAKLİ HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ esaslarına göre yapılmaktadır.

Buna göre tüm organ ve doku ihtiyaçları Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi (TODS)ne kaydedilmekte ve hastaneler nakil bekleyenler için sıraya girmektedir. Yoğun bakımda beyin ölümü gerçekleşen vaka sonrası, ailesi onay verdiğinde bu sıraya göre en uygun alıcı ile organlar eşleştirilmektedir.

Canlı vericilerden organ nakli ise çok daha ağır yasal sorumluluklar yüklemektedir.

Organ ve Doku Nakli Hizmetleri Yönetmeliğinin 16. Maddesi; ‘Türkiye Organ ve Doku Bilgi Sistemi (TODS) kaydı yapılmak kaydıyla, alıcının en az iki yıldan beri fiilen birlikte yaşadığı eşi ile dördüncü dereceye kadar (dördüncü derece dahil) kan ve kayın hısımlarından yapılabilir’ şeklinde düzenlenmiştir.

Bir bedel veya başkaca çıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve satılması yasaktır.

AKRABA DIŞI ORGAN NAKLİ İÇİN İSE ETİK KOMİSYON KARARI GEREKMEKTEDİR.

Etik Komisyonun verici ile alıcı arasında yönetmeliğe ve diğer ilgili mevzuata aykırı herhangi bir hususun bulunmadığını ve etik açıdan organ bağışının uygunluğunu onaylaması ile akraba dışı kişilerden nakil yapılabilir.

Etik Komisyon; İl Sağlık Müdür Yardımcısı Başkanlığı’nda, Valilik tarafından görevlendirilecek İl Emniyet Müdür Yardımcısı ya da Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Şube Müdürü, naklin yapılacağı hastane haricindeki kamu hastanesinden bir tabip, naklin yapılacağı hastane personelinden olmayan bir psikiyatri uzmanı, baro tarafından görevlendirilecek bir avukat ve valilikçe görevlendirilecek bir sosyal hizmet uzmanından oluşmaktadır.

Komisyona sunulan bilgi ve belgelerin doğruluğu araştırılır, alıcı ve verici arasında etik ve yasal olmayan bir durumun bulunmadığı kanaati oluştuğunda naklin uygunluğuna karar verilir.

18 yaşını doldurmuş ve mümeyyiz olan bir kişiden organ ve doku alınabilmesi için vericinin en az iki tanık huzurunda açık, bilinçli ve tesirden uzak olarak önceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık önünde sözlü olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması zorunludur.

Yine Etik Komisyonu; Vericinin sağlık ile ilgili riskleri konusunda bilgilendirilmiş olması, alıcı ve verici arasındaki tanışıklığının belgelenmesi, sorulan sorulara verdikleri cevapların tutarlı olup olmaması, her ikisinin de gelir düzeyleri, vericinin borcu olup olmadığı gibi birçok belge ve kanaate dayanarak bu nakle onay vermekte ya da onaylamamaktadır.

“Bu Kanuna (Madde-15) aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde iki yıldan dört yıla kadar hapis ve 50.000 liradan 100.000 liraya kadar ağır para cezasına hükmolunur” denmektedir.

ÖZETLE

İlan ile canlı verici aramak yasal olarak suç teşkil edebilecek bir ortam hazırlayabilir. Sizi hiç tanımayan kişilerin sadece yardımseverlik duyguları ile bir cerrahi operasyona gönüllü olabileceğini varsaysak bile ETİK KURULU onayı almanız büyük ihtimalle mümkün olmayacaktır.

Hayatı tehdit altında olan ve organ bekleyen kişilerin ruhsal durumu onları pazarlıkla organ satın alma aşamasına getirebilir. Etik kuruldan onay almama potansiyeli çok yüksek olan böyle bir durumda, az veya çok maddi kayıp yanı sıra hayal kırıklığı nedeniyle psikolojik ilave sorunlar da yaşaması mümkündür.

Ülkemizin organ ve doku naklinde çok gelişmiş merkezleri, uzmanları olması gurur verici olmasına rağmen, yüzde 80 canlıdan, yüzde 20 ölüm sonrası olan nakil oranları tersine döndürülmesi için hep birlikte ölüm sonrası organ bağışı bilincini artırmamız gerekiyor.

TÜSODER-Tüketici Sorunları Derneği, tüketicilerin sağlık ve güvenlik haklarının korunması yanı sıra maddi kayıplarının da önlenmesi için bilgilendirmeler kapsamında Organ ve Doku Bağışına farkındalığı arttıran etkinlikler düzenlemektedir. İstanbul Organ ve Doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezi Sorumlu Hekimi Doktor İhsan İstanbul Organ ve Doku Nakli Bölge Koordinasyon Merkezi Sorumlu Hekimi Doktor İhsan ÖZDEMİR de bu konudaki çalışmaların desteklenmesi konusunda her türlü desteği vermeğe her zaman hazır olduklarını beyan etmektedirler.

Yoğun bakımda iken beyin ölümü gerçekleşen kişilerin yakınlarının onayı ile çaresizce organ bekleyen çocuk, genç her yaştan insana yeniden yaşam vermesi için hepimizin ORGAN BAĞIŞI KONUSUNDA duyarlı olması ve ailelerini de bir vasiyet gibi bilgilendirmesi çok değerlidir. Yeteri kadar organ bağışı olduğunda sağlıklı insanların cerrahi operasyon riskini almasına gerek kalmayacak ve organ yetmezliğinden kaybedilen yaşamlar da sevdikleri ile daha uzun yıllar sağlıklı yaşama şansına kavuşmuş olacaktır.

Dr. Deniz ÖNER

TÜSODER Genel Başkanı

http://www.tusoder.org.tr/

Detaylı bilgi ve organ bağışlarınız için

https://organ.saglik.gov.tr.