Sperm Donasyonu Bağışı ile Tüp Bebek Tedavisi

Sperm donasyonu bağışı ile tüp bebek tedavisi ne demektir? Sperm bankaları dünyada hangi ülkelerde vardır? Evlat edinmek yerine çiftleri sperm nakline iten şey nedir? Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden ve dünyanın dört bir yanından gelen hastalara ağırlıklı olarak yumurta donasyonu mu, sperm donasyonu mu yapıyorsunuz? Bulaşıcı hastalığının olmaması dışında bağışçılarda aranan özellikler nelerdir? KKTC’ye dünyanın hangi başlıca ülkelerinden hastalar başvuruyorlar? Bu uygulama için farklı ülkelerden gelecek çiftlerin ne kadarlık bir zaman ayırmaları gerekiyor? Sperm bankalarından bağışlanan spermler nasıl ve ne kadarlık bir sürede ulaştırılıyor? Ne kadar muhafaza edilebiliyor?

Kıbrıs Tüp Bebek Merkezi Kadın Hastalıkları, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Doç. Dr. Savaş Özyiğit bu soruları Sağlığım İçin Herşey’de yanıtladı.

‘‘SPERM DONASYONUNDA HERHANGİ BİR KİŞİDEN SPERM ALINMAZ’’

. Sperm donasyonu bağışı ile tüp bebek tedavisi ne demektir?
‘‘Çeşitli nedenlerden dolayı bazı kişilerde hiç sperm üretimi olmamaktadır. Testislerde iki türlü hücre vardır; birisi testosteron salgılayıp erkeklik özelliklerini ortaya çıkaran hücrelerdir, diğeri ise leydig hücreleridir. Yani sperm üretimine katkı sağlayan hücrelerdir. Bazı insanların testislerinde doğuştan leydig hücreleri yoktur. Onlar hiç sperm üretemezler. Bir başka durumda ise, çocuk sahibi olunmuştur ancak iki tarafta da inmemiş testisleri vardır ve bunlar fark edilememiştir. Belli bir yaşa geldikten sonra da bunlar torbaların içine indirilirse bile fonksiyonlarını kaybetmiş olacaklardır ve sperm üretemeyeceklerdir. Bunların dışında, herhangi bir hastalığa bağlı olarak tesisleri alınmış veya radyoterapi, kemoterapi görmüş insanların yani herhangi bir sebebe bağlı olarak sperm üretimi olmayan kişilerin bebek sahibi olabilmeleri için mutlaka dışardan sperm kullanmak gerekmektedir. Yumurta donasyonundan farklı olmak üzere; sperm donasyonunda herhangi bir kişiden sperm alınmaz. Dünyadaki tüp bebek cemiyetlerinin koyduğu bazı kurallar vardır. Sperm mutlaka bankada hazırlanır ve her türlü tetkikten geçirilir. İlk alınan sperm hemen kullanılmaz. Dondurulup saklanır ve 6 ay sonra aynı sperm tekrar bazı bulaşıcı hastalık testlerinden geçer. Bunun sonucunda herhangi bir olumsuzluk çıkmazsa bu spermler kullanılabilir. Sperm yumurtaya göre daha değişik özelliklere sahiptir.’’

Doç. Dr. Savaş Özyiğit

. Sperm bankaları dünyada hangi ülkelerde vardır?
‘‘Danimarka başta olmak üzere Amerika ile bazı Avrupa ülkelerinde vardır ve bunlardan ithal edilir.’’

ÇİFTLER NEDEN SPERM NAKLİNİ TERCİH EDİYOR?

. Evlat edinmek yerine çiftleri sperm nakline iten şey nedir?
‘‘Her türlü şartları deneyip hiçbir yöntemde başarılı olunamadığı yani sperm üretimi sağlanamadığı takdirde sperm donasyonuna yöneliniyor. Sperm donasyonu alan bir insanda çocuk, annenin çocuğu olur. Yani annenin yumurtası döllenir ve çocuk genetik bakımdan babadan ciddi bir katkı alamasa da annenin bütün genetik özelliklerini taşır. Böylece kadını anne yapar.’’

. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nden ve dünyanın dört bir yanından gelen hastalara ağırlıklı olarak yumurta donasyonu mu, sperm donasyonu mu yapıyorsunuz? Bulaşıcı hastalığının olmaması dışında bağışçılarda aranan özellikler nelerdir?
‘‘Ağırlıklı olarak yumurta donasyonu yapmaktayız. Bağışçıların öncelikle nereli olduklarına, o bölgede yaygın olan hastalıklara, genetik hastalıklara, fiziksel ve psikolojik özelliklerine bakılıyor. Herhangi bir psikoterapi görüp görmedikleri araştırılıyor. Tüm bunlar en başta yani bulaşıcı hastalıklar aşamasına gelene kadar yapılıyor. Alınan veriler doğrultusunda spermin donasyona uygun olup olmadığı belirlendikten sonra banka tarafından dondurulup tüp bebek merkezlerine gönderiliyor.’’

. Sperm donasyonuna karar veren çift için süreç nasıl ilerliyor? Hangi spermin seçileceğinde çiftin dış görünüş özellikleri önemli midir?
‘‘Çiftlere uygun olabilecek; boy, ten rengi, kilo, göz rengi ve kan gruplarına bakılarak, erkeğin genel özelliklerine uygun olabilecek bir sperm seçmeye çalışılır. Tıpatıp aynısı olması zaten mümkün değildir ama olabildiğince yakın olması için çaba gösterilir. Tüm bu bilgiler çifte iletilir. Ancak kesinlikle bağışçıyla ilgili bir bilgi verilmez.’’

DÜNYANIN HANGİ ÜLKELERİNDE YAPILIYOR?

. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin sağlık turizmi açısından yerini nedir? Sperm donasyonu ve yumurta donasyonu gibi tedaviler dünyanın hangi ülkelerinde yapılıyor?
‘‘Yasal bir uygulama olmamasına rağmen pek çok Müslüman ülkede bu yöntemler uygulanmaktadır. Örneğin İran’da, Ürdün’de, Mısır’da yumurta donasyonu yapılır. Donasyon yapılmayan ülkeler daha çok koyu Katolik kurallarına bağlı ülkelerdir. Örneğin İtalyan ve Almanya gibi. Koyu Katolik olmayan ülkelerin çoğunda donasyon yapılmaktadır. İspanya, Yunanistan, Kıbrıs Rum Kesimi bu konuda lider yerler durumundadır.’’

. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ne dünyanın hangi başlıca ülkelerinden hastalar başvuruyorlar?
‘‘Dünyanın her yerinden hasta başvuruyor. Düzgün ve doğru yapıldığı takdirde, yıllar içerisinde sağlık turizmi Kıbrıs’ın en iyi gelir kapılarından biri olabilir.’’

. Bu uygulama için farklı ülkelerden gelecek çiftlerin ne kadarlık bir zaman ayırmaları gerekiyor?
‘‘Eğer ülkelerinde kendi doktorları varsa ve o doktorla irtibat kurarak onların takiplerini yapmaya devam edebiliyorsak Kıbrıs’ta sadece beş altı gün kalmaları yeterlidir. Sonrasında kendi doktorları takiplerini sürdürebilir.’’

. Sperm bankalarından bağışlanan spermler nasıl ve ne kadarlık bir sürede ulaştırılıyor? Ne kadar muhafaza edilebiliyor?
‘‘Bağışlanan spermler -196 derecede getirilirler. Bunlar toplu olarak alınır ve spermlerin hepsinin özellikleri öğrenilir. Spermin kime ait olduğunu bilmeden, sadece kod numarası altında özelliklerine ulaşılabilir. Spermler 50 yıldan fazla muhafaza edilebilir. -196 derecede tuttuğunuz sürece, ne zaman çıkarıp çözersiniz o zaman kullanabilirsiniz. Bu uygulamayı yaptıranların bilgileri de kimseye verilmemektedir. Yani çiftler kimlerle paylaşırsa ancak onlar bilebilir.’’