Spor Yapacağım Derken Sağlığınızdan Olmayın

Sosyal medyada herkes spor yaparken ya da spor yaptırırken fotoğraf paylaşıyor. Oysa spor yapmanın da belli kuralları var. Yanlış yapılan ya da bedeniz fazla zorlayan spor sağlığınızı için ciddi sorunlar oluşturabilir. Liv Hospital Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Gökay Görmeli spor yaparken dikkat edilmesi gerekenleri anlattı.

• Ağrı hissederseniz hemen ara verin: Spor yaptığınız sırada ağrı veya zedelenme hissederseniz spor aktivitenize o anda ara vermelisiniz. Ara vermeden ısrarla spora devam edilmesi ağrının şiddetlenmesine ve daha ciddi spor yaralanmalarına neden olabilir.
• Egzersiz süresini iyi ayarlayın: Özellikle uzun dönem spor yapmamış veya spora ara vermiş kişilerin, spora başladığı ilk dönemlerde anormal ağrı hissetmeleri normaldir. Ancak bu dönemde ısrarla uzun süren antrenmanlar, egzersizler yapmak kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Bu nedenle özellikle spora ara verilmişse ilk egzersizler 20-30 dakikayı geçmemeli, geçecek egzersizlerde mutlaka en az 5-10 dakika ara verilmelidir.
• Spora başlamadan önce ısınma ve germe egzersizleri yapın: Spora başlangıç aşamasında ısınma ve germe egzersizleri mutlaka yapılmalı, egzersiz bitimini takibinde başlangıçta yapılan ısınma egzersizleri tekrar edilmelidir. Isınma ve esneme hareketleri vücudu spora hazırlar, ciddi olarak sakatlanma riskini azaltır.
• Sürekli aynı eklemlere yüklenmeyin: Profesyonel olmayan spor dalları ile uğraşanlar devamlı aynı eklemlere yüklenmemek için belirli dönemlerde farklı spor ve egzersizleri tercih edebilirler. (Kış aylarında basketbol, baharda bisiklet, yaz aylarında yüzme gibi.) Böylelikle aynı eklemlere sürekli yüklenerek bu eklemlerde ortaya çıkabilecek kronik zedelenmelerin önüne geçilebilir.
• Şok absorbe edici özelliği olan uygun ayakkabılar giyin: Ayakkabı seçimi başta olmak üzere, kıyafetlerinizin yaptığınız spora uygunluğuna dikkat edin. Ayakkabı-zemin uyumu büyük önem taşır. Yaptığımız spor türüne uygun ve rahat ayakkabılar seçilmeli. Yapılan spora uygun olmayan bir ayakkabı sadece ayak bileğine değil, diz, kalça, ve özellikle bel omurgasına ciddi zararlar verebilir.
• Sert ve engebeli zeminlerden kaçının: Nasıl bir yüzeyde koştuğunuz çok önemlidir. Koştuğunuz zemin değiştikçe, koşma süreniz, harcadığınız efor da değişir. Koştuğunuz kimi alanlar ise görünmeyen tehlikeler barındırabilir ve sağlık amacıyla başladığınız koşu ciddi sağlık sorunlarıyla sona erebilir. Spor yapılan mekanın ideal olup olmadığını gözden geçirin.
• Kendinize uygun spor dalını seçin: Düzenli olarak spor yapmayı planlayan her yaştaki kişinin öncelikle kalp ve akciğer sistemlerine bir kereye mahsus bile olsa kontrol ettirmesi gerekir. Spor sırasında ortaya çıkacak aşırı efor günlük hayatta normal işleyen sistemi spor sırasında yetersiz hale getirebilir. Bu yapılan genel check up sonrası seçilecek olan spor tipi hastanın ayrıntılı kas iskelet sistemi muayenesi, sporun ne amaçla yapıldığı ve uygulanabilirlik derecesine göre şekillenir.
• Doğru spor ekipmanları kullanın: Doğru ekipman kullanılmaması özellikle, çarpma ve darbe ile ilişkili sporlar yapanlarda ölümcül olabilecek sonuçlar doğurabilir. Göğüs koruyucuları, başlık, gözlüklerin kullanılmaması sonrası ciddi yaralanmalar olabilir.
• İmkanınız var ise spor salonları yerine açık havada spor yapmayı tercih edin: Kısıtlı saatleri olanlar spor salonu tercih eder. Ancak imkanınız varsa dışarıda spor yapmak spor salonuna göre çok daha sağlıklıdır. Sabah saatlerinde güne dışarıda spor yaparak başlarsanız çok daha zinde olursunuz. Kendinizi gün boyu enerjik hissedersiniz. Sabah ve temiz havada spor ayarak vücudunuzun çok daha fazla oksijen almasını sağlarsınız. Kan dolaşımı düzenli olduğu takdirde ise hem fiziksel olarak hem de psikolojik olarak kendinizi çok iyi hissedersiniz.
• Profesyonel sporcu değilseniz kendinizi zorlamayın: Yapmak istediğiniz spora bedensel özelliklerinizin uygun olup olmadığını spor hocalarına danışın. Vücudunuzu çok fazla zorlayan bir hareket ciddi bir sakatlık riskinin yaşanmasına sebep olabilir.
• Kilo vermek için spor yapıyorsanız mutlaka sağlık kontrolü yaptırın: En sık spor yaralanmaları diz ve ayak bileğinde yaşanmaktadır. Bu yaralanmalar kilo fazlalığı olanlarda daha sıklıkla olur. Eklemlere fazla yük verecek futbol, basketbol gibi spor dalları kilo vermek amaçlı kullanılmamalıdır. Yüzme, koşu bandı kullanmadan düz yürüyüşler yapılabilir. Egzersiz programı oluşturmadan önce mutlaka sağlık kontrolü yaptırın. Eğimli alanlardan uzak durun. Merdiven inip çıkmaktan, koşu bantlarına eğim vererek yürüyüş yapmaktan sakının.

EN ÇOK SAKATLIĞI HAFTA SONU SAVAŞÇILARI YAŞIYOR

Tüm haftayı spor yapmadan geçirerek bütün haftanın spor yükünü hafta sonuna sığdırmaya çalışanlar için “Weekend Warriors” (Hafta sonu Savaşçıları) terimi kullanılır. Özellikle orta yaş üstü popülasyonda yaygın olan bu ”savaşçılar” sakatlanmalara en açık olan gruptur. Düzensiz ve hafta sonuna sığdırılmaya çalışılan spor aktivitelerinden kaçınılmalı, eğer sadece hafta sonu spor yapma imkanı var ise ısınma ve germe egzersizlerine dikkat ederek uzun ve yorucu olmayan egzersizler tercih edilmelidir. Spor yapanlar pek çok spor dalında 35 yaşından sonra jubile yapıldığını unutmamalı ve sınırlarını bilerek kendini fazla zorlamadan spor yapmalıdır.