Tel Tedavisindeki Gelişmeler

Diş ve çene bozukluklarına ağız, diş ve çene ile ilgili hangi problemler girer? Diş-çene bozukluklarının görülme oranı nedir? Bu problemler estetik sorun dışında başka hangi sağlık problemlerine yol açar? Uzun süre emzik, biberon veya parmak emme gibi alışkanlıkların da yaygın olması ortodontik rahatsızlıkların bu kadar yaygın olmasında etkili midir? Diş-çene bozukluklarda ve ortodontik problemlerde ne gibi tedaviler vardır? Tel tedavisindeki gelişmeler nedir? Dişlerdeki ayrıklıklar veya çarpıklıklarda ortodontik tedavi ne kadar sürer? İstanbul Aydın Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti Anabilim Dalı Başkanı ve İstanbul Aydın Üniversitesi Dentaydın Diş Hastanesi Ortodonti Uzmanı Doç. Dr. Bilgin Giray, diş ve çene bozukluklarını, dişlerdeki ayrıklık ve çarpıklıkların tedavisini Sağlığım İçin Herşey’de anlattı.

. Diş ve çene bozukluklarına ağız, diş ve çene ile ilgili hangi problemler girer?
“Ortodonti diş, çene ve buna bağlı yumuşak dokuların uyumsuzluğudur. Buna bağlı olarak yumuşak dokuyu ilgilendiren, konuşmadan yutkunmaya ve nefes almaya kadar her türlü rahatsızlıkların bozulmasıdır. Ortodontiyi tek başına çene ve diş olarak düşünmemek gerekir. En büyük bozukluklar iskeletseldir. Problem yalnızca dişi mi, kemiği mi, yoksa her ikisini de mi ilgilendiriyor diye bakmak gerekir. Bazen problem yumuşak dokuyu da içine alabilir. Ama öncelikle diş veya çene bozukluğu olarak hekimlere müracaat edilir. Genelde normal kapanış olan üst çenenin alt çeneye kapattığı duruma ve altı yaş dişlerinin ilişkilerine bakılır. Kapanıştaki ilişkileri incelenir. Bu ilişkiye göre çenelerin ilişkisine bakılır. Çene ileride olabilir ya da alt çene ileridedir üst çene geridedir. Ya da üst çene ileridedir fakat alt dişleri tamamen örtmüştür. Bir de çeneler kapanmış olmasına rağmen alt ve üst çeneler arasında ayrıklık vardır. Dişlerin arasında bu durumda boşluklar söz konusu olur.”

KORUYUCU ORTODONTİK TEDAVİ

. Diş-çene bozukluklarının görülme oranı nedir?
“Türkiye’de Batı ülkelerine göre diş-çene bozukluklarının görülme oranı daha fazladır. Yüzde 83 oranında bir bozukluk vardır. Bu yükseklik kendi içinde sosyokültürel farklılıklarda da ortaya çıkmaktadır. Kültür seviyesi üst olan gruplar ile düşük olan gruplar arasında anomalilerde farklılık vardır. Bu, halkın diş hekimine gitme sıklığı ile ilişkilidir. Diş hekimlerini ziyaret etme sıklığı ile olası problemler önlenerek, ileride olacak bozukluklar azaltılır. Avrupa’da ve Amerika’da olan rahatsızlıklar yüzde 60-45 seviyesindedir. Çünkü koruyucu ortodonti oralarda çok önemlidir. Bizde de koruyucu ortodontik tedavi vardır ama daha yavaş işlemektedir.”

DİŞLERDE ÇAPRAŞIKLIK OLURSA…

. Bu problemler estetik sorun dışında başka hangi sağlık problemlerine yol açar?
“Eğer sağlıksız bir iskelet, dişlerde veya yumuşak dokularda bir bozukluk varsa dişlerden başlar. Dişlerde bir çapraşıklık olduğunda diş etlerinde rahatsızlıklar meydana gelir. Diş etlerindeki rahatsızlıklar, ileride oluşabilecek olan tartarlardan dolayı dişlerde çürük olmasa bile dişlerin kaybına neden olur. İskeletle ilgili olan bozukluklarda fonasyonda çok büyük bir bozukluk olabilir. Birey yemeğini yerken üst ileri itim olduğu zaman alt dişleri ile damak arasında ısırmaktadır. Üst çenede normalden daha fazla rahatsızlıklar meydana gelir. Bunun etkilerini de kişi ileride görür. Kişi alt çene kavramış olarak ısırırsa buradaki diş etlerini de harap eder. Bu nedenle de ileride diş kayıpları söz konusu olur. Diğer taraftan alt çenenin ileri olduğu durumlarda, oradaki bozukluklardan dolayı ileride oluşabilecek kassal faaliyetlerin yeterince olması veya olmaması durumunda rahatsızlıklar meydana gelir.”

. Uzun süre emzik, biberon veya parmak emme gibi alışkanlıkların da yaygın olması ortodontik rahatsızlıkların bu kadar yaygın olmasında etkili midir?
“Çene-yüz ortopedisindeki rahatsızlıkların birkaç nedeni vardır. Büyüme esnasında çeneler arasındaki dokunun yetersiz olmasından dolayı dişler yeterince çıkamamaktadır. Anneden ve babadan alınan bir takım etkiler de bu problemi tetikler. Herediter ve çevresel faktörler, parmak emme, emziği fazla kullanma veya yanlış bir şekilde ağız içerisindeki dilin pozisyonundan dolayı edinilmiş bir takım bozukluklar söz konusu olabilmektedir.”

. Diş-çene bozukluklarında ve ortodontik problemlerde ne gibi tedaviler vardır?
“Gün geçtikçe ortodontide büyük değişiklikler olmaktadır. Ama rutinde, kliniğe gelen hastaların tedavisi için bir planlama yapılır. Üst-alt çene dişlerine braket denilen aparatlar konularak, onlarında üzerine teller yerleştirilir. Böylece diş ve çeneler arasındaki bozukluklar giderilmeye çalışılır. Bununla ilgili ayrıca sadece braketlerle değil ağız içerisine giren bir takım aparatlarla da tedavi mümkündür. Ama en güzeli sabit ortodontik tedavidir. En mutlak tedavi de tel tedavisi ile görülür.”

Doç. Dr. Bilgin Giray

TEL TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?

. Tel tedavisindeki gelişmeler nedir?
“Yaş aralığı 12-16 arasında olan kişiler tedavi için idealdir. Ama bundan sonra da erişkin ortodontik tedavisi başlar. 35-40-50 yaşlarında da tedavi mümkündür. Yalnız iskeletle ilgili değil, dişle olan bozukluklar giderilmektedir. Zamanla tedavilerde büyük değişiklikler oldu. Görünen teller yerine görünmeyen şeffaf teller yapıldı. Konuşurken fark edilmeyen şeffaf braketler ve üzerine konulan görülmeyen teller kullanılabilir. Tedavi bu aparatlarla aynı şekilde devam eder. Kişi hiç görünmemesini isterse alt ve üst çenenin arka yüzeylerine konan ve hiç görünmeyen braketlerle lingual teknikler uygulanabilir. Bu teknikte önden ve yandan hiçbir şey görülmez. Teller sadece iç kısımdan geçer. Hiç görülmeyen şeffaf plaklar da kullanılmaktadır. Hastada dişsel kaynaklı çok büyük çapraşıklıklar yoksa, belirli dönemlerde 15’er günlük aralarla, şeffaf plaklarla yapılan tedavi uygulanır. Birisiyle konuşurken bile bu plaklar görülmez. Bu plak sadece yemek yerken çıkartılır. Çok hafif ve transparandır. Bu tedavi de herkes tarafından rahatlıkla kullanılmaktadır.

Ortodontik tedavide, 12-16 yaş grubunda, bir takım diş ve çenelerin yer değiştirmesi için yapılan kafasında kask olan ve ağızdan teller çıkan bir tedavi de vardır. Bu da sıklıkla kullanılmaktadır. Ama bazı aileler ve kişiler estetik olmadığı gerekçesiyle bu tedaviyi istememektedir. Ama geçmişte ortodontik tedavi yapılırken bu tür tedaviler kullanılmaktaydı. Günümüzde ise bu tedavinin alternatifleri vardır. Ağzın dışından ve içinden görülmeyen, damağın iç yüzeyine konan mini plaklarla üst dişlerin ileri veya arka yönde hareket ettirilmesi mümkündür. Bu güzel bir buluştur. Hastalar için de keyiflidir. Günümüzdeki tomografi cihazları ile üç boyutlu çene içi ve dışını çıkartan sıfır hatalı teknikler kullanılmaktadır. Ortodontik tedavilerde travma sonucu yapmak istenilen tedavi yapılamadığında bu iskelet yardımcı olmaktadır. Cihaz hassas bir şekilde ölçümler yaparak tedavide gereken parçayı üretmektedir. Bu da üç boyutlu yazıcıdan çıkan bir aparattır. Ayrıca tıbbın ilerlediği noktayı gösteren bir örnektir.”

. Dişlerdeki ayrıklıklar veya çarpıklıklarda ortodontik tedavi ne kadar sürer?
“Altı yaşından itibaren takip edilen hastanın büyüme gelişimi de izlenir. Büyüme sürecinde hasta takip edilir ve 12-16 yaş arasında tedavi idealdir. Bu tedaviler 24-30 ay arasında bitirilir.’’