Trakea (Nefes Borusu) Kanseri’nin Belirtileri Nelerdir?

Trakea, halk dilinde soluk borusu ya da nefes borusu olarak biliniyor. Önemli bir fonksiyonu olan trakea, solunan havayı akciğerlere iletiyor. Dr. Lütfi Kırdar Kartal Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Recep Demirhan, trakea yani soluk borusu tümörlerinin cinsine göre belirtisinin değiştiğini kaydetti.

Doç. Dr. Demirhan, tratea kanserinin genelde astım ve KOAH ile karıştırıldığını; öksürük, kanlı balgam, ses kısıklığı, yemek yerken yutma güçlüğü gibi belirtiler gösterdiğini söyledi.

Hastalığın daha çok erkeklerde görüldüğünü bildiren Doç. Dr. Demirhan, tümörün genelde erkeklerde kötü huylu çıktığını; çocuk ve genç nüfusta ise genelde iyi huylu tümörlerin görüldüğünü kaydetti.

Doç. Dr. Recep Demirhan, trakea yani soluk borusu, soluk borusunun kanseri ve tedavisi hakkındaki soruları yanıtladı.

. Trakea yani nefes borusu nedir, fonksiyonları nelerdir?
“Soluk borusu, gırtlaktan akciğer bronşlarının başladığı karina dediğimiz bölge arasında kalan yaklaşık 11 santimetrelik kıkırdak yapıdan oluşmuş bir hava yolu borusudur. Bu hava yolu borusunun uzunluğu da, kıkırdak sayısı da kişiden kişiye değişebilir. Trakea yaklaşık olarak 18 ile 20 kıkırdak halkadan oluşmuştur. Bunun çok önemli bir fonksiyonu vardır, almış olduğumuz havayı akciğerlerimize iletmekle görevlidir.”

. Tümör ve kanser dışında soluk borusunun, başka ne tür hastalıkları vardır?
“Primer tümörler haricinde soluk borusunun sekonder yani çevre organlardan gelişen tümörleri de söz konusudur. Yani tiroid dokusunun invazyonu veya istilası, özofagus dediğimiz yemek borusunun, tiroidin, akciğer kanserinin ve larinksin tümörleri soluk borusunu istila edebilir. İkincisi, trakeanın doğuştan darlıkları söz konusu olabilir. Üçüncüsü, trakeanın dışarıdan bazı damarsal anomaliler nedeniyle baskı altında kalması, daralması söz konusu olabilir. Bir başkası da çocukların özellikle yabancı cisim yutmaları ile gelişen boğulma vakalarında trakea önemli rol oynamaktadır.”

“BELİRTİLER TÜMÖRÜN CİNSİNE GÖRE DEĞİŞİYOR

. Nefes borusundaki tümör nasıl belirti verir?  Belirti vermesi açısından tümörün bulunduğu bölge ya da cinsi önemli midir?
“Cinsi çok önemli değil ama tümörün damarsal yapıdan fazla olması yani çok iyi kanlanmış olması bazı semptomların daha erken ortaya çıkmasında önemli olabilir. Eğer tümör karsinoid ya da hemanjion tümör dediğimiz tümör cinsiyse kanlı balgam şikayeti çok sık ortaya çıkacaktır. Tümör eğer habis bir davranış sergiliyorsa şikayetler daha erkenden ortaya çıkacaktır çünkü habis soluk borusu tümörleri çok hızlı büyüme davranışı gösterirler. Aynı zamanda çevre dokulara yayılma özelliği taşırlar. Dolayısıyla bu bölgedeki bir sinirin tutulumuna bağlı ses kısıklığı erkenden ortaya çıkacaktır. Eğer tümör çok daha fazla büyüyorsa özofagus dediğimiz yemek borusuna yayılmışsa yutma güçlüğü problemi de erken dönemde ortaya çıkacaktır. Bunlar tümörün tamamen doğasına bağlı özelliklerden kaynaklanır.”

. Yutma güçlüğü, ses kısıklığı gibi şikayetler başka hastalıklarda da görülüyor, bu durumda nefes borusu tümörleri  başka hastalıklarla karıştırılıyor mu?
“Soluk borusu tümörleri tıpta çok atlanıyor. Şu nedenle; hastalık hep bir başka hastalıkla karıştırılıyor. Genelde astım hastalığı ve KOAH hastalığıyla karıştırılır. Hastalar astım veya KOAH hastası gibi tedavi edilir bu hastalarda irritatif öksürük, hemaptizi denilen kanlı balgam, ses kısıklığı, yemek yerken yutma güçlüğü şikayetleri başka hastalıklarda da olduğu için çok önemsenmez veya hekimler çok önemsemeyip çok ileri tetkiklere gitmezler. Araştırmayınca da bu hastalık belli bir süre tanısında gecikmelere yol açan bir hastalık olur. O nedenle çok dikkatli olmak lazım, soluk borusu tümörlerini atlamamak adına şüphe etmek en önemli kaide olmalı.”

“HASTALIK ERKEKLERDE DAHA SIK GÖRÜLÜYOR”

. Trakea kanserinin görüldüğü yaş grubu hangisidir? Hastalık kadınlarda mı yoksa erkeklerde mi daha çok görülür?
“Hastalık, erkek cinsiyetinde daha fazla dominanttır. Erişkin erkeklerde sık görülür ancak çocuk ve genç grupta da görülebilir. Çocuk ve genç grupta daha çok trakeanın iyi huylu tümörleri görülürken; erişkin erkeklerde malign dediğimiz habis tümörleri daha sık görüyoruz.”

 “SİGARA SOLUK BORUSU KANSERİNE NEDEN OLUYOR”

. Soluk borusu kanserinde sigara kullanımı bir tetikleyici midir?
“Burada da akciğer kanseri gibi sigara, özellikle habis trakea tümörlerinin yaklaşık yüzde 50-60’ından sorumlu tutulur.  Sigara tüketimi ile soluk borusu kanseri arasında bağlantı vardır. Ayrıca çevresel bazlı toz ve kimyasal maddelerin de trakea tümöründe önemli etken olduğu bilinmektedir.”

. Kalıtım etkili midir?
“Çok fazla değil ama akciğer kanserleri gibi kalıtımın da rolü vardır.”

“BİLGİSAYARLI BOYUN VE GÖĞÜS TOMOGRAFİSİ ÇOK ÖNEMLİ BİR TANI YÖNTEMİDİR

. Soluk borusu tümörü teşhisi için ne tür tetkikler istiyorsunuz?
“Soluk borusu tümöründen şüphe ediyorsak hastayı çok iyi bir fizik muayeneden geçirmemiz lazım. Hastanın semptomlarını çok iyi bir şekilde almamız gerekiyor. Semptomlar bize yol gösterecektir, semptomlara göre bu hastalarda direkt grafiler çok önemlidir. Direkt grafide ön ve arka oblik ve lateral boyun grafiler çok önemlidir. Trakea hava sütununda düzensizlik görüldüğünde, buna trakea tümörü vasıta olabilir mi diye düşündürmelidir. Böyle bir hastada ilk yapacağımız işlerden bir tanesi floroskopi ile trakeanın duvar hareketlerinin incelenmesidir.

Floroskopi, eskiden ayna dediğimiz yöntemdir. Şu anda pek fazla kullanılmıyor hastanelerimizde bunun yerine bizim için en değerli yöntem, bilgisayarlı boyun ve göğüs tomografisi olacaktır. Bilgisayarlı boyun ve göğüs tomografisinde tümörün doğası, boyutu, çevre dokulara istilası var mı yok mu, bunların hepsi çok iyi bir şekilde ortaya konuyor. Bu nedenle trakea tümörlerinde bilgisayarlı boyun ve göğüs tomografisi bizim için çok önemli bir tanı yöntemidir. Bir de bronkoskopi dediğimiz ışıklı bir boru sistemiyle soluk borusunun içine girip soluk borusunun içini araştırmak teşhiste vazgeçilmez yöntemlerdir.”

. Buronkoskopi nasıl yapılıyor?
“Biz eskiden buronkoskopiyi lokal anesteziyle yapardık. Hala bazı merkezlerde hastaya yatıştırıcı iğne yapıldıktan sonra boğazı uyuşturularak ufak bir ışıklı boruyla soluk borusu gözlemlenebiliyor.  Kalın boru sistemiyle genel anestezi altında hasta tamamen uyutularak da yapılabiliyor. Bu sistemle soluk borusunun içi tamamen gözlenebilmekte gereğinde soluk borusunun içinden biyopsiler de alınabilmektedir.”

. Tedaviye yaklaşım nasıl oluyor? Ameliyatın yeri nedir, siz ameliyatı hangi vakalara öneriyorsunuz?
“Soluk borusu tümörlerinde cerrahi açıdan üç tip yaklaşım söz konusudur. Cerrahinin amacı, hava yolu devamlılığını sağlamak, soluk borusu içindeki tümöral kitleyi ortadan kaldırmaktır. Buronkoskopi bu işlem için bize yol gösterici bir kılavuzdur. Buronkoskopiyle gördüğümüz soluk borusu tümörü eğer çapı küçük bir bağlantıyla soluk borusuna tutunuyorsa buronkoskopiyle de tedavi yapmamız mümkündür.

İkinci yöntem, daha geniş çaplı soluk borusuna oturan tümörlerde lokal çıkarım dediğimiz trakeanın dışarıdan genel anesteziyle cerrahi olarak açılarak kitlenin çıkarılması mümkündür. Bu daha çok iyi huylu selim tümörler için geçerli bir yöntemdir. Daha ileri vakalarda daha geniş ameliyat tekniklerimiz var. Çapı 1-2 santim malign gelişim gösteren veya habis gelişim gösteren bir tümör söz konusu ise  soluk borusu direkt açılarak tümör boyun bölgesinde ise boyundan çıkarılır. Tümör göğüs boşluğu içindeki soluk borusu içerisindeyse göğüs kaburgaları arasından girilerek soluk borusunun yaklaşık yüzde 45-50’sini çıkarabiliyoruz. Çıkarılan soluk borusu yerine de soluk borusu kaydırılarak çeşitli serbestleştirme teknikleriyle uç uca soluk borusu anastomuzu ile daha kısa bir soluk borusu sağlanarak solunumun devamlılığını sağlıyoruz.”

. Yapay soluk borusu mümkün mü ya da bazı vakalarda başka bir organdan da soluk borusu yapmak mümkün mü?
“Tabii ki mümkün. Eğer elimizde yeterli materyal yoksa hastanın kalp zarından, akciğer zarından aldığımız dokularla da suni soluk borusu yapmak mümkündür.”

“AMELİYAT SÜRESİ TÜMÖRÜN YERİNE GÖRE DEĞİŞİYOR”

. Ameliyatlar ne kadar sürüyor?
“Ameliyat süresi,; tümörün çapına, yerleşim yerine göre değişiyor. Tümör eğer boyun bölgesindeki soluk borusunda ise bu yaklaşık 1- 1 buçuk saatte bitecek bir ameliyattır. Tümör göğüs boşluğunda ve ana bronşların çatallandığı karina dediğimiz bölgede ise ameliyat 3-4 saati buluyor.”

. Hastalar trakea nedeniyle ameliyat olursa ne kadar süre sonra işlerine başlayabilirler?
“Soluk borusu tümörü nedeniyle ameliyat olan bir hasta yaklaşık bir hafta sonra en geç 10 gün sonra günlük yaşamına dönebilir.”

. Hastalığın tekrarlama riski var mıdır? Tümörün iyi ya da kötü huylu olmasına göre bu orun değişir mi?
“Evet, tekrarlayabilir. Tekrarlamaması açısından ameliyat sonrası dönemde radyoterapi yapılması önerilmektedir. Cerrahi artı radyoterapi kombinasyonuyla tekrarlama ihtimalleri düşürülür.”

. Yemek borusu bölgesine uygulanan bir radyoterapi sonrasında ne tür yan etkiler ortaya çıkabilir?
“Oldukça riskli bir bölgeye ışın vermiş oluyorsunuz. Bu bölgede özofajit dediğimiz yemek borusunda sürekli yangı, yutma güçlüğü, yutkunmada da problemler yaşayabilirler. Ama bunlar geçicidir, çözümü mümkündür.”

“AKCİĞER, KEMİK VE BEYİNE METASTAZ YAPABİLİYOR”

. Metastaz yaptığı organlar hangileridir?
“Soluk borusu tümörleri eğer habis ise metastaz yaptığı dokular daha çok akciğerdir, kemik, beyin, diğer metastaz yaptığı organlardır.”

. Tüm kanserler içerisinde değerlendirdiğimizde trakea kanserinin tedaiye yanıt şansı nedir?
“Tüm kanserler içinde baktığımızda soluk borusu tümörlerinde özellikle habis soluk borusu tümörlerinde cerrahi rezeksiyon artı radyoterapi yapabiliyorsak yaklaşık olarak 5 yıl, bazı hastalarda 3 yıl yaşam şansı verilebiliyor. Bu, hastalığın evresine ve yayılımına göre değişiyor.”